Descripción do percurso e mapa
Domingo, 13 de abril do 2008
Como un Sísifo nostálxico abro os ollos a un novo día, e as miñas pupilas xa teñen sede de montaña, de subir escaleiras ó ceo sabendo que cando estea a piques de acariñar as nubes xa será tempo de baixalas, outra vez cara o alento salobre da ribeira,onde desconto as horas para volver ós camiños. Nesta obsesión que non mingua co paso das estacións, e que alimento co mesmo material co que se fabrican os soños, sorrío a un novo amencer, sobrado de motivos, a pesares de que como sucede a miúdo furteille horas ó descanso nocturno para alongar a troula.
Alédome de non ser, nesta ocasión, un Sísifo solitario, e que o Ramón lémbrese de que ás doce e cuarto tiñamos cita no Concheiro, como nos vellos tempos, e que non teña que conducir ata San Pedro da Torre facendo balance das horas pretéritas, senón escoitando as novas do meu amigo, demediado coma eu pola ausencia.
Nada mellor para combatela que mandarlle unha boa ración de poción máxica, como fan os galos da aldea rebelde, e quizais tamén por arte de maxia, mentres rebañamos do prato os restos de malandrina, aparecen o Nacho e o Xurxo, inda que as súas intencións non coincidan coas nosas. Éche un día de encontros e desencontros, uns veñen a comer pero non a camiñar, e outros veñen a camiñar pero manteñen a dieta.
Así que despedímonos dos que si pero non e vamos o encontro do que non pero si, esto é, do Zalo que nos espera na Capela do Senhor dos Passos, freguesía de Merufe, no concelho minhoto de Melgaço. Non podíamos atopar mellor comenzo que botándolle unha pregaria o patrón do pedestrismo, que non confundir co pederastrismo, inda que os dous termos indiquen desviacións da conducta humana, unha procurando o pracer nos camiños, coma os cans, outra nos cativos, como os lobos.
O de Paramos tamén é unha fera dos montes, por eso chamámoslle león, quen senón el sería capaz de levar un par de horas dando voltas, e as que lle quedan por diante, só co xarope de arce como combustible, sen importarlle tan sequera a delgada capa de auga que cae sobre estas terras do norte portugués.
Iniciamos, despois da cerimonia dos estiramentos e de impermeabilizar os noso osos, o proxectado, e aprazado durante os últimos meses, Trilho do Caminho dos Mortos, que debe o seu nome o feito de que, antes da construcción das novas estradas, os finados dos lugares máis montañosos da freguesía eran transportados en carros de bois ata a igrexa parroquial por estes camiños. Camiños de mortos e camiños de vivos, pois vida dámoslle cas nosas pegadas, aínda que atopemos costas matadoras.
Ó carón das cantareiras augas do Río Sucrasto, que baña e da nome ó val, e pasando preto da pequena Ermida da Senhora dos Remedios, os sinais do percurso pedestre lévannos a un camiño empedrado e angosto que se interna nunha fraga de carballos e algúns exemplares típicos de ribeira, salgueiros e bidueiros que indican a proximidade da conca fluvial, e ascendemos baixo unha poalla persistente, maldicindo (no meu caso) as previsións dos gurus de internet.
O carreiro está enchoupado, e ás veces anegado, e temos que sortealo saltando os muros que o separan dos prados, para non tentar de máis a impermeabilidade das nosas botas que, por moito goretex que teñan, inda non están homologadas para mergullar. Sempre a escasos metros do Sucrasto, unha fenda azul e branca que ascende por unha xungla esmeralda cada vez máis exuberante, imos sorteando os peches artesanais, algún cun mecanismo ben fodido, ou as xestas que invaden algúns tramos. E cando non son xesta, son carballos deitados ou fentos xigantes, como se a natureza intentara enterrar tamén o camiño, coa memoria dos finados.
Pouco despois de cruzar o río por unha pequena pontella chegamos a unha zoa de prados, que nos permitan contemplar o desnivel sorteado, e nos leva, baixo un teito de vides, ata o núcleo rural de Arado. Por sorte o ceo danos unha tregua, e o sol é quen de romper a férrea formación de nubes, o que nos permite deternos a botar un grolo de auga e admirar os campos dispostos en terrazas, ou socalcos como as denominan aquí, e os montes tapizados por centos, milleiros de toxos florecidos, que fannos sorrir cos ollos. E non só cos ollos, xa que os meus amigos, sentíndose tan preto do seu territorio máxico do Alto Vez, ilústranme coas marabillas dese val e das súas montañas, que teño que visitar máis pronto que tarde.
Atravesando o pobo vemos vestixios dun pasado que resístese a desaparecer, pero os seus espigueiros invadidos polas silveiras, ou sen portas que os garden, fálannos das leis de mercado, da globalización económica, que anuncia o éxodo do rural cara a metrópole, a pesares de que algúns, cheos de grao, teñan verbas de resistencia. Tamén vemos algunhas velliñas, empeñadas en coidar o gando ou en arrincarlle a terra os seus froitos, como fixeron antes delas as súas nais, e antes das súas nais as súas aboas, e antes das súas aboas...
Un pequeno treito asfaltado lévanos a abandonar o lugar, subindo cara un monte onde o amarelo do toxo imprime un fondo monocromo, e onde temos que confiar na memoria de Ramón, o noso guía aborixe, o noso canciño de presa, para non perder o rumbo, xa que as marcas non están nas mellores condicións para continuar a nosa aventura.
Botamos unha derradeira ollada a panorámica que acadamos dende a cima da poboación de Arado, cos seus campos formando unha singular escaleira cara o Val do Sucrasto, e dende alí divisamos tamén os núcleos rurais de Lavandeira e Paço, este último xa enfrontado o Val do Vez, que outra vez faille cóxegas nos ollos ós meus amigos, e coma un mantra repiten o nome da súa terra prometida, do seu Kamckatka soñado, do seu Sangrilá divino: Sistelosistelosistelo.
Para afastalos da poderosa atracción que exercen estas terras sobre a súa vontade de camiñantes, internámonos nunha fraga de cedros de Darwin ou de Oregón, que tampouco temos demasiado claro a denominación de orixe, e chegamos así á pequena aldea de Bouças. Como xa vai tempo que parou de poallar, e a subida ata aquí arrincounos unha boa dose de suores, acordamos facer unha paradiña para alixeirarnos de roupa e refrescarnos nunha fonte a carón do camiño.
Recuperados os folgos internámonos nunha pista que discorre entre máis cedros, piñeiros, tsugas, e algunha especie que non son quen de identificar, pola que avanzamos ata chegar a un cruce de camiños, outra vez o Ramón ten que tirar de memoria, xa que as marcas están desaparecidas. Como o Zalo vai incubando a idea de traer os seus acólitos por aquí, entre os dous emprenden a construcción dunha mariola, a primeira dunha longa serie, para non perderse na próxima andaina.
O último tramo do ascenso facémolo por unha calzada empedrada, onde están ben visibles as marcas dos carros, pola que por veces baixa un regueiro que temos que sortear chimpando entre as pedras, xa que anega todo o camiño. Chegamos así o punto máis alto do percurso, a 649 metros, despois de sortear un desnivel de máis de 500.
Atopase aquí un vestixio dunha das primeiras civilizacións que se asentaron nesta rexión, no cuarto milenio antes de Cristo, un monumento funerario (non podía ser menos no camiño dos mortos) denominado Mámoa do Cotinho. A mámoa ten preto de 30 metros de diámetro cunha violación central moi pronunciada, sendo visibles partes da súa coraza pétrea.
Para celebrar que a partir de aquí todo é descenso pola Serra da Anta o Ramón abre a mochila e ofrece un amplo surtido de lambetadas, que o Zalo despreza botando outro grolo da súa poción máxica e sobre as que eu bótome con dentes de lobo, lembrándome de tódalas veces que o de Ferrol e a súa compañeira burgalesa tiveron a ben repartir entre nos o seu kit de supervivencia. A verdade é que con eles camíñase doutra maneira, e non só polas provisións, senón tamén polos seus comentarios ben fiados.
O descenso, bastante pronunciado, iniciase por un cortalumens que atravesa a Fraga de Cotniho, onde outra vez escasean as sinais do trilho, e onde o Ramón pastoréanos con determinación, como os guías apaches nas películas do oeste, inda que o Caudillo faille consultar unha e outra vez o mapa por esas cousas que ten de querer saber en todo momento onde se atopa.
Nun cruce de camiños consulta incluso cunha parella de vacas autóctonas (barrosâ ou cachenas, tampouco é capaz de dicilo el), que fannos enlazar con unha ampla pista de terra, cara a parte máis desarborada da serra. Aquí todo é toxo e pedra, amarelo, verde e gris, baixo as siluetas dos xeradores eólicos, unha praga que se estende máis alá das fronteiras. E tamén aquí temos que andar finos tras dos sinais, e outra vez os meus amigos empéñanse na construción de mariolas para asegurar futuras visitas.
Deixamos a pista cara un nacente da Corga dos Muíños, un amplo prado amurallado que recibe o nome de Coutada Grande, onde recibimos outra clase maxistral do mestre de Parada Vella, falándonos dos usos destas construccións, e os tipos de propiedade e de explotación a que estaban suxeitas.
O certo é que tamén camíñase doutra maneira cando ven este home teimudo, e as súas historias fan máis amable o camiño, magoa que non se prodigue tanto para rexistralas por escrito. Eu, que non teño tanta gracia, insisto en estas crónicas eivadiñas, que non son máis que unha pincelada do que aconteceu.
E no camiño insisten as nosas pegadas, mentres seguimos descontando metros entre un caos de granito que semella un feixe de illas de diferentes formas e tamaños entre un océano amarelo de toxos floreados. Atravesando a Serra da Anta contemplamos o descenso cara o Val do Sucrasto, e recíbennos os primeiros campos labrados de Cernadas, o último núcleo rural da freguesía de Merufe que atopamos no noso percurso. Despois de un brevísimo tramo de asfalto enlazamos con outra calzada empedrada, por onde se escoitaban, non fai tanto tempo, os carros de bois baixando os cadaleitos dos finados, cara ó cimenterio.
A derradeira etapa do sendeiro baixa outra vez a unha conca fluvial, a Corga das Valoucas, e ó cruzala detémonos a botar uns disparos de despedida. Dende aquí xa non restan máis que uns metros ata a capela onde deixamos os coches cinco horas antes. Só nos queda, ante a insistencia de Ramón, de ir tomar unha Súper Bock (ou Pedras Salgadas, que hai perversións para todos) ó refuxio de Uma Thurman, que non é cousa de contar, senón de visitar.
Rematamos así a faena, que nos saíu bonita, sabendo que o día seguinte outra era a fronteira...
Como un Sísifo nostálxico abro os ollos a un novo día, e as miñas pupilas xa teñen sede de montaña, de subir escaleiras ó ceo sabendo que cando estea a piques de acariñar as nubes xa será tempo de baixalas, outra vez cara o alento salobre da ribeira,onde desconto as horas para volver ós camiños. Nesta obsesión que non mingua co paso das estacións, e que alimento co mesmo material co que se fabrican os soños, sorrío a un novo amencer, sobrado de motivos, a pesares de que como sucede a miúdo furteille horas ó descanso nocturno para alongar a troula.
Alédome de non ser, nesta ocasión, un Sísifo solitario, e que o Ramón lémbrese de que ás doce e cuarto tiñamos cita no Concheiro, como nos vellos tempos, e que non teña que conducir ata San Pedro da Torre facendo balance das horas pretéritas, senón escoitando as novas do meu amigo, demediado coma eu pola ausencia.
Nada mellor para combatela que mandarlle unha boa ración de poción máxica, como fan os galos da aldea rebelde, e quizais tamén por arte de maxia, mentres rebañamos do prato os restos de malandrina, aparecen o Nacho e o Xurxo, inda que as súas intencións non coincidan coas nosas. Éche un día de encontros e desencontros, uns veñen a comer pero non a camiñar, e outros veñen a camiñar pero manteñen a dieta.
Así que despedímonos dos que si pero non e vamos o encontro do que non pero si, esto é, do Zalo que nos espera na Capela do Senhor dos Passos, freguesía de Merufe, no concelho minhoto de Melgaço. Non podíamos atopar mellor comenzo que botándolle unha pregaria o patrón do pedestrismo, que non confundir co pederastrismo, inda que os dous termos indiquen desviacións da conducta humana, unha procurando o pracer nos camiños, coma os cans, outra nos cativos, como os lobos.
O de Paramos tamén é unha fera dos montes, por eso chamámoslle león, quen senón el sería capaz de levar un par de horas dando voltas, e as que lle quedan por diante, só co xarope de arce como combustible, sen importarlle tan sequera a delgada capa de auga que cae sobre estas terras do norte portugués.
Iniciamos, despois da cerimonia dos estiramentos e de impermeabilizar os noso osos, o proxectado, e aprazado durante os últimos meses, Trilho do Caminho dos Mortos, que debe o seu nome o feito de que, antes da construcción das novas estradas, os finados dos lugares máis montañosos da freguesía eran transportados en carros de bois ata a igrexa parroquial por estes camiños. Camiños de mortos e camiños de vivos, pois vida dámoslle cas nosas pegadas, aínda que atopemos costas matadoras.
Ó carón das cantareiras augas do Río Sucrasto, que baña e da nome ó val, e pasando preto da pequena Ermida da Senhora dos Remedios, os sinais do percurso pedestre lévannos a un camiño empedrado e angosto que se interna nunha fraga de carballos e algúns exemplares típicos de ribeira, salgueiros e bidueiros que indican a proximidade da conca fluvial, e ascendemos baixo unha poalla persistente, maldicindo (no meu caso) as previsións dos gurus de internet.
O carreiro está enchoupado, e ás veces anegado, e temos que sortealo saltando os muros que o separan dos prados, para non tentar de máis a impermeabilidade das nosas botas que, por moito goretex que teñan, inda non están homologadas para mergullar. Sempre a escasos metros do Sucrasto, unha fenda azul e branca que ascende por unha xungla esmeralda cada vez máis exuberante, imos sorteando os peches artesanais, algún cun mecanismo ben fodido, ou as xestas que invaden algúns tramos. E cando non son xesta, son carballos deitados ou fentos xigantes, como se a natureza intentara enterrar tamén o camiño, coa memoria dos finados.
Pouco despois de cruzar o río por unha pequena pontella chegamos a unha zoa de prados, que nos permitan contemplar o desnivel sorteado, e nos leva, baixo un teito de vides, ata o núcleo rural de Arado. Por sorte o ceo danos unha tregua, e o sol é quen de romper a férrea formación de nubes, o que nos permite deternos a botar un grolo de auga e admirar os campos dispostos en terrazas, ou socalcos como as denominan aquí, e os montes tapizados por centos, milleiros de toxos florecidos, que fannos sorrir cos ollos. E non só cos ollos, xa que os meus amigos, sentíndose tan preto do seu territorio máxico do Alto Vez, ilústranme coas marabillas dese val e das súas montañas, que teño que visitar máis pronto que tarde.
Atravesando o pobo vemos vestixios dun pasado que resístese a desaparecer, pero os seus espigueiros invadidos polas silveiras, ou sen portas que os garden, fálannos das leis de mercado, da globalización económica, que anuncia o éxodo do rural cara a metrópole, a pesares de que algúns, cheos de grao, teñan verbas de resistencia. Tamén vemos algunhas velliñas, empeñadas en coidar o gando ou en arrincarlle a terra os seus froitos, como fixeron antes delas as súas nais, e antes das súas nais as súas aboas, e antes das súas aboas...
Un pequeno treito asfaltado lévanos a abandonar o lugar, subindo cara un monte onde o amarelo do toxo imprime un fondo monocromo, e onde temos que confiar na memoria de Ramón, o noso guía aborixe, o noso canciño de presa, para non perder o rumbo, xa que as marcas non están nas mellores condicións para continuar a nosa aventura.
Botamos unha derradeira ollada a panorámica que acadamos dende a cima da poboación de Arado, cos seus campos formando unha singular escaleira cara o Val do Sucrasto, e dende alí divisamos tamén os núcleos rurais de Lavandeira e Paço, este último xa enfrontado o Val do Vez, que outra vez faille cóxegas nos ollos ós meus amigos, e coma un mantra repiten o nome da súa terra prometida, do seu Kamckatka soñado, do seu Sangrilá divino: Sistelosistelosistelo.
Para afastalos da poderosa atracción que exercen estas terras sobre a súa vontade de camiñantes, internámonos nunha fraga de cedros de Darwin ou de Oregón, que tampouco temos demasiado claro a denominación de orixe, e chegamos así á pequena aldea de Bouças. Como xa vai tempo que parou de poallar, e a subida ata aquí arrincounos unha boa dose de suores, acordamos facer unha paradiña para alixeirarnos de roupa e refrescarnos nunha fonte a carón do camiño.
Recuperados os folgos internámonos nunha pista que discorre entre máis cedros, piñeiros, tsugas, e algunha especie que non son quen de identificar, pola que avanzamos ata chegar a un cruce de camiños, outra vez o Ramón ten que tirar de memoria, xa que as marcas están desaparecidas. Como o Zalo vai incubando a idea de traer os seus acólitos por aquí, entre os dous emprenden a construcción dunha mariola, a primeira dunha longa serie, para non perderse na próxima andaina.
O último tramo do ascenso facémolo por unha calzada empedrada, onde están ben visibles as marcas dos carros, pola que por veces baixa un regueiro que temos que sortear chimpando entre as pedras, xa que anega todo o camiño. Chegamos así o punto máis alto do percurso, a 649 metros, despois de sortear un desnivel de máis de 500.
Atopase aquí un vestixio dunha das primeiras civilizacións que se asentaron nesta rexión, no cuarto milenio antes de Cristo, un monumento funerario (non podía ser menos no camiño dos mortos) denominado Mámoa do Cotinho. A mámoa ten preto de 30 metros de diámetro cunha violación central moi pronunciada, sendo visibles partes da súa coraza pétrea.
Para celebrar que a partir de aquí todo é descenso pola Serra da Anta o Ramón abre a mochila e ofrece un amplo surtido de lambetadas, que o Zalo despreza botando outro grolo da súa poción máxica e sobre as que eu bótome con dentes de lobo, lembrándome de tódalas veces que o de Ferrol e a súa compañeira burgalesa tiveron a ben repartir entre nos o seu kit de supervivencia. A verdade é que con eles camíñase doutra maneira, e non só polas provisións, senón tamén polos seus comentarios ben fiados.
O descenso, bastante pronunciado, iniciase por un cortalumens que atravesa a Fraga de Cotniho, onde outra vez escasean as sinais do trilho, e onde o Ramón pastoréanos con determinación, como os guías apaches nas películas do oeste, inda que o Caudillo faille consultar unha e outra vez o mapa por esas cousas que ten de querer saber en todo momento onde se atopa.
Nun cruce de camiños consulta incluso cunha parella de vacas autóctonas (barrosâ ou cachenas, tampouco é capaz de dicilo el), que fannos enlazar con unha ampla pista de terra, cara a parte máis desarborada da serra. Aquí todo é toxo e pedra, amarelo, verde e gris, baixo as siluetas dos xeradores eólicos, unha praga que se estende máis alá das fronteiras. E tamén aquí temos que andar finos tras dos sinais, e outra vez os meus amigos empéñanse na construción de mariolas para asegurar futuras visitas.
Deixamos a pista cara un nacente da Corga dos Muíños, un amplo prado amurallado que recibe o nome de Coutada Grande, onde recibimos outra clase maxistral do mestre de Parada Vella, falándonos dos usos destas construccións, e os tipos de propiedade e de explotación a que estaban suxeitas.
O certo é que tamén camíñase doutra maneira cando ven este home teimudo, e as súas historias fan máis amable o camiño, magoa que non se prodigue tanto para rexistralas por escrito. Eu, que non teño tanta gracia, insisto en estas crónicas eivadiñas, que non son máis que unha pincelada do que aconteceu.
E no camiño insisten as nosas pegadas, mentres seguimos descontando metros entre un caos de granito que semella un feixe de illas de diferentes formas e tamaños entre un océano amarelo de toxos floreados. Atravesando a Serra da Anta contemplamos o descenso cara o Val do Sucrasto, e recíbennos os primeiros campos labrados de Cernadas, o último núcleo rural da freguesía de Merufe que atopamos no noso percurso. Despois de un brevísimo tramo de asfalto enlazamos con outra calzada empedrada, por onde se escoitaban, non fai tanto tempo, os carros de bois baixando os cadaleitos dos finados, cara ó cimenterio.
A derradeira etapa do sendeiro baixa outra vez a unha conca fluvial, a Corga das Valoucas, e ó cruzala detémonos a botar uns disparos de despedida. Dende aquí xa non restan máis que uns metros ata a capela onde deixamos os coches cinco horas antes. Só nos queda, ante a insistencia de Ramón, de ir tomar unha Súper Bock (ou Pedras Salgadas, que hai perversións para todos) ó refuxio de Uma Thurman, que non é cousa de contar, senón de visitar.
Rematamos así a faena, que nos saíu bonita, sabendo que o día seguinte outra era a fronteira...
No hay comentarios:
Publicar un comentario