E48 Sendeiro dos Muíños do Folón (O Rosal)

Martes, 29 de agosto de 2007

Todos temos o noso inventario de territorios máxicos, de pequenos anacos do paraíso, cos que confeccionamos un imaxinario particular, para recorrer a eles coa nosa memoria cando sufrimos derrotas, sismos e naufráxios, e con este exercicio logramos que volvan a nós momentos felices, cos que poder intentar un sorriso para erguerse, sacudirse os entullos, e volver ó camiño.

Nese listado dos meus lugares comúns, posuidores dalgunha forza misteriosa que me atrae a volver unha e outra vez, que se atopan máis próximos á metrópole na que desconto os meus días, ocupan un lugar destacado aqueles nos que a protagonista é a auga: a Banca de Saco, a Fervenza da Freixa, o Labirinto de Pías, os cantís da Vela, os saltos de Laforet, a carballeira de San Xusto, o Facho de Monteferro ou os Muíños do Folón.

Todos estes sitios forman parte de min, e da miña pequena historia, e por iso insisto en compartilos cos meus seres queridos, como si fosen un tesouro, porque en certo modo o son, xa que forman parte do patrimonio natural deste país que conservándoo, conserva tamén unha parte importante da memoria.

Así que elixo un destes lugares con encanto para iniciar a Tina, a miña doce fidanzata, que tamén forma unha parte importante da miña xeografía, da física e da emocional, a pesar de que non poda rivalizar coa exuberancia da Terra di Basilicata, de onde é orixinaria a miña Piccolina. A pesar de que non lle guste camiñar ou, precisamente, por ese motivo, coa intención de compartir estas actividades que tantos beneficios me traen, e á vez mostrarlle eses recunchos que aínda non coñece da miña anatomía, xa que en certo modo, ese imaxinario particular que mencionaba antes me conforma tamén, como as liñas debuxadas na miñas mans ou as enrugas que surcan a miña fronte.

E para completar este complicado puzzle de física e química, que é do que se compoñen as emocións, nos acompañan Ramón e Yuka, que ocupan outro lugar privilexiado na galería de lugares e xentes importantes que dan cobertura ós meus días.

O complexo que forman os enxenios hidráulicos disposto no Monte de Santa Mariña, no concello do Rosal, é un deses anacos enfeitizados do meu imaxinario, a onde chegamos, esquecendo as fórmulas orixinais que emprendemos fai un ano, cara as cinco da tarde, despois de sortear a xornada laboral matutina, e de saborear un prato exquisito de auténtica pasta italiana.

Aparcamos moi preto do estreito cauce do Río Folón, por onde soben en ordenada formación os pequenos muíños, que forman unha das concentracións deste tipo de reliquias etnográficas máis importantes de Europa, sorteando unha topografía particularmente difícil para aproveitar ó máximo a forza motriz da auga.

Despois de pornos de acordo no sentido no que iniciar a marcha, ou máis ben en que Ramón mostre o seu desacordo, sorteamos os primeiros muíños que, por atoparse preto da estrada, son os que acadan unhas dimensións máis importantes e os que se atopan máis separados, non sen que antes Tina máis eu bauticemos os pes coas fugas da levada, para certificar que os namorados non se fixan no terreo que pisan, porque se senten camiñando entre nubes.

Este primeiro tramo discorre polo terreo menos amable, pista de terra e bosque de eucaliptos, froito da xenocida política forestal da Xunta, ou ¿acaso non era a súa intención facernos desaparecer como pobo diferenciado, para converternos en pasta de celulosa?, ¿aínda hai quen crea na inocencia dos caciques de sempre, que seguen mandando en moitos dos nosos pobos, nos incendios do anterior verano?, ¿pode existir un cambio real no goberno deste país sen esixir responsabilidades ós autores materiais da cadea de atentados que sufrimos? En fin, podería seguir expresando a rabia pola destrucción deste pequeno fisterre, pero mellores plumas, Suso de Toro ou Manuel Rivas, xa o dixeron con máis acertadas palabras.

Menos mal que deseguida chegamos ó Muíño do Galego, que orgulloso se mantén ó marxe de subvenciones, e rodeado dun auténtico verxel, aproveitando as augas do Rego de Padín, ademais de para mover a roda de pedra, para alimentar a súa variada vexetación, onde podemos atopar algúns salgueiros e amieiros, exemplares autóctonos nas fragas de ribeira, que aínda subsisten en moitos dos nosos ríos, xunto con especies aínda máis ameazadas, como o acevo.

Dende aquí acadamos o primeiro grupo dos Muíños de Padín, nos que me gusta crer que algún dos meus antepasados moeu o gran, nunha desas muiñadas cheas de cantigas, bailes, e algo máis. Unha presa rudimentaria e unha ponte de madeira contribuían a facer deste recuncho un branco perfecto para os meus arquivos dixitais.

Camiñamos sobre unha calzada centenaria que ascende levemente para observar o conxunto etnográfica que deixamos ás nosas costas, ata chegar a unha levada, unha conducción de auga escavada na terra que se interna nunha espesa mata de eucaliptos, e por onde seguimos ata acadar os Muíños de Maceira, que nos anticipa o espectáculo de ver como estas construccións populares ascenden pola ladeira do Monte de Santa Mariña.

Neste punto Yuka sufre un pequeno accidente ó intentar sortear unha presa preto dos primeiros muíños, e mete unha perna na auga, ata o xeonllo, pero esto non desanima á brava burgalesa (fai fala algo máis que auga fría para desanimala), co que comezamos a ascender polo río Folón, que se precipita salvando un desnivel de cen metros, alimentando as pesadas moas de muíño que, con esta forza motriz, moían os cereais de boa parte do Baixo Miño.

O sendeiro polo que gañamos altura, a Carreira de San Martín, nos achega a primeira formación de muíños do Folón, composta por oito construccións, que van compartindo o caudal de un ó outro, aproveitando ó máximo o desnivel do outeiro. Dende aquí xa se pode apreciar unha ampla panorámica do entorno, no que desaparecen piñeiros e eucaliptos, e se pode apreciar a presencia de especies termófilas como a sobreira e o érbedo, que acompañan a outros árbores autóctonos.

Como xa teño demasiados rexistros dixitais deste lugar, cédolle a cámara a Yuka para que nos faga unha reportaxe dos momentos doces que estamos a vivir, e aínda que sexa só por esta ocasión parece facer o papel de turista nipona tirando unha ducia de fotos, pero os seus obxectivos non son as magnificas construccións de pedra, senón os dos namorados que non poden deixar de bicarse e acariñarse, chamando ó escándalo dos seareiros que atopan ó seu paso.

Chegamos así á Fervenza de San Martín, ou máis ben ó lugar onde debería estar, porque so atopamos un gran muro de granito tan seco que podería escalarse por el. Cando as precipitacións son abundantes se produce aquí un deses espectáculos cos que a natureza soe sorprendernos, nesta terra nosa na que os ceos soen ser xenerosos coa súa provisión de borrascas. Proba dela son as pasarelas de madeira instaladas para evitar que os visitantes se enchoupen os pes nun terreo que, ademais de irregular, é bastante húmido. Por elas acedemos ó grupo máis importante de muíños, catorce inxenios alienados, seguindo o descendente do río, que nos facemos cara arriba polo Camiño da Cereixa.

Unha vez completado o ascenso tomamos un breve descanso nunha atalaia natural dende a que contemplamos a desembocadura do Río Miño, que serve de fronteira natural entre o país galego e o portugués (de fronteiras, das visibles e invisibles falaríamos despois Ramón máis eu, nunha encarnizada polémica), e contemplamos tamén, antes de abandonalo, o área dos Muíños do Folón.

Preto deste balcón pétreo, avanzando algúns metros por unha pista de terra que se interna nun bosque de piñeiros, está o lugar de O Nivel, onde unha arqueta equilibraba e repartía en iguais cantidades a auga, que procedía dunha das derivacións do Río da Cal, cara os muíños que deixamos atrás e cara os que temos diante, os Muíños do Picón.

Acedemos a esta zona por unha levada, e constatamos que aquí os muíños non teñen a mesma continuidade, e que están dispostos en grupos de cinco, tres ou dous, debido a que o desnivel acadado non é tan abrupto, ata chegar ó número de vintedous, en bo estado de conversación de maior beleza, se cabe, que os do Folón. Ademais que se atopan diseminados entre os piñeiros, como se quixeran agocharse á nosa vista, e a cada paso ofrecen matices diferentes, semellándosenos que a cada paso descubrimos un territorio de conto.

Á metade do descenso facemos unha pausa e Yuka, que sempre coida este tipo de detalles, saca da súa mochila un termo con té quente, madalenas e barriñas de chocolate, para ofrecernos unha pequena merenda, mentres Ramón intenta facernos ver as fotografías que tomou nas Palentinas a semana anterior co seu teléfono. Triunfada de Yuka, a quen agradecemos os seus coidados e fracaso de Ramón, a quen encomendamos comprar urxentemente unha cámara de fotos.

Volvemos ó camiño, completando ó derradeiro tramo cara o coche, deixando atrás a Casa da Pintora, un belísimo solar dedicado ó turismo rural, e un bosque onde os carballos intentan discutir o reinado das foráneas. Como aínda queda tempo antes de que caía o sol sobre o Atlántico, Ramón exerce de cicerone e lévanos cara Goian, e lle mostra a Tina o embarcadoiro do transbordador, que acerca as dúas beiras do Miño, e a fortaleza de San Lourenzo, onde se nos dispara de xeito urxente a Fame.

Para remedialo poñemos rumbo a Tui, e no Cabalo Furado iniciamos, con éxito, á doce Piccolina na gastronomía galega: polbo a feira, calamares, tortilla e pementos de Padrón. E como remate, paseo nocturno pola zona monumental.

E47 Trilho da Pía dos Quatro Abades (Paredes de Coura)

Domingo, 19 de agosto de 2007

Ningunha, do medio centenar das crónicas que comezaron fai case un ano na Carballeira de San Xusto, creando lazos invisibles que se estenderon máis alá dos sendeiros, ten uns antecedentes tan amables. Se deteñen indefinidamente esa colección de circunstancias que rodean, dende fai demasiado tempo, os meus amenceres dominicais, e abro un libro no que tódalas páxinas, salvo a primeira, están en branco. Non vou a explicalo, porque aínda non sei como facelo, pero o certo e que dende o meu derradeiro relato, sobre a ascensión ó monte Coccovello, e precisamente dende ese día, xa non son o mesmo.

Aínda conservo intacto o gusto polas montañas, por esas curvas que levo tatuadas baixo o peito formando parte do meu imaxinario particular, ás que recorro unha e outra vez en momentos como este, no que escribo, sometido ás obrigadas xornadas laborais, pero son outras as xeografías que navegan agora as miñas veas e a elas pertenzo. Todo é idéntico, a hora e o lugar de convocatoria, e o cardúmen de seres queridos que me acompañan, Ramón, Yuka, Isabel e Xacobe, e á vez todo é diferente, porque os meus soños xa non fabrican fantasmas nin teas de araña, e me ergo voando, sentindo o vento do abismo salinizándome as meixelas.

Regresamos a San Pedro da Torre, a recuperar os niveis de malandrina no comedeiro con nome de sinal de tráfico, acompañados de Zalo e Salomé, que están ansiosos por saber das nosas aventuras na península itálica. Tamén nós estamos desexosos de saber das andanzas, e nunca mellor dito, destes amigos, ós que parece que fai unha eternidade que non vemos, e aledámonos de ver o noso emperador en tan boa forma. Aínda que lamentamos que non nos acompañen ó noso retorno as terras do Coura, xa que outras devocións requiren o seu concurso.

Cando xa estamos satisfeitos da poción máxica, nos encamiñamos á freguesía de Mozelos, onde se inicia o trilho no que Miguel e máis eu improvisamos un itinerario en medio das tebras, nun xaneiro que agora se me semella tremendamente lonxano, e despois dunha sucesión de trazados sinuosos por unha estreita e maltreita estrada chegamos á igrexa da Nosa Senhora da Pena, que se ergue maxestosa sobre o Val do Coura. A pesares deso non nos detemos a observar a súa magnifica arquitectura, nin as súas impresionantes vista, porque temos as pegadas inquedas e xa nos están pedindo camiño.

A pesar de atoparnos na estación máis cálida do ano, o sol está atenuado por unha brisa agradable, e sorrimos ós efectos do cambio climático, mentres avanzamos por unha pista forestal que se interna nun monte invadido de eucaliptos, moitos tisnados coa sombra do lume, que nos conducen a un pequeno outeiro onde un océano de bloques graníticos, de formas e tamaños diversos, cambian radicalmente a paisaxe.

Por esta fraga de pedra ascendemos levemente, ata acadar a Pía dos Quatro Abades, que nomea o sendeiro, e que divide as freguesías de Mozelos, Formariz, Padornelo e Ferreira. Alí álzanse xigantescas formacións pétreas, redondeadas pola erosión da chuvia e do vento, a 600 metros sobre o nivel do mar, e contemplamos os territorios que delimitan polos que estivemos vagando, incesantemente, os últimos doce meses.

Descendemos cara o lado oposto, por unha estreita senda que vai sorteando os bloques que salpican a ladeira, e enlazamos con outra pista entre carballos e piñeiros, amabilizando a paisaxe co seu murmurio, mentres poño ó tanto a Xacobe da miña loucura, que non ten cariz de ser transitoria. Chegamos así á estrada, a nacional 509, e a cruzamos entrando en outra mancha de eucaliptos que, afortunadamente, non sufrimos demasiado, porque volvemos a outra fraga de conto onde abundan as especies nobres, como os amigos que me acompañan.

Por unha corredoira, que discorre franqueada por un muro de pedra, chegamos a unha zona de pastos e terras de cultivo, cara os que temos que dirixirnos, xa que esta parte do camiño esa anegada por un pequeno regato. Esta é a escusa perfecta para Yuka e Isabel, que teñen os ollos golosos e non se resisten a chamada poderosa das moras, que dende as silveiras entornan cantos de sirena. Me costa manter a disciplina neste grupo rebelde, mentres se enchen a boca con estas delicias, ata que tinguen a lingua de loito e consigo encamiñalos ata a poboación de Venade.

Aquí detémonos outra vez, porque temos o día agarimoso, a tomarnos uns xeados (nada que ver cos italianos, por certo), no primeiro bar que nos sae ó paso, que por certo é único que atopamos no pequeno núcleo rural, onde seguimos relatando a Isabel diversas anécdotas do noso viaxe por Nápoles, Pompeia e Rivello, onde se atopa a miña metade.

A bonanza meteorolóxica fainos crer que vivimos unha eterna primavera, por eso non temos demasiadas presas en volver ó camiño, e cando o facemos non buscamos as sombras e o pequeno tramo de asfalto polo que recorremos curiosos o pobo é do máis agradable. Observamos as variadas mostras da arquitectura popular, especialmente cando chegamos á Capela da Nosa Senhora da Conceicâo, tan diminuta que ten o campanario adosado, e que está enfrontada a un singular espigueiro, que en vez dos típicos pilares de pedra ten unha base pechada que sortea o desnivel da rúa onde está situado. Este canastro é a imaxe escollida para publicitar este itinerario e certamente é axeitada.

Atravesamos unha área de pastos e volvemos atopar varias mostras da riqueza etnográfica da zona, a Casa do Cruceiro, unha mansión solárena en bo estado que contrasta co resto do entorno, un lavadoiro enorme, con múltiples divisións, que aínda se atopa en uso, a igrexa de Venade, que nos sorprende pola súa maxestuosidade, e pola reitoral colindante. E a Casa da Ramada, outra construcción nobre dunha soa planta, que presenta un extensísimo tellado. Ademais de todo esto varias fontes, petiños de almiñas e cruceiros, unha casa de turismo rural e unha escola pública, nos indican a importancia deste pobo.

Antes de abandona-lo detémonos ante o curioso cartel do espectáculo de “Tía María da Peida, unha velha maluca que sabe cantar e bailar, pertence a familia dos Peideiros, seu marido e Zé dos Peidos, acompanhada sempre pelas súas filhas Peidinhas, vive na aldeia Mijakija, para la do río Mondego”. As fotografías son sorprendentes, xa que pensábamos que estes circos de frikies, con mulleres barbudas e homes de goma, pasaran á historia, pero no norte de Portugal parece que esta se detivera.

Deixando atrás o pobo nos internamos outra vez na zona arborada, onde dubidamos un bo anaco debido á profusión de sinais, unha vez que acadamos a capela de Santa Ana e o seu minúsculo cemiterio, e finalmente, pese á insistencia de Ramón en ascender monte arriba, decidimos seguir pola pegada que deixamos Miguel e máis eu na nosa anterior convocatoria, en aquel xaneiro chuvioso. Eso si, temos que arrancar a Yuka e Isabel das silveiras, porque as moras exercen sobre elas unha fatídica atracción, e hai tantas ó longo do camiño que si as deixamos dar renda solta a súa gula se nos pode caer a noite enriba.

Despois de camiñar á sombra dos carballos, acevos e loureiros, chegamos a unha área salpicada de pastos, que sorteamos seguindo unha levada. Esta deriva do Regato de Porreiras, que cruzamos sen novidade, para enlazar con un firme empedrado que nos leva ó lugar de Outeiro, onde nos recibe a Capela da Nosa Senhora do Pilar. Como xa levamos unha boa sucesión de templos no noso itinerario, nin tan sequera nos detemos a observar a súa arquitectura, e nos dedicamos a satisfacer novamente a nosa gula, en forma dunhas mazas máis roxas que as do pecado orixinal.

Dende aquí temos unha boa panorámica da Eira Comunitaria de Porreiras, onde se erguen unha ducia de espigueiros, creando un conxunto de singular beleza. Cara aí imos, inquedos por fotografar un dos lugares máis belos de todo o recorrido, aínda que pola disposicións dos almacéns de gran non sexa fácil. Nas casas máis pretas de Almas escoitase música tradicional, xa que están de festa, e Isabel a punto está de levarnos a todos a bailar ritmos étnicos. Durante todo este camiño nos acompañou a música, primeiro Julio Pereira co seu cavaquinho, logo as inevitables rancheras e agora esto.

Finalmente nos resistimos á romaría popular e entramos no Monte das Veigas, onde fai oito meses vagamos dúas almas en pena na escuridade da noite, cruzando outra vez o Regato de Porreiras, aquí case seco. Esta vez si que non temos dubidas sobre a dirección a seguir, xa que as marcas están ben visibles, e disfrutamos dunha espesa arboreda autóctona, onde aínda hai quen non se empachou de todo coas deliciosas moras.

Esto motiva que Isabel se retrase e que a alguén se lle ocorra darlle un susto, no que todos participamos. Como castigo a estas maldades desaparecen as marcas e os carballos, e no seu lugar se esvaece o camiño e os eucaliptos colonizan o monte.

Por sorte dura pouco o apuro, xa que saímos a unha ampla pista forestal que retomamos os sinais, e pola que divisamos a Pía dos Quatro Abades, polo que calculamos que non estamos moi lonxe do final do sendeiro. En efecto, algúns minutos máis tarde, cinco horas despois da nosa saída, divisamos a Igrexa de Nosa Senhora da Pena, que agora visitamos con detenimento.

Volven, ou non nos abandonaron xamais, as nostalxias, pero aínda así estes territorios máxicos, con encanto, do Coura, nos devolven motivos para sorrir ó domingo.

E45 Sentieri di Pollino (Crónica incompleta)

Domingo, 12 de agosto de 2007

Son as seis da mañá e xa amenceu en Rivello. A Casa Armanda espertase.

Pietro é o primeiro en aparecer polo pasillo. O observo dende a miña cama ubicada no salón. Dende este lugar estratéxico controlo tódolos movementos da planta baixa. Xurxo non tarda en aparecer, me da os bos días no seu perfecto italiano.

-Buongiorno, Nacho-

Cun cálido sorriso se dirixe á cociña contigua ó salón, para preparar un café ben cargado para a prole galega. Leva unha camiseta de Nunca Máis e Non á Guerra, con un buraco á altura do peito que deixa ó descuberto o seu petón esquerdo. Bromea e me sirve un café para rematar de espertar.

Aparecen Yuka e Ramón, practicamente recuperado da gripe que lle obrigou a gardar cama o día anterior, aconsellado sabiamente polo noso anfitrión Pietro, quen temía que a cousa puidera empeorar e converterse en bronquite.

Máis vale perderse un día de excursión que arriscar a saúde, non vaia ser o demo.

Así os caldos quentes de María e os coidados de Yuka aceleraron a recuperación do noso amigo.

Ramón e Yuka teñen que pasar diante da miña cama en plena noite, e o fan con todo o coidado e sixilo para non espertarme, pero nunca o conseguen. En parte porque o vello chan de madeira ou a cuberta de baldosas se move e ruxe un pouco o camiñar sobre el.

Finalmente chega Xacobe, esforzándose en manter os ollos ben abertos para afastarse definitivamente dos brazos de Morfeo.

Fáltanos o noso querido Anxo, pero a súa cita de hoxe non é con a montaña.

Tralos contundentes cafés á italiana, o grupo galiciano xa está ó completo, e listo para a partida cara o Parque Nacionale de Pollino, situado nos Apeninos Meridionais, no empeine da bota italiana.

O grupo italiano está formado polo xefe da casa, Pietro, o noso coidador e mestre aborixe, sempre pendente de facernos descubrir tódolos detalles das marabillas, para que non pasen desapercibidos.

-Nacho, mira o marabilloso ceo de estrelas que nos ilumina esta noite.-

María é a xefa da cociña. As súas mans elaboran exquisitos pratos de pasta que non probaramos nunca, en onde pon todo o seu amor e agarimo. Pero tampouco dubida en gritarche:

-Fuori!!!

Cando lle incomodas o mais mínimo, intentando facer algo para axudar, e so consigue desconcertarnos.

Santos, o irmán maior de Pietro e marido de María, é o noso conductor no amplo senso da palabra. Dirixe a expedición a bordo do seu todo terreo e nos marca o camiño. O seguinos no noso Ford Fusión, alugado en Nápoles, e el asegurase co walkie-talkie de que todo vai ben.

-Giorgio! Me senti? Paso.-

Giorgio le senti e cántalle unha cantiga napolitana.

Chegamos a Rotande, tras unha hora e media de viaxe, onde tomamos a nosa prima colacione nun bar do pobo, consistente en capuccinos e doces.

O dono do bar danos a dirección para que lle enviemos unha postal dende Galicia e a anota nun papeliño que Xurxo me confía, e acabo perdendo, pola miña manifesta falta de celo. Quizá podamos conseguila novamente de algún xeito.

Damos un pequeno paseo pola vila, para admirar as súas igrexas e monumentos, antes de proseguir a viaxe cara o Pollino.

Teño que presentaros a dous formidables rapaces. Nirco é o fillo de Santos e de María, e Alexandro é o seu primo. Nirco é simpático e mordaz como el só, a súa moza chamase Rosa e é unha bela napolitana cunha fermosa voz.

A primeira mañan en Rivello a escoitamos no móbil de Nirco, cantándonos unha cantiga, aínda que seguramente ela non se decataría ata que todos aplaudimos, porque exclamou sorprendida, algo en italiano, que tal vez quería dicir:

-Que vergoña!

Alexandro é un rapaz moreno e delgado, coa fisionomía do italiano do sur, típico dunha película de Visconti. Algo máis tímido que Nirco, aínda que a comparación é inxusta, este é o Vesubio en erupción cando se pon a facer das súas.

Así e todo Alexandro sería protagonista destacado da camiñata do Pítao de Pollino.

Recompilando, por se hai algún despistado, o grupo estaba formado por Xurxo, Yuka, Ramón, Xacobe e Nacho, pola parte galega, e Pietro, María, Santo, Nirco e Alexandro, pola parte italiana.

E43 Sentiero de Coccovello (Rivello)

Xoves, 9 de agosto de 2007

Améncemos máis cedo que de costume, aínda que habitemos un lugar onde o amencer se nos semelle insólito. O lugar é o pequeno palazzo que Pietro puxo a nosa disposición, no pobo de Rivello, cunhas casas que se precipitan nun outeiro enclavado en medio de verdes montañas, como se quixeran desaparecer no angosto leito do Fiume Noce.

No piso de arriba érguese a familia do noso anfitrión: Santo, o seu irmán (cara de bonachón e ciumento defensor da gastronomía e a paisaxe patria); María, muller de Santo (infatigable preparando deliciosos menús para tódolos habitantes da casa, e para as inesperadas visitas); e tamén o noso Giorgio, grazas ó que estamos aquí, baixa presto as escaleiras, para preparar riquísimas tostadas e café.

Na planta baixa nos espreguizamos o resto dos Eivadiños: Ramoncello, que está incubando algún virus maligno e aínda así insiste en acompañarnos; Yuka, que está aprendendo o idioma local con gran soltura; Iacomo, a quen o anteface lle deixa unha leve marca, como ós ladróns dos comics; Ignasio, algo resacoso polos vasos de viños cos que tivo que apagar o lume dos fusilli da véspera; e Ángelo, ou sexa, un servidor, coas retinas agarimosas por coñecer a unha bela rivelense no mitin sindical da piazza Umberto I.

Si, améncemos máis cedo que de costume, bastante máis, son as seis e media da mañán, e xa saíu o sol, a pesares de que estea soterrado baixo un espeso manto de nubes. Renunciamos pois, á nosa fórmula de xantar primeiro e camiñar despois, pois o sol que barre as rúas e os camiños do sur de Italia non é tan benigno como o que resplandece nos vales do Coura, e se impón erguerse coa fresca e facer o itinerario antes da comida. Ademais, no é cuestión de discutirlles o criterio ós guías locais, que tantas molestias toman por nós.

Con música de opereta van aparecendo os actores desta obra, como os helicópteros artillados da xenial película de Copolla, pero con mellores intencións, aínda tropezando cos soños, como nesas mañans nas que sumo outra resaca á miña nómina, que para facer máis diferente esta convocatoria, tampouco é o caso.

Non sei porque sempre asocio a música clásica con escenas bélicas, quizais debido ás bandas sonoras do cine de Hollywood, e imaxino outra vez que somos un pequeno exercito disposto a conquistar algún territorio en disputa.

Almorzamos frugalmente, como se fosemos a entrar na fábrica ou na oficina, algúns sen sentarnos á mesa, vencendo as reticencias dalgúns ante as ameazas do ceo, e enchemos as mochilas algo máis do normal, para acometer con ben o noso primeiro “sentiero” nas terras da Basilicata: botellas de viño, embutidos e pan para o camiño.

Somos nove os integrantes desta expedición galaico-italiana, aínda que debera dicir dez, porque tamén sumásenos Charly, o pequeno e intrépido can montañeiro de Pietro, e temos que distribuírnos en dous coches, no que alugamos en Nápoles e no todoterreo de Santo, un Nissan Terrano II, que me fai lembrar os meus días de cuatreiro.

Como esta é unha expedición de altura estamos comunicados por walkie-talkie, e dende un vehículo a outro chegan cantigas típicas do país, entoadas polos nosos barítonos Pietro e Giorgio, mentres vamos acercándonos a San Constantino, pequeno pobo situado nas abas do noso obxectivo: o monte Coccovello, que se alza maxestoso sobre o Val di Noce, e que é o primeiro que chamou a nosa atención o primeiro día que espertamos en casa dos nosos anfitrións.

Unha vez que chegamos á bifurcación para acadar este pobo, comezamos a ascender por unha estreita estrada asfaltada, onde o GPS do coche de Santo solo é útil para unha cousa, para sinalar a altitude, chegando os 1.100 metros, co que nos restan case 600 para acadar o cumio, que xa lle chega ó desnivel. Na ascensión motorizada temos unha panorámica espectacular da costa de Sapri, e da curiosa forma do Golfo de Policatro.

Facemos os estiramentos de rigor, aínda que os nosos guías non están moito pola laboura de tensar os músculos antes de subir, e facemos unha fotografía de grupo, para sinalar este momento histórico no que os Eivadiños mudamos de península, e decidimos metas máis ambiciosas.

Hai unha densa néboa agochándonos o cumio da montaña, pero lonxe de desanimarnos nos alenta, xa que así o temido sol italiano non dificultará os nosos pasos. E con este bo ánimo comezamos a descontar metros cara o ceo, por un sendeiro pedregoso no que escasea a vexetación, aínda así un rabaño con vacas se refuxia nun oasis verde, arrancando as herbas e xestas que o sementan.

Non temos que avanzar demasiado para chegar a unha magnifica atalaia dende a que divisamos novamente o mar Tirreno e as escarpadas siluetas das montañas que descenden cara el.

Unha sucesión de montañas nas que se alternan varias tonalidades, a amarela da herba queimada polo sol, e a da terra salpicada de cardos, belísimas estrelas azuis, e a verde das amplas manchas forestais, que inundan o horizonte. Camiñamos un chan pedregoso, onde a caliza vai formando illas pétreas que conforme gañamos altura van aumentando de tamaño, ata configurar pequenos xendarmes ós que subimos para mellorar a visión deste entorno que, certamente, me costa describir.

Pouco a pouco a pendente suavizase entrando nunha espesa fraga onde predominan as faias. Os bancos de néboa, polo de agora dispersos, contribúen a crear unha atmosfera máxica, como a dos contos infantís ou como as lendas de cabaleiros e princesas, e non podo deixar de pensar na mirada esmeralda que me atrapou onte na praza de Rivello.

Uns sinxelos carteis de madeira sinalan varias direccións: Acquafredda e San Constantino, no sentido contrario ó que avanzamos, e na nosa dirección Coccovello, cara onde avanzamos extasiados pola marabillosa conxunción de bosque, pedra e néboa.

O estreito sendeiro vai gañando altura dun xeito amable, como os xestos e as verbas deste pequeno continxente de rivellenses que nos guían, e sentimos que no noso corazón vaise debuxando a súa orografía, confundíndose con outros territorios que xa forman parte do noso ser. Por momentos parece que estiveramos na Selva do Irati, ou nas Montañas Palentinas, en definitiva semella que as montañas non tiveran nacionalidade, e que nos pereceran ós que as pisamos como, dalgún xeito, desde este mesmo momento lles pertencemos tamén a elas.

Atrásome un chisco, enfrascado como sempre en atrapar pequenos poemas dixitais cos que amortiguar as miñas noites de inverno, e non podo resistir a tentación de inzarme a un compacto bloque de caliza, para lembrar aqueles tempos nos que habitaba outro corpo. As miñas pegadas sorrín co contacto coa pedra, e volvo sentir a xuventude perdida, cando os meus pes eran felinos.

Recupero o alento dos meus amigos, cos de sempre e cos novos, que me esperan para que o manto de néboa, que se espesou, non me faga desaparecer nestas terras incógnitas. Altérnanse pequenos claros, onde a pendente é máis abrupta e o terreo máis pedregoso, con espesas formacións de faias, entre as que se difuminan as nubes.

Nunha destas transicións perdemos a Nacho, e temos que formar un pequeno grupo de rescate, para que non o coman os lobos, aínda que ó pouco aparece cun sorriso inequívoco: parouse a meditar, sen dubida baixo o efecto dos fussili picantes da véspera.

A pericia dos nosos guías locais e a abundancia das marcas (unhas grandes frechas vermellas), nos levan cara o máis alto, onde atopamos outro panel que nos marca a dirección de Patricello. Aquí xorden as dubidas entre Pietro e Santo, sobre si estamos xa camiñando o cumio, onde abundan as formacións kársticas, ou si aínda temos que avanzar un pouco máis.

Para meditar sobre o asunto, nos pomos ó abrigo dunha muralla rochosa, e das nosas mochilas sae o viño e o embutido da zona, exquisitos, todo hai que dicilo, que María, que nos coida como unha nai, distribúe entre as tropas equitativamente.

Fai frío, estamos cansos, e Ramón, que está a incubar algún virus maligno, sente que lle faltan as forzas para continuar. A néboa ofrécenos unha tregua, a xusta para ver o que Santo asegura que é o cráter dun antigo volcán, pero non podemos ver as marabillosas vistas que nos prometían, polo que decidimos volver sobre os nosos pasos. Satisfeitos, eso si, con chegar ata aquí, a 1573 metros sobre o mar Mediterráneo e, pese a todo, tampouco nos custou gañar o desnivel que nos separa do coche.

No descenso volvo atopar a compacta formación de caliza onde non podo evitar subirme de novo, como se os meus tempos de escalador non remataran, síntome posuído por unha estraña forza, con ganas de volver a desafiar abismos, con ganas de que as miñas pegadas recorran novos e insólitos continentes. Non sei, será a atmosfera de Rivello, que me fai sentir diferente, a que me impulsa a estas temeridades. Por fortuna, salgo con ben da aventura, e podemos desfacer o camiño andando sen maiores contratempos.

Agárdanos outra comida excesiva no curioso palazzo dos noso amigos, ós que debemos o agradecemento por conducirnos por este territorio máxico de Coccovello que, dende agora, cada quen levara engadido ó seu imaxinario particular, xunto a outros nomes que conforman unha historia colectiva da que, moi cedo, se cumprirá un ano.

Archivo del blog

Seguidores