Domingo, 21 de xaneiro de 2007
No derradeiro día da semana imponse un reconto de cadáveres, aínda que na véspera non cometera ningún crime e non me asome a sombra de Caín a tinguir as miñas enrugas. Mastigo os restos das pantasmas sobre a superficie do meu leito, mentres o espertador ignora que é a xornada na que a tradición cristiá nos sinalou o descanso. Como eu teño as miñas propias tradicións, sorrío ós berros dese artefacto que me lembra as miñas obrigas e devocións, e arrástrome cara a ducha deixando tras de min un rastro etílico, froito desas costumes da miña loucura cotián, constatando que sempre puido ser peor, e que a cantidade de horas que pasei naufragando entre as sábenas foi insuficiente para afrontar a mañá.
No lugar de reunión acostumado, e máis ou menos á hora sinalada, volven concentrarse os meus fieis, un feixe deses compañeiros que me dan cobertura emocional e cos que insisto en confundir as miñas pegadas: Zalo, que intenta compaxinar estes paseos dominicais coas súas múltiples convocatorias con rillamillas, camiñantes e congostreños; Miguel, co corazón partido entre o océano e a montaña, entusiasta da fórmula na que combinamos gastronomía e xeografía locais; máis entusiasta se cabe, o noso Xurxo, a quen so as súas viaxes a ambas beiras do Mediterráneo lle impiden perderse as nosas incursións nos grandes espacios; e para completar o quinteto súmase Xaime, esa criatura da noite que decidiu desafiar os raios do sol e probar a internarse nas fragas con nós.
Para infundirnos ánimos pola deserción da sección feminina, e porque o sinala o protocolo, e ademais van sendo horas, dirixímonos á vila fronteiriza de Tui, para recalar nese comedeiro onde xa nos acolleron en máis dunha ocasión, e que ten o significativo nome de O Pote, onde dispoñen na nosa mesa tortillas, luras, cogomelos, empanada de chocos, e un branco da casa bastante aceptable. Non tardamos demasiado en dar conta de todas estas ofrendas, e en reunir as enerxías necesarias para internarnos na comarca do Baixo Miño, seguido ó río cara a súa desembocadura, e ó chegar ó encontro do seu último afluente, o Tamuxe, subimos por unha serpenteante estrada, atravesando as fertís terras do Rosal, ata divisar o Bodegón Camiño do Folón, onde arranca a nosa ruta e, en consecuencia, onde abandonamos o noso vehículo.
Despois da cerimonia dos estiramentos obrigados e de invocar ós ceos para que nos sexan propicios, sorteamos o río Folón para visitar o primeiro da longa lista de muíños que se alimentan das súas augas, iniciando unha das concentracións destes enxeños hidráulicos máis importantes de Europa, dispostos en gran parte como muíños irmáns de xeito encadeado nunha topografía particularmente difícil. Nos chaman a atención as pedras centenarias, por onde as augas entoan rítmicas e monótonas cantigas,e o seu perfecto estado de conservación, aínda que non podemos deternos demasiado para contemplalos todos. Subimos por unha ladeira por onde se derrama parte do río da Cal, ata o segundo muíño, de onde parte un ancho camiño de terra, en outro tempo frecuentado por animais carregados de gran ou fariña, en función de si facían o camiño de ida ou de volta.
Avanzando por unha pista asombrada pola constante ameaza dos eucaliptos tamén discorre unha levada que comunica os primeiros muíños, e os meus intentos por inventariar dixitalmente tódalas construccións que nos saen ó paso faime perder de vista ós amigos, que volvo recuperar cada vez que atopamos un dos moitos paneis explicativos que salpican a ruta. Eso si, do que non me libro é das continuas queixas do noso guía, aburrido de que sempre alongue estas sobremesas con esa manía de fotografar os detalles que fan un itinerario diferente de outro, para que nos se esvaeza a memoria, como a dos peixes.
No cuarto muíño, que reza orgulloso na súa lenda a carencia de subvencións para o mantemento, e que se chama Muíño do Galego, facemos unha breve incursión no seu entorno que é, certamente, singular, pois posúe un pequeno xardín cunha densa vexetación alimentada pola auga que desaparece no seu ventre de pedra. Das especies que compoñen este pequeno oasis infórmanos Xaime, que comparte os seus coñecementos botánicos con nós, que aínda con tódolos quilómetros de fraga que sumamos non somos quen de diferenciar as diversas especies que nos protexen dos rigores do planeta amarelo. Que non é o mesmo un salgueiro que un amieiro, aínda que ambos teñan a mesma querencia polas nosas sendas fluviais.
Tras este conxunto etnográfico nos internamos no Rego de Padín, que alimenta as augas do Folón, e da nome ós seguintes muíños. Quizais algún dos meus antepasados moeu o gran nestes lugares que camiñamos agora, sorteando as augas por pasarelas de madeira de recente construción.
Neste lugar con encanto empezamos a observar os primeiros muíños encadeados, aproveitando as augas do río do Folón, e deixando atrás unha presa que vadeamos por unha senlleira ponte de madeira, nos internamos nun camiño alfombrado polo granito, onde se pode constatar a importancia desta ruta para a economía local. Precisamente desta cuestión versa o panel que atopamos, onde ademais de explicarnos os distintos tipos de propiedade: herdeiros, privados ou de maquías (estes cobraban pola muiñada con parte da fariña obtida), indícanos a importancia dos muíños do monte de Santa María, debido á ausencia de pendentes no derradeiro tramo do Miño.
Chegamos a outro pequeno conxunto destas industrias centenarias, os Muíños de Maceira, ós que accedemos camiñando por unha levada que se perde na espesura dun bosque de eucaliptos. O espectáculo que nos agarda cando chegamos ás primeiras construccións é impresionante, porque dende aquí xa temos unha panorámica ampla dunha parte do ascenso polo río Folón, cos muíños colgados das abas do monte a fin de aproveitar o desnivel pola Carreira de San Martín, camiñando á par dos primeiros oito, propiamente ditos, Muíños do Folón, algúns pechados para manter os seus elementos en perfecto estado, a garda dos vándalos que puideran chegar ata aquí.
Este tramo do sendeiro é o mellor para facerse unha composición da vexetación espontánea da rexión. Ó estar libre da presencia de piñeiros e eucaliptos, apréciase a presenza de especies termófilas como a sobreira e o érbedo, que acompañan a outras árbores autóctonas de máis ampla distribución.
E tamén é aquel onde temos que botarnos a un lado do camiño, para deixar paso a un nutrido grupo de camiñantes que veñen descendendo, e ós que Zalo aínda non ten catalogados. Quizais por eso inquiétase, pola inmobilidade e polo descoñecemento, e non se lle ocorre mellor terapia que apedrar a este pobre cronista, como si tivera a culpa da incursión destas bestas no sendeiro. Todo elo mentres Xurxo é testemuña da agresión e veloz como un reporteiro de guerra rexistra dixitalmente as probas do delicto. Algún día lle vamos a ter que quitar esa manía de andar a tirar pedras a este Emperador, aínda que teñamos que lapidalo.
Deixando atrás o primeiro grupo importante destes enxeños hidráulicos, atopamos unha pasarela de madeira que nos permite sortear sen problemas o río que, uns metros máis arriba, se precipita por un muro de granito de gran altura formando a Fervenza de San Martín. Cando as precipitacións son abundantes se produce aquí un deses espectáculos cos que a natureza adoita sorprendernos, en esta terra nosa na que os ceos soen ser xenerosos coa súa provisión de borrascas. Ata a súa base chegamos grazas a unha prolongación da ponte que atravesamos antes, bordeando unha pequena poza na que crecen unha variada mostra de plantas acuáticas.
Comezamos o tramo máis vertical do noso recorrido por un sendeiro empedrado que descorre ascendendo á par dos catorce muíños que suman o complexo etnolóxico de O Folón, onde podemos ver detalles e algúns elementos dos mesmos introducíndonos no seu inferno, onde a auga, a través da buxa, transmite toda a súa forza ó rodicio (roda que leva unida en forma radial unha serie de culleres) para facer xirar a moa no interior do muíño; ou ben, nos que atopamos abertos atopamos as xigantescas moas de granito (pedra móbil que rompe por rotación o gran); e incluso en algún observar algunha moega (caixón de madeira con forma de funil por onde se bota o cereal), estructura que desapareceu da maior parte deles.
Por estes lugares descorrían os cabalos que cargaban fariña e gran, e aínda se pode observar o camiño zigzageante das bestas, á par do sendeiro empedrado para a xente, así como numerosas pías á entrada dos muíños onde dar de beber e comer ós esforzados animais. Estes pertencían á raza autóctona galega, que aínda vive ceibe en algunhas montañas da Galiza e foron capturados para a domesticación dende a idade de bronce. A importante poboación en esta Serra do Argallo deu lugar ós numerosos curros que se celebran nos lugares próximos de Torroña, Valga e Mougas.
Completada a ascensión polo Camiño da Cereixa, observamos o conxunto formado por dúas ducias de muíños descolgándose ladeira abaixo, para aproveitar ó máximo a forza da auga, e tamén unha boa visión do Baixo Miño, próximo o seu encontro co Atlántico.
E mentres tomamos un respiro, despois do esforzo de salvar un forte desnivel en poucos metros, decidimos continuar subindo un chisco máis, a instancias de Zalo, para alongar algo máis o noso itinerario sendeirista.
Por unha ampla pista forestal, alternando manchas de eucaliptos e piñeiros, se alonga o noso grupo, que semella os restos dun exército rebelde baténdose en retirada hostigado polas forzas gobernamentais, e algo deso temos pola nosa falta de disciplina, que nos fai dedicar o domingo á inútil tarefa de sementar de pegadas estas vellas montañas, camiñando desordenadamente, ata o punto que a retagarda, ou sexa, o Xaime máis eu, perdan o contacto visual coa vangarda, marabillados pola diversidade micolóxica que nos sae ó paso: fungos e cogomelos de tódalas cores, formas e tamaños, que non dubido en capturar para o meu arquivo dixital.
Cando chegamos á parte máis aérea do camiño, a uns 400 metros por riba do océano que se estende ante os nosos pes, recorremos coa mirada as siluetas do país veciño e a franxa fluvial que exerce de fronteira, e reagrupámonos para decidir se continuamos cara ó cumio, no Alto dos Outeiros, o se desfacemos os nosos pasos e volvemos á Chaira da Cerdeira, moi preto do último muíño que, curiosamente, fai o número 36. Despois dunha breve discusión entre os entusiastas e os detractores de avanzar ou retroceder, gañan os partidarios de dar media volta e seguir avanzando, co argumento das poucas horas de luz que nos quedan e a ralentización da nosa columna guerrilleira.
Volvemos descender cara a zona dos muíños, entre a vexetación arbórea na que predominan as especies de repoboación, fundamentalmente o piñeiro bravo e o piñeiro de Monterrei. Entre a follaxe destas coníferas se poden observar gran número de aves insectívoras, fundamentais para a saúde das árbores, e ó longo do día capturan centos de pequenos insectos fitófagos que, de completar todos o seu ciclo, poderían dar morte ós piñeiros. Desgraciadamente nada pode coa praga da procesionaria, que está presente en moitos dos exemplares que atopamos no noso camiño.
Acadando a Chaira da Cerdeira, tomamos a mesma pista forestal á esquerda durante 500 metros, ata atopar un desvío que nos leva á Ermida de San Martiño, onde realizamos exercicios ximnásticos e espirituais, e intentamos apaciguar a nosa sede nunha fonte, aínda que non sexa fácil. Tampouco nos detemos demasiado, á vista de que este lugar sagrado non é demasiado interesante, e que aínda nos queda a metade do camiño, a pesares de que este sexa costa abaixo e, ata para os pagáns, tódolos santos axudan.
Neste lugar onde volvemos atopar dous grandes muíños, atópanse as lousas do Nivel, onde unha arqueta equilibraba e repartía en cantidades iguais a auga, que procedía dunha das derivacións do Río da Cal, cara O Folón e O Picón. Despois de moitos litixios, para ver quen tiña más dereito para levar auga ós seus muíños, se decidiu a construcción do Nivel onde se dividían as augas a partes idénticas.
Continuando esta pista chegaríamos ó río que sorte estes enxeños, onde se suceden as fervenzas e as pozas, sendo esta unha das mellores zonas da comarca para a práctica do descenso de barrancos, pero o desestimamos para internarnos nos Muíños do Picón, outro complexo etnográfico de gran beleza.
Accedemos a esta zona por unha levada, e constatamos que aquí, a diferencia do Folón, aquí as construccións non teñen a mesma continuidade, e están dispostos en grupos de cinco, tres ou dos, debido a que o desnivel non é tan abrupto, ata acadar o número de vintedous, en bo estado e de maior beleza, se cabe, que os que deixamos atrás. Ademais os muíños do Picón, se atopan diseminados entre piñeiros, como se quixeran agocharche á nosa vista, e a cada paso nos ofrecen matices diferentes, como si pouco a pouco fosemos descubrindo un territorio de conto.
E como tódolos contos teñen un final, completamos o recorrido no mesmo punto onde comezamos, despois de deixar atrás un puñado de casas rehabilitadas con bastante bo gusto, onde remata a zona do Picón, e nos tomamos unhas cervexas no Mesón Camiño do Folón, onde se nos espertan as ganas de merenda. Para non quedar con elas, e despois dunha breve parada nun rincón idílico do río Tamuxe, volvemos á vila fronteiriza, e recalamos no Alboio, que xa coñecemos polo Festival de Cine Documental, onde nos metemos entre peito e costas unha de lombo de pementos e uns xenerosos bocatas de calamares, regados con viño do Rosal e cervexa.
Outra vez enchendo de contido os domingos, e xa se sucederon máis dunha ducia combinando sendeiros e mesóns, palabras e pegadas, desprezando as dores e as preguizas. Con ganas de cabalgar con urxencia a semana para afastarse da xungla de cemento e asfalto.
No derradeiro día da semana imponse un reconto de cadáveres, aínda que na véspera non cometera ningún crime e non me asome a sombra de Caín a tinguir as miñas enrugas. Mastigo os restos das pantasmas sobre a superficie do meu leito, mentres o espertador ignora que é a xornada na que a tradición cristiá nos sinalou o descanso. Como eu teño as miñas propias tradicións, sorrío ós berros dese artefacto que me lembra as miñas obrigas e devocións, e arrástrome cara a ducha deixando tras de min un rastro etílico, froito desas costumes da miña loucura cotián, constatando que sempre puido ser peor, e que a cantidade de horas que pasei naufragando entre as sábenas foi insuficiente para afrontar a mañá.
No lugar de reunión acostumado, e máis ou menos á hora sinalada, volven concentrarse os meus fieis, un feixe deses compañeiros que me dan cobertura emocional e cos que insisto en confundir as miñas pegadas: Zalo, que intenta compaxinar estes paseos dominicais coas súas múltiples convocatorias con rillamillas, camiñantes e congostreños; Miguel, co corazón partido entre o océano e a montaña, entusiasta da fórmula na que combinamos gastronomía e xeografía locais; máis entusiasta se cabe, o noso Xurxo, a quen so as súas viaxes a ambas beiras do Mediterráneo lle impiden perderse as nosas incursións nos grandes espacios; e para completar o quinteto súmase Xaime, esa criatura da noite que decidiu desafiar os raios do sol e probar a internarse nas fragas con nós.
Para infundirnos ánimos pola deserción da sección feminina, e porque o sinala o protocolo, e ademais van sendo horas, dirixímonos á vila fronteiriza de Tui, para recalar nese comedeiro onde xa nos acolleron en máis dunha ocasión, e que ten o significativo nome de O Pote, onde dispoñen na nosa mesa tortillas, luras, cogomelos, empanada de chocos, e un branco da casa bastante aceptable. Non tardamos demasiado en dar conta de todas estas ofrendas, e en reunir as enerxías necesarias para internarnos na comarca do Baixo Miño, seguido ó río cara a súa desembocadura, e ó chegar ó encontro do seu último afluente, o Tamuxe, subimos por unha serpenteante estrada, atravesando as fertís terras do Rosal, ata divisar o Bodegón Camiño do Folón, onde arranca a nosa ruta e, en consecuencia, onde abandonamos o noso vehículo.
Despois da cerimonia dos estiramentos obrigados e de invocar ós ceos para que nos sexan propicios, sorteamos o río Folón para visitar o primeiro da longa lista de muíños que se alimentan das súas augas, iniciando unha das concentracións destes enxeños hidráulicos máis importantes de Europa, dispostos en gran parte como muíños irmáns de xeito encadeado nunha topografía particularmente difícil. Nos chaman a atención as pedras centenarias, por onde as augas entoan rítmicas e monótonas cantigas,e o seu perfecto estado de conservación, aínda que non podemos deternos demasiado para contemplalos todos. Subimos por unha ladeira por onde se derrama parte do río da Cal, ata o segundo muíño, de onde parte un ancho camiño de terra, en outro tempo frecuentado por animais carregados de gran ou fariña, en función de si facían o camiño de ida ou de volta.
Avanzando por unha pista asombrada pola constante ameaza dos eucaliptos tamén discorre unha levada que comunica os primeiros muíños, e os meus intentos por inventariar dixitalmente tódalas construccións que nos saen ó paso faime perder de vista ós amigos, que volvo recuperar cada vez que atopamos un dos moitos paneis explicativos que salpican a ruta. Eso si, do que non me libro é das continuas queixas do noso guía, aburrido de que sempre alongue estas sobremesas con esa manía de fotografar os detalles que fan un itinerario diferente de outro, para que nos se esvaeza a memoria, como a dos peixes.
No cuarto muíño, que reza orgulloso na súa lenda a carencia de subvencións para o mantemento, e que se chama Muíño do Galego, facemos unha breve incursión no seu entorno que é, certamente, singular, pois posúe un pequeno xardín cunha densa vexetación alimentada pola auga que desaparece no seu ventre de pedra. Das especies que compoñen este pequeno oasis infórmanos Xaime, que comparte os seus coñecementos botánicos con nós, que aínda con tódolos quilómetros de fraga que sumamos non somos quen de diferenciar as diversas especies que nos protexen dos rigores do planeta amarelo. Que non é o mesmo un salgueiro que un amieiro, aínda que ambos teñan a mesma querencia polas nosas sendas fluviais.
Tras este conxunto etnográfico nos internamos no Rego de Padín, que alimenta as augas do Folón, e da nome ós seguintes muíños. Quizais algún dos meus antepasados moeu o gran nestes lugares que camiñamos agora, sorteando as augas por pasarelas de madeira de recente construción.
Neste lugar con encanto empezamos a observar os primeiros muíños encadeados, aproveitando as augas do río do Folón, e deixando atrás unha presa que vadeamos por unha senlleira ponte de madeira, nos internamos nun camiño alfombrado polo granito, onde se pode constatar a importancia desta ruta para a economía local. Precisamente desta cuestión versa o panel que atopamos, onde ademais de explicarnos os distintos tipos de propiedade: herdeiros, privados ou de maquías (estes cobraban pola muiñada con parte da fariña obtida), indícanos a importancia dos muíños do monte de Santa María, debido á ausencia de pendentes no derradeiro tramo do Miño.
Chegamos a outro pequeno conxunto destas industrias centenarias, os Muíños de Maceira, ós que accedemos camiñando por unha levada que se perde na espesura dun bosque de eucaliptos. O espectáculo que nos agarda cando chegamos ás primeiras construccións é impresionante, porque dende aquí xa temos unha panorámica ampla dunha parte do ascenso polo río Folón, cos muíños colgados das abas do monte a fin de aproveitar o desnivel pola Carreira de San Martín, camiñando á par dos primeiros oito, propiamente ditos, Muíños do Folón, algúns pechados para manter os seus elementos en perfecto estado, a garda dos vándalos que puideran chegar ata aquí.
Este tramo do sendeiro é o mellor para facerse unha composición da vexetación espontánea da rexión. Ó estar libre da presencia de piñeiros e eucaliptos, apréciase a presenza de especies termófilas como a sobreira e o érbedo, que acompañan a outras árbores autóctonas de máis ampla distribución.
E tamén é aquel onde temos que botarnos a un lado do camiño, para deixar paso a un nutrido grupo de camiñantes que veñen descendendo, e ós que Zalo aínda non ten catalogados. Quizais por eso inquiétase, pola inmobilidade e polo descoñecemento, e non se lle ocorre mellor terapia que apedrar a este pobre cronista, como si tivera a culpa da incursión destas bestas no sendeiro. Todo elo mentres Xurxo é testemuña da agresión e veloz como un reporteiro de guerra rexistra dixitalmente as probas do delicto. Algún día lle vamos a ter que quitar esa manía de andar a tirar pedras a este Emperador, aínda que teñamos que lapidalo.
Deixando atrás o primeiro grupo importante destes enxeños hidráulicos, atopamos unha pasarela de madeira que nos permite sortear sen problemas o río que, uns metros máis arriba, se precipita por un muro de granito de gran altura formando a Fervenza de San Martín. Cando as precipitacións son abundantes se produce aquí un deses espectáculos cos que a natureza adoita sorprendernos, en esta terra nosa na que os ceos soen ser xenerosos coa súa provisión de borrascas. Ata a súa base chegamos grazas a unha prolongación da ponte que atravesamos antes, bordeando unha pequena poza na que crecen unha variada mostra de plantas acuáticas.
Comezamos o tramo máis vertical do noso recorrido por un sendeiro empedrado que descorre ascendendo á par dos catorce muíños que suman o complexo etnolóxico de O Folón, onde podemos ver detalles e algúns elementos dos mesmos introducíndonos no seu inferno, onde a auga, a través da buxa, transmite toda a súa forza ó rodicio (roda que leva unida en forma radial unha serie de culleres) para facer xirar a moa no interior do muíño; ou ben, nos que atopamos abertos atopamos as xigantescas moas de granito (pedra móbil que rompe por rotación o gran); e incluso en algún observar algunha moega (caixón de madeira con forma de funil por onde se bota o cereal), estructura que desapareceu da maior parte deles.
Por estes lugares descorrían os cabalos que cargaban fariña e gran, e aínda se pode observar o camiño zigzageante das bestas, á par do sendeiro empedrado para a xente, así como numerosas pías á entrada dos muíños onde dar de beber e comer ós esforzados animais. Estes pertencían á raza autóctona galega, que aínda vive ceibe en algunhas montañas da Galiza e foron capturados para a domesticación dende a idade de bronce. A importante poboación en esta Serra do Argallo deu lugar ós numerosos curros que se celebran nos lugares próximos de Torroña, Valga e Mougas.
Completada a ascensión polo Camiño da Cereixa, observamos o conxunto formado por dúas ducias de muíños descolgándose ladeira abaixo, para aproveitar ó máximo a forza da auga, e tamén unha boa visión do Baixo Miño, próximo o seu encontro co Atlántico.
E mentres tomamos un respiro, despois do esforzo de salvar un forte desnivel en poucos metros, decidimos continuar subindo un chisco máis, a instancias de Zalo, para alongar algo máis o noso itinerario sendeirista.
Por unha ampla pista forestal, alternando manchas de eucaliptos e piñeiros, se alonga o noso grupo, que semella os restos dun exército rebelde baténdose en retirada hostigado polas forzas gobernamentais, e algo deso temos pola nosa falta de disciplina, que nos fai dedicar o domingo á inútil tarefa de sementar de pegadas estas vellas montañas, camiñando desordenadamente, ata o punto que a retagarda, ou sexa, o Xaime máis eu, perdan o contacto visual coa vangarda, marabillados pola diversidade micolóxica que nos sae ó paso: fungos e cogomelos de tódalas cores, formas e tamaños, que non dubido en capturar para o meu arquivo dixital.
Cando chegamos á parte máis aérea do camiño, a uns 400 metros por riba do océano que se estende ante os nosos pes, recorremos coa mirada as siluetas do país veciño e a franxa fluvial que exerce de fronteira, e reagrupámonos para decidir se continuamos cara ó cumio, no Alto dos Outeiros, o se desfacemos os nosos pasos e volvemos á Chaira da Cerdeira, moi preto do último muíño que, curiosamente, fai o número 36. Despois dunha breve discusión entre os entusiastas e os detractores de avanzar ou retroceder, gañan os partidarios de dar media volta e seguir avanzando, co argumento das poucas horas de luz que nos quedan e a ralentización da nosa columna guerrilleira.
Volvemos descender cara a zona dos muíños, entre a vexetación arbórea na que predominan as especies de repoboación, fundamentalmente o piñeiro bravo e o piñeiro de Monterrei. Entre a follaxe destas coníferas se poden observar gran número de aves insectívoras, fundamentais para a saúde das árbores, e ó longo do día capturan centos de pequenos insectos fitófagos que, de completar todos o seu ciclo, poderían dar morte ós piñeiros. Desgraciadamente nada pode coa praga da procesionaria, que está presente en moitos dos exemplares que atopamos no noso camiño.
Acadando a Chaira da Cerdeira, tomamos a mesma pista forestal á esquerda durante 500 metros, ata atopar un desvío que nos leva á Ermida de San Martiño, onde realizamos exercicios ximnásticos e espirituais, e intentamos apaciguar a nosa sede nunha fonte, aínda que non sexa fácil. Tampouco nos detemos demasiado, á vista de que este lugar sagrado non é demasiado interesante, e que aínda nos queda a metade do camiño, a pesares de que este sexa costa abaixo e, ata para os pagáns, tódolos santos axudan.
Neste lugar onde volvemos atopar dous grandes muíños, atópanse as lousas do Nivel, onde unha arqueta equilibraba e repartía en cantidades iguais a auga, que procedía dunha das derivacións do Río da Cal, cara O Folón e O Picón. Despois de moitos litixios, para ver quen tiña más dereito para levar auga ós seus muíños, se decidiu a construcción do Nivel onde se dividían as augas a partes idénticas.
Continuando esta pista chegaríamos ó río que sorte estes enxeños, onde se suceden as fervenzas e as pozas, sendo esta unha das mellores zonas da comarca para a práctica do descenso de barrancos, pero o desestimamos para internarnos nos Muíños do Picón, outro complexo etnográfico de gran beleza.
Accedemos a esta zona por unha levada, e constatamos que aquí, a diferencia do Folón, aquí as construccións non teñen a mesma continuidade, e están dispostos en grupos de cinco, tres ou dos, debido a que o desnivel non é tan abrupto, ata acadar o número de vintedous, en bo estado e de maior beleza, se cabe, que os que deixamos atrás. Ademais os muíños do Picón, se atopan diseminados entre piñeiros, como se quixeran agocharche á nosa vista, e a cada paso nos ofrecen matices diferentes, como si pouco a pouco fosemos descubrindo un territorio de conto.
E como tódolos contos teñen un final, completamos o recorrido no mesmo punto onde comezamos, despois de deixar atrás un puñado de casas rehabilitadas con bastante bo gusto, onde remata a zona do Picón, e nos tomamos unhas cervexas no Mesón Camiño do Folón, onde se nos espertan as ganas de merenda. Para non quedar con elas, e despois dunha breve parada nun rincón idílico do río Tamuxe, volvemos á vila fronteiriza, e recalamos no Alboio, que xa coñecemos polo Festival de Cine Documental, onde nos metemos entre peito e costas unha de lombo de pementos e uns xenerosos bocatas de calamares, regados con viño do Rosal e cervexa.
Outra vez enchendo de contido os domingos, e xa se sucederon máis dunha ducia combinando sendeiros e mesóns, palabras e pegadas, desprezando as dores e as preguizas. Con ganas de cabalgar con urxencia a semana para afastarse da xungla de cemento e asfalto.
No hay comentarios:
Publicar un comentario