Domingo, 4 de xaneiro de 2009
A vida é unha continua carreira de obstáculos que leva implícita unha sucesión de caídas, das que co paso dos anos costa máis erguerse, e para emprender outra vez o camiño non te queda outra que buscar apoios, para que non se esgoten as ganas de vivir. Un deses apoios, ós que recorro con insistencia no tempo das derrotas, é a miña cobertura emocional, ese refuxio de xentes xenerosas que me queren porque si, sen peaxes nin comisións, dunha maneira espontánea e desinteresada.
Outra desas ferramentas que me amabilizan os días grises, cando o naufraxio vai cabalgándome as veas, é a de debuxar soños, de soñar horizontes e tentar atrapalos, de construír a pouquiños un imaxinario particular con anacos do paraíso. E un día soñei con volver ós camiños, aínda co corpo quebrado, diminuído, eivado. E naceu este proxecto de montañas modestas e sendeiros senlleiros, para combate a loucura dos dous anos longos aloxado dos grandes espacios, mergullado nunha sucesión interminable de diagnósticos e tratamentos nos que fun deixando o gusto polos novos amenceres.
E aquí estou, outros dous anos despois, celebrando a miña resurrección con un cento de rutas na mochila, cada unha ca súa crónica, co relato máis ou menos inspirado do que aconteceu en cada unha delas, dos amigos cos que compartín xantares e congostras, dos nomes dos lugares que acariñamos cas nosas sombras. E que mellor que ter a compaña dalgúns dos meus más fieis amigos, dos que aguantan unha noite de troula e tamén unha de treboada, e o día seguinte seguen estando ai, non importa se toca troula ou treboada, a dalo todo pola cara, outra vez sen peaxes nin comisións.
Alex e Miguel son desta clase de Amigos que hai que escribir con maiúscula, dos que me fan sentir afortunado e os que teño que agradecer tantas cousas que non me chegan as palabras, quizais porque con eles tampouco faga falta pois son desa xente que me entende ata os silencios.
Tamén nos acompaña Isabel, compañeira de camiños, de veladas literarias, de funcións de teatro e de concertos, en fin unha todo terreo coa que énchense os afectos a pesares das diferencias, ou quizais tamén porque somos diferentes e respectamos as diverxencias para converxer. En definitiva unha persoa especial coa que paga a pena compartir conversas e sendeiros.
E para completar este grupo heteroxéneo Isabel tráenos unha nova eivadiña, Patricia, a quen xa coñecemos no aniversario do CdC subindo o cumio do Galiñeiro, unha moza simpática que non ten medo de probar novas fórmulas como esta que comezou nos tempos primixenios nos escenarios onde loitaron os combatentes da Travanca. Magoa que non nos acompañe tamén o que me legou a receita, o Zalo, mestre, cómplice, amigo, compañeiro, sempre presente, estea fisicamente ou non.
Así imos os cinco, coma nas novelas da miña infancia, nunha maña dun inverno soleado, para seguir sementando pegadas un ano máis, adentándonos nas terras de Pontevedra por esa fenda de asfalto que motivou unha das loitas máis encarnizadas da reforma na nosa terra, mentres comentamos os titulares da prensa que nos traen as novas de outras loitas, como as da poboación palestina de Gaza que resiste o implacable paso da máquina de guerra sionista, que ameaza co seu exterminio.
Non comezamos con bo pé, xa que o comedeiro elixido para a celebración, a Casa Pilaro, en Ponte Bora, está pechado, parece que definitivamente, e temos que marchar cara a cidade capitalina para buscar un sitio axeitado as nosas esixencias. Aínda damos algunha volta de máis buscando onde estacionar, pero finalmente logramos deixar o vehículo perto da alameda, e atravesándoa chegamos o fermoso casco vello onde, a carón do Teatro Principal, coñecemos un restaurante que está ben de prezo e onde se come bastante ben.
Unha das fórmulas do local parece a idónea para nós, un menú que chaman escote para catro, aínda que somos cinco, con empanada, ovos rotos con patacas, tostas de atún e anchoa, embutidos, queixo, polbo a feira e calamares, e que sae a dez euros por cabeza. Claro que non temos moita, e pedimos dúas botellas de Mencía, cando con unha chegábanos ben. De tódolos xeitos quedamos satisfeitos co ágape, e co bandullo ben cheo abandonamos o núcleo urbano para achegarnos a Ponte dos Tirantes, que cruza as augas do río Lérez, para iniciar a nosa ruta subindo polas súas beiras. Cinco minutos despois das tres da tarde cruzamos a curiosa ponte, xa bastante enferruxada para o tempo que ten, e adentámonos na Illa das Esculturas, unha aposta interesante do concello para recuperar este espacio como lugar de lecer e tamén como un museo o aire libre cas mostras de algúns artistas de vangarda que deron en interactuar co medio, con bastante acerto para min.
O nome orixinal deste promontorio é o de Illa da Xunqueira do Cobo, ou Illa do Cobo, e está encravada na zona periurbana da capital, nun enclave de gran valor natural e paisaxístico, declarada Lugar de Importancia Comunitaria e incluída dentro da Rede Natura 2000. As sucesivas invasións reduciron as Xunqueiras de Pontevedra á mínima expresión actual, enriba delas construíuse o Campos Universitario, o Pazo da Cultura e a Autoestrada do Atlántico, ademais de outras infraestructuras. As xunqueiras deron sustento os veciños das parroquias ribeiriñas que secularmente tomaron delas forraxe para o gando e fertilizante natural para os cultivos.
Ao abandonar a illa, pasando por debaixo da Ponte do Camiño de Ferro, adentrámonos nas ribeiras do Lérez por unha pista de terra na que vai mudando a paisaxe, entrando pouco a pouco nun bosque de ribeira no que abundan os ameneiros e freixos, os carballos e bidueiros, e mesmo as abeleiras. Ó rematar a pista enlazamos con unha senda de pescadores, que iniciase na desembocadura dun pequeno regato que cae ó Lérez dende unha ducia de metros, un salto de auga coñecido popularmente como A Cola de Cabalo, e que é ben visible dende a outra beira.
O sendeiro vai a unha certa altura sobre o río, nun leito alfombrado por follas húmidas, fentos e fungos, e permítenos observar as augas mansas do seu último tramo antes de atoparse co océano. O que atopamos nós é a primeira das pontes metálicas que levan a tubaria de desviación que ven dende Ponte Bora ata a factoría de Lourizan, e onde quitamos unhas fotos cas roupas de domingo e temos unha visión aérea do cauce fluvial e da fraga onde imos a internarnos.
Neste punto existe un ramal que vai cara ó Mosteiro Benedictino do Lérez e a Igrexa de San Bieito, na parroquia de San Salvador, e que forma parte do antigo PRG-48, hoxe descatalogado. Nós desbotamos a visita a San Benitiño, como é coñecido popularmente este mosteiro fundado no século X, e onde viviron personaxes de notábel relevancia como o Padre Sarmiento ou o Padre Feixóo. Coa desamortización a finais do século XIX, os monxes foron obrigados a abandonalo e a súa igrexa converteuse en igrexa parroquial. Quizais sexa bo momento para visitalo o once de xullo cando se celebra a tradicional romaría para honrar o santo máis milagreiro, como di a cantiga: “Se vas a San Benitiño, non vaias o de Paredes, que hai outro máis milagreiro...”
Seguindo o río arriba non tardamos en chegar a un tramo de augas batidas e tras el a Presa de Monteporreiro, ca Estación de Bombeo, ben visible fronte a nós, e onde lles conto ós meus amigos algunhas das miñas anécdotas piragueiras, logrando que incrementen o ritmo da marcha para non escoitarme máis, a sección feminina colle vantaxe e vai abrindo camiño por un amplo sendeiro alfombrado polas follas dos carballos.
Este sendeiro lévanos á Praia Fluvial de Couso, onde facemos reunión, e na que o Alex promete darse un baño, eso si: cando vaian chegando os calores, cara a primavera, non vaia ser que lle ouveen as costas e non renda despois na xira mundial que ten pendente co seu grupo. Trala praia está a desembocadura do río Fontáns, que cruzan un par de pontes de madeira polos que nos achegamos ós Muíños de Couso que, aínda que se atopan nun estado de completo abandono e non queden deles máis que as paredes, forman un conxunto ben bonito cunha sucesión de saltos de auga co regato antes de que este sume o seu caudal co río Lérez.
Despois dunha pequena pausa para fotografar este anaco con verdadeiro encanto, voltamos á senda de pescadores que se volve estreitar, e que está en mellores condicións das que atopei en setembro, cando fixen esta ruta por primeira vez. Mesmo atopamos a un home adicado a tarefa de librar de maleza os camiños, preto da Presa do Muíño do cortello, que tamén se atopa en ruínas e onde temos constancia da importancia das crecidas, xa que dende a porta podemos ver ata un metro de area enchendo o antigo enxeño hidráulico.
Seguindo río arriba, sempre discorrendo nunha fraga de ribeira na que abundan bidueiros, carballos e freixos, chegamos a un segundo muro de pedra que cruza cara a outra ribeira, é a Presa do Rabadouxo, co seu correspondente muíño que, como tódolos desta zoa, atopase nun estado de completo abandono. En cada unha destas presas teño eu unha lembranza, e volvo ter nostalxia de aquel corpo que era quen de baixar por elas nunha fráxil embarcación de plástico.
Non vale de nada laiarse, e mesmo con esta tropa de eivados, que cada un ten o seu, aínda que Patricia, cando lle preguntamos pola súa eiva di que non ten ningunha, e a punto estamos de darlle cun pao nas costas para que, polo menos, lle doa algo, ata que resolve dicindo que lle doe a cabeza. Non sei se conta como eiva, a non ser que sexa moi frecuente, pero o damos por valido.
Sen máis novidade chegamos á Presa de Bora, un muro dunha ducia de metros pola que intentaron botarme no meu bautizo no mundillo das augas bravas, afortunadamente sen éxito, porque a verdade é que mesmo para un experto e por moita auga que leve ten toda a pinta de infranqueable. Detrás do encoro formase unha inmensa lagoa, no lugar de As Cernadas, que separa as dúas ribeiras do río, e obríganos a dar un enorme rodeo para emprender o camiño de volta, tendo que cruzar polo Ponte Bora, e facer un curto tramo asfaltado pola estrada que ven das parroquias de Santa María de Xeve e Santo André e que conecta ca nacional que vai cara Ourense.
Cruzamos tamén sobre a desembocadura do río Almofrei que suma aquí as súas augas co Lérez, e antes de internarnos outra vez na fraga de ribeira que rodea este último, detémonos ante un curioso peto de ánimas custodiado por dous soldadiños de pedra ca seguinte inscrición: “Fue debocion D. Diego Cervino – Año de 1851 – Hems. Debotos de las benditas animas del purst.” Sempre que vexo unha destas mostras do noso patrimonio cultural lémbrome do Zalo, a quen tanto lle gustan, e que me contaxiou a devoción.
Partindo do muro da presa esténdese a Senda Fluvial do Lérez, que non ten nin un ano de vida, e que aproveita o trazado da tubaria que vai ata Pontevedra, e que fai que incrementemos o noso ritmo, especialmente o da sección feminina, ás que perdemos de vista mentres camiñamos polo tramo que discorre pola parroquia de Mourente. O río dende esta beira adquire outra perspectiva, nin mellor nin peor, só diferente, xa non é un terreo de aventura e atopamos bastante xente aproveitando que o trazado é axeitado para tódolos públicos, mesmo algún ciclista que non ten ganas de subir costas e ata, matalo a paos era pouco, a un motorista que non atopou outro sitio onde amolar.
Pasamos polas presas do Manco, do Rabadouxo e do Cortello, cos seus muíños a un e o outro lado do Lérez, e polo Rego da Condesa, onde instalaron unhas curiosas pasarelas metálicas de aceso ós campos e cubriron o tubo con bloques de granito, e onde Miguel, que é amigo dos púlpitos, sube a improvisar un sermón que esquece en canto está arriba. A verdade é que sexa pola humidade, ou pola convalecencia das gripes, ou porque xa imos vellos, os nosos osos xa están a berrar unha tregua, e como non queremos que nos colla a noite non temos outra que apurar o paso, para intentar alcanzar a Patricia e Isabel que van escapadas falando das súas cousas.
Atopámolas cando chegamos a Estación de Bombeo de Auga, e volvemos camiñar en pelotón, aínda que eu retrásome un pouco lendo o ciclo de auga de Pontevedra, que é este: da estación de bombeo vai a potabilizadora do Lérez, de onde se distribúe ós domicilios, de aquí á rede de esgotos e finalmente á depuradora de Lourizán que a devolve ó mar. Tamén leo a historia do Balneario do Lérez, fundado por Casimiro Gómez co fin de rendabilizar a riqueza das augas dos mananciais mineromedicinais do seu contorno e declarado en 1904 de utilidade pública. Tamén este empredendor pontevedrés emprendeu un novo negocio con gran éxito: o embotellado e comercialización destas augas, que acadaron unha boa acollida nos mercados, especialmente no arxentino onde desbordou as previsións iniciais.
En fin, que con tanta literatura teño que apurar o paso pola carreteira de Monte Porreiro ata acadar ós meus amigos ó inicio das pasarelas de madeira, que seguramente se levaron gran parte do orzamento millonario desta Senda Fluvial. Tamén fronte á Illa da Xunqueira do Cobo, moi preto da Ponte do Camiño de Ferro e do Peirao Sagasta, está o concello a gastar o presuposto municipal nunha praia fluvial para o lecer dos seus cidadáns, aínda que eu teño as miñas reservas sobre este tipo de actuacións, porque outra cousa non teremos nesta terra, pero praias...
De tódolos xeitos facemos os últimos metros pola Avenida de Bos Aires, por un paseo fluvial apto para circular con bicicletas e patíns, mentres o crepúsculo vai transformando nun espello de sorprendentes cores a superficie do Lérez, e nós tentamos de atrapar parte deste espectáculo cas nosas cámaras dixitais.
Voltamos a descontar os quilómetros que nos separan da nosa cidade no coche de Isabel, mentres escoitamos outra vez o último disco de Aphonic e a convencemos, a ela e máis a Patricia, de que non poden perder a oportunidade de enriquecer as súas discotecas con esta xoia do metal patrio. E convencémolas, claro que si, e tamén a merendar un chocolate con churros no Bonilla, para por un broche de ouro á nosa xornada. E facémolo, a pesares de que co Nadal a chocolatería está a rebentar de xente, mentres comentamos as anécdotas do camiño, estas que agora conto eu e algunha que se me escapa, e facemos plans para a próxima...
No hay comentarios:
Publicar un comentario