Martes, 29 de agosto de 2007
Todos temos o noso inventario de territorios máxicos, de pequenos anacos do paraíso, cos que confeccionamos un imaxinario particular, para recorrer a eles coa nosa memoria cando sufrimos derrotas, sismos e naufráxios, e con este exercicio logramos que volvan a nós momentos felices, cos que poder intentar un sorriso para erguerse, sacudirse os entullos, e volver ó camiño.
Nese listado dos meus lugares comúns, posuidores dalgunha forza misteriosa que me atrae a volver unha e outra vez, que se atopan máis próximos á metrópole na que desconto os meus días, ocupan un lugar destacado aqueles nos que a protagonista é a auga: a Banca de Saco, a Fervenza da Freixa, o Labirinto de Pías, os cantís da Vela, os saltos de Laforet, a carballeira de San Xusto, o Facho de Monteferro ou os Muíños do Folón.
Todos estes sitios forman parte de min, e da miña pequena historia, e por iso insisto en compartilos cos meus seres queridos, como si fosen un tesouro, porque en certo modo o son, xa que forman parte do patrimonio natural deste país que conservándoo, conserva tamén unha parte importante da memoria.
Así que elixo un destes lugares con encanto para iniciar a Tina, a miña doce fidanzata, que tamén forma unha parte importante da miña xeografía, da física e da emocional, a pesar de que non poda rivalizar coa exuberancia da Terra di Basilicata, de onde é orixinaria a miña Piccolina. A pesar de que non lle guste camiñar ou, precisamente, por ese motivo, coa intención de compartir estas actividades que tantos beneficios me traen, e á vez mostrarlle eses recunchos que aínda non coñece da miña anatomía, xa que en certo modo, ese imaxinario particular que mencionaba antes me conforma tamén, como as liñas debuxadas na miñas mans ou as enrugas que surcan a miña fronte.
E para completar este complicado puzzle de física e química, que é do que se compoñen as emocións, nos acompañan Ramón e Yuka, que ocupan outro lugar privilexiado na galería de lugares e xentes importantes que dan cobertura ós meus días.
O complexo que forman os enxenios hidráulicos disposto no Monte de Santa Mariña, no concello do Rosal, é un deses anacos enfeitizados do meu imaxinario, a onde chegamos, esquecendo as fórmulas orixinais que emprendemos fai un ano, cara as cinco da tarde, despois de sortear a xornada laboral matutina, e de saborear un prato exquisito de auténtica pasta italiana.
Aparcamos moi preto do estreito cauce do Río Folón, por onde soben en ordenada formación os pequenos muíños, que forman unha das concentracións deste tipo de reliquias etnográficas máis importantes de Europa, sorteando unha topografía particularmente difícil para aproveitar ó máximo a forza motriz da auga.
Despois de pornos de acordo no sentido no que iniciar a marcha, ou máis ben en que Ramón mostre o seu desacordo, sorteamos os primeiros muíños que, por atoparse preto da estrada, son os que acadan unhas dimensións máis importantes e os que se atopan máis separados, non sen que antes Tina máis eu bauticemos os pes coas fugas da levada, para certificar que os namorados non se fixan no terreo que pisan, porque se senten camiñando entre nubes.
Este primeiro tramo discorre polo terreo menos amable, pista de terra e bosque de eucaliptos, froito da xenocida política forestal da Xunta, ou ¿acaso non era a súa intención facernos desaparecer como pobo diferenciado, para converternos en pasta de celulosa?, ¿aínda hai quen crea na inocencia dos caciques de sempre, que seguen mandando en moitos dos nosos pobos, nos incendios do anterior verano?, ¿pode existir un cambio real no goberno deste país sen esixir responsabilidades ós autores materiais da cadea de atentados que sufrimos? En fin, podería seguir expresando a rabia pola destrucción deste pequeno fisterre, pero mellores plumas, Suso de Toro ou Manuel Rivas, xa o dixeron con máis acertadas palabras.
Menos mal que deseguida chegamos ó Muíño do Galego, que orgulloso se mantén ó marxe de subvenciones, e rodeado dun auténtico verxel, aproveitando as augas do Rego de Padín, ademais de para mover a roda de pedra, para alimentar a súa variada vexetación, onde podemos atopar algúns salgueiros e amieiros, exemplares autóctonos nas fragas de ribeira, que aínda subsisten en moitos dos nosos ríos, xunto con especies aínda máis ameazadas, como o acevo.
Dende aquí acadamos o primeiro grupo dos Muíños de Padín, nos que me gusta crer que algún dos meus antepasados moeu o gran, nunha desas muiñadas cheas de cantigas, bailes, e algo máis. Unha presa rudimentaria e unha ponte de madeira contribuían a facer deste recuncho un branco perfecto para os meus arquivos dixitais.
Camiñamos sobre unha calzada centenaria que ascende levemente para observar o conxunto etnográfica que deixamos ás nosas costas, ata chegar a unha levada, unha conducción de auga escavada na terra que se interna nunha espesa mata de eucaliptos, e por onde seguimos ata acadar os Muíños de Maceira, que nos anticipa o espectáculo de ver como estas construccións populares ascenden pola ladeira do Monte de Santa Mariña.
Neste punto Yuka sufre un pequeno accidente ó intentar sortear unha presa preto dos primeiros muíños, e mete unha perna na auga, ata o xeonllo, pero esto non desanima á brava burgalesa (fai fala algo máis que auga fría para desanimala), co que comezamos a ascender polo río Folón, que se precipita salvando un desnivel de cen metros, alimentando as pesadas moas de muíño que, con esta forza motriz, moían os cereais de boa parte do Baixo Miño.
O sendeiro polo que gañamos altura, a Carreira de San Martín, nos achega a primeira formación de muíños do Folón, composta por oito construccións, que van compartindo o caudal de un ó outro, aproveitando ó máximo o desnivel do outeiro. Dende aquí xa se pode apreciar unha ampla panorámica do entorno, no que desaparecen piñeiros e eucaliptos, e se pode apreciar a presencia de especies termófilas como a sobreira e o érbedo, que acompañan a outros árbores autóctonos.
Como xa teño demasiados rexistros dixitais deste lugar, cédolle a cámara a Yuka para que nos faga unha reportaxe dos momentos doces que estamos a vivir, e aínda que sexa só por esta ocasión parece facer o papel de turista nipona tirando unha ducia de fotos, pero os seus obxectivos non son as magnificas construccións de pedra, senón os dos namorados que non poden deixar de bicarse e acariñarse, chamando ó escándalo dos seareiros que atopan ó seu paso.
Chegamos así á Fervenza de San Martín, ou máis ben ó lugar onde debería estar, porque so atopamos un gran muro de granito tan seco que podería escalarse por el. Cando as precipitacións son abundantes se produce aquí un deses espectáculos cos que a natureza soe sorprendernos, nesta terra nosa na que os ceos soen ser xenerosos coa súa provisión de borrascas. Proba dela son as pasarelas de madeira instaladas para evitar que os visitantes se enchoupen os pes nun terreo que, ademais de irregular, é bastante húmido. Por elas acedemos ó grupo máis importante de muíños, catorce inxenios alienados, seguindo o descendente do río, que nos facemos cara arriba polo Camiño da Cereixa.
Unha vez completado o ascenso tomamos un breve descanso nunha atalaia natural dende a que contemplamos a desembocadura do Río Miño, que serve de fronteira natural entre o país galego e o portugués (de fronteiras, das visibles e invisibles falaríamos despois Ramón máis eu, nunha encarnizada polémica), e contemplamos tamén, antes de abandonalo, o área dos Muíños do Folón.
Preto deste balcón pétreo, avanzando algúns metros por unha pista de terra que se interna nun bosque de piñeiros, está o lugar de O Nivel, onde unha arqueta equilibraba e repartía en iguais cantidades a auga, que procedía dunha das derivacións do Río da Cal, cara os muíños que deixamos atrás e cara os que temos diante, os Muíños do Picón.
Acedemos a esta zona por unha levada, e constatamos que aquí os muíños non teñen a mesma continuidade, e que están dispostos en grupos de cinco, tres ou dous, debido a que o desnivel acadado non é tan abrupto, ata chegar ó número de vintedous, en bo estado de conversación de maior beleza, se cabe, que os do Folón. Ademais que se atopan diseminados entre os piñeiros, como se quixeran agocharse á nosa vista, e a cada paso ofrecen matices diferentes, semellándosenos que a cada paso descubrimos un territorio de conto.
Á metade do descenso facemos unha pausa e Yuka, que sempre coida este tipo de detalles, saca da súa mochila un termo con té quente, madalenas e barriñas de chocolate, para ofrecernos unha pequena merenda, mentres Ramón intenta facernos ver as fotografías que tomou nas Palentinas a semana anterior co seu teléfono. Triunfada de Yuka, a quen agradecemos os seus coidados e fracaso de Ramón, a quen encomendamos comprar urxentemente unha cámara de fotos.
Volvemos ó camiño, completando ó derradeiro tramo cara o coche, deixando atrás a Casa da Pintora, un belísimo solar dedicado ó turismo rural, e un bosque onde os carballos intentan discutir o reinado das foráneas. Como aínda queda tempo antes de que caía o sol sobre o Atlántico, Ramón exerce de cicerone e lévanos cara Goian, e lle mostra a Tina o embarcadoiro do transbordador, que acerca as dúas beiras do Miño, e a fortaleza de San Lourenzo, onde se nos dispara de xeito urxente a Fame.
Para remedialo poñemos rumbo a Tui, e no Cabalo Furado iniciamos, con éxito, á doce Piccolina na gastronomía galega: polbo a feira, calamares, tortilla e pementos de Padrón. E como remate, paseo nocturno pola zona monumental.
No hay comentarios:
Publicar un comentario