Xoves, 20 de marzo de 2008
Loitei durante toda a noite contra as pantasmas do pasado, que vertían nos meus miolos o veleno da nostalxia, na lembranza dos tempos nos que habitaba un corpo que era quen de asaltar os ceos, sen máis visitas ós talleres que para os oportunos cambios de aceite, pastillas de freo e revisións periódicas, e non coma agora no que sinto ó motor coma un feixe de trancallos e no que só o chasis aguanta, máis ou menos, pero máis ben menos.
E loitei no soño e na vixilia, porque deitado a 1350 metros sobre o nivel do mar, no dormitorio colectivo do refuxio de Linza, tiven tempo de repasar os momento nos que ascendín os cumios de Pena Forca, do Castillo de Acher, do Rincón de Alano, tan pretos e tan lonxe de onde escoitaba os ouveos dos lobos nos que se transformaban os ronquidos dos meus amigos, animaliños todos ó fin e ó cabo.
Ás oito da mañá tocaron diana, e o exército de montañeiros empezou a desprezarse, mentres eu loitaba aínda por arrincarme as teas de araña que teceran as lembranzas nos meus ollos. As profundas trincheiras cavadas no perímetro do meu campo de visión facía fácil adiviñar que non fora unha noite pracenteira, e non tiña demasiadas dúbidas sobre o feito de que non estaba no mellor momento físico e mental para a miña cita cas montañas de Pirineos.
Pola contra, Miguel e Zalo espertaron cos ollos sedentos de grandes fazañas e, mentres untabamos tostadas con manteiga e marmelada de fresas e as somerxíamos no colacao ou no café con leite, conviñeron en subir ó punto máis alto de Euskalherria: Hiru Erregen Mahia para os euskalduns, Mesa d’Os Tres Reis para os aragoneses, o Table des Trois Rois para os bearneses, xa que o seu cumio dividía os antigos reinos de Navarra, Aragón e Bearn. Para nós, máis alá do nome, exerce unha estraña fascinación un número, o 2444, o dos metros de altitude que separan o seu vértice xeodésico do nivel do mar.
Esperamos a Iosu, compañeiro de mil batallas nos meus derradeiros vinte anos, que despois da enchente que nos preparou na véspera en Iruña, cunha alubiada con guindillas, patas de porco e unha ensalada de regulamento, tamén está encargado do avituallamento desta xornada, xa que os servicios do refuxio son bastante precarios (teño que engadir que tamén os outros servicios, os hixiénicos, deixan moito que desexar: só tres cagadeiros e dúas duchas para a media centena de almas que compoñemos a súa poboación).
Mentres, saímos a dar unha volta polo Bosque de Gamueta, onde descubrimos un sendeiro que recorre este faial enfeitizado, e chegamos ata o Paso del Salto del Caballo, dende onde temos unha boa visión do Plan d’a Casa.
Descendemos ata o refuxio, botándolle olladas furtivas ó altivo Pico Maz, tamén chamado Txamantxoia, que a pesares de non chegar ós dous mil metros ten unha silueta ben atractiva, e dende abaixo semella unha pirámide. A visión deste xigante, tan preto de nós, tranquilizounos, xa que o seu cumio estaba sen restos de neve, e recortábase contra un ceo no que non había máis color cun azul velvia que fería os ollos: era o día perfecto para atrapar un soño que se viña repetindo nas noites metropolitanas, e ese soño tiña nome, e era aquí e agora.
Así que cando chegou o de Burlata, repartimos o peso do almorzo, axustamos as botas (Miguel, que esquecera as súas en casa tiña que probar con unhas que lle deixara o noso anfitrión) e botamos a mochila ó lombo. Pasaban corenta minutos das nove da mañá, e xa había un feixe de xente subindo diante de nós polas ladeiras herbosas, despois de cruzar un pequeno regueiro, iniciando o ascenso por un desnivel pronunciado onde intento poñerme ó día co meu antigo compañeiro de cuartel.
Ás nosas costas, rodeado dunha espesa fraga de faias e abetos, deixamos o elegante triangulo que forma o Txamantxoia, que tamén fai fronteira entre Nafarroa e Aragón, e Iosu sinálame cara a nosa dereita onde se alza outra mole que sirve de división entre os antigos reinos, agora comunidades autónomas, a Peña Ezkaurre, que pasa con creces dos dous mil metros e por onde transcorre o GR 11, chamado o Sendeiro dos Pirineos, que ven dende Isaba, baixa dende este monte cara Zuriza e vai por Tatxeras internándose nas terras aragonesas por Aguas Tuertas. Unha matada non apta para eivadiños, aínda que o que proxectabamos para esta xornada tamén se afastaba dos modestos presupostos cos que nos moviamos nos últimos tempos.
Pero o día enchíanos de optimismo, e ó pouco rato o desnivel suavizouse e permitiunos reagruparnos e recuperar folgos antes de volver a gañar metros ó ceo, acometendo un camiño estreito pola ladeira dun outeiro, que nos deixaba unha boa panorámica do Barranco do Petretxema, onde é habitual a práctica do esquí de fondo, aínda que nestes momentos non tiña máis ca un chisco de neve. Saímos á outra cara da ladeira, e ós seus pés, por onde pisarían os nosos, chegamos ó Sobrante de Linza, unha cubeta colmatada cuberta de herba e atravesada pola conca do río Petretxema, que á nosa esquerda forma a fervenza chamada Fuen d’o Cubillar. Aquí o camiño ponse vertical de máis, ó que hai que sumarlle que o firme volveuse pedregoso e hai que ter coidado con non esvarar, xa que algún dos cachotes está cuberto de xeo, e non é cuestión de mancarse cando só levamos descontados douscentos metros de desnivel. Este desnivel puña a cada quen no seu sitio, e os meus amigos ían aloxándose, cada vez máis sedentos de cumio.
Afrontamos as primeiras seccións de neve, alternándose con grandes placas de xeo sobre escarpes calcarios e baixo as que corren pequenos regatos, e esto obrigoume a extremar as precaucións, xa que do noso pequeno grupo era o único que non levaba bastóns. Este feito, unido á miña insistencia en fotografar cada novidade que presentaba a orografía, e a ir quitando un feixe de temas pendentes que tiña que debater co irmán Iosu (o análise das recentes eleccións, o estado das nosas doenzas, as viaxes a Italia, os progresos ca informática, a situación laboral...) fixéronme fatigar de máis na subida, e a aumentar a distancia que nos separaba de Miguel e de Zalo, cos que a veces perdíamos contacto visual.
A lingua de neve estendíase por unha ladeira cada vez máis vertical, e a pesar de atoparse bastante compactada o vento arrancaba cortinas de po branco e arroxábanos á cara as limaduras brancas mesturadas cun aire xeado. A pesares de que o sol seguía imperando no ceo sentíase aquí o derradeiro alento do inverno, mentres eu loitaba por soster o meu. Por eso tiven dous sentimentos enfrontados ó chegar ós 1936 metros do Collado de Linza. Por unha parte estaba ledo, aínda que esgotado, por chegar ata alí, e porque o terreo gañaba en horizontalidade na bifurcación entre o camiño que leva a Mesa d’Os Tres Reis, ou ó Petretxema, que xa divisabamos ó lonxe. Pero por outra, observando a enorme depresión karstica da Foya d’a Sólana, que se estendía ante nós, entendía que tiñamos por diante bastante faena, e xa ía coas forzas xustas.
Como non había outra, seguimos camiñando, agora xa reagrupados, polas ladeiras do Lapakiza de Linzola o A Paquiza Linzola, que a pesares de superar con creces os dous mil metros non esperta o interese dos montañeiros, xa que ninguén dos que nos preceden opta pola súa ascensión. Detívenme a calzar as miñas polainas, xa que o resto do grupo foi máis precavido e xa as levaba postas, e a escoitar as coplas de escarnio e maldecir do León de Paramos, que consigue ferirme no pouco orgullo que me queda, sen máis defensa que mandalo a tomar polo cu. Xa sei que non son o que era, pero é fodido de máis que elixan este momento para lembralo.
Foi un conato de incendio, pero había neve abondo para que non prendera o lume, así que seguimos cara adiante, polas pegadas que outros montañeiros deixaron antes que nós, camiño da mesa onde as lendas din que se reunían os reis de Aragón, Bearn e Navarra para dirimir as súas diferencias, máis non creo que as reais pernas subiran aquí para tales feitos, xa que as forzas para discutir despois da subida quedan moi reducidas, pero as lendas son así, sempre dándolle méritos á realeza.
A neve cubría practicamente toda a depresión kárstica, e só sobresaían algunhas rochas torturadas polas variacións climáticas extremas de ese hábitat particular, e ás veces as pegadas multiplicábanse ou desaparecían, e tiñamos que buscar os fitos para non trabucarnos de camiño, xa que ata aquí tamén converxe o que ven dende o refuxio de Belagua, subindo polo cumio do Lapazarra, de 1777 metros, que fomos deixando ás nosas costas. Levounos o seu tempo rodear a Foya d’a Sólana, e xurdiron novas dúbidas sobre por onde seguir, xa que estabamos nun labirinto calcario no que non había xeito de guiarse con seguridade. As gretas e fendas nas rochas, algunhas de varios metros de profundidade, coñecidas aquí como lapiaz, desenrólanse cunha densidade incrible obrigándonos a saltar, rodear e esquivar, atentos sempre a onde poñemos o pe, e dificultando o noso avance.
Esto fixo que comezaran a ruxir os nosos estómagos, así que sentámonos nunha caliza espida e o Iosu, cumprindo o seu papel de anfitrión, preparounos uns bos bocadillos con xamón de Salazar e queixo do Roncal, e aínda se desculpou por esquecer a bota de viño, ¡faltáballe pouco para nos adoptar!. Ata se lembrou de traer unhas laranxas, para o aporte vitamínico, e de todo dimos boa conta, empuxando cuns grolos de auga que parecía recen quitada da neveira. O certo é que eramos nós os que estabamos dentro da neveira, rodeados por tódolos lados por un inmenso manto branco.
Xa co bandullo cheo, e despois de preguntar a outros montañeiros que xa viñan de volta do noso obxectivo, que non acadaron pola forte ventoeira e as placas de xeo que había no cumio, decidimos continuar un pouco máis, por se temos posibilidade de completa-lo noso itinerario, cousa que, polo menos eu, xa dubidaba.
Baixamos cara outra depresión kárstica, a Foya d’o Portiello Larrea, baixo os paredóns calcarios que a pechan polo norte, Lo Puntal de Uquerdi, a 1998 metros de altitude, e que tamén sinalan a fronteira entre Aragón e Navarra. E despois de avanzar durante un bo rato por terreo horizontal, volvemos gañar altura pola ladeira pedregosa que discorre pola faixa dos xendarmes de pedra, que se recortan altivos contra un ceo no que empezan a aparecer inquietantes nubarrons. Era o que faltaba, que mudara o tempo...
Subimos un pouco máis, ata chegar ó Portillo Larrea, cun pe ou case na liña que delimita o territorio de Euskalherria, e dende alí admírannos os cumios do Petretxema (2360 m.), do Mouscaté (2232 m.), dos Picos de Budoguía (2366 m.) e do noso soño final, a Mesa d’os Tres Reis (2444 m.) ou Hiru Erregeen Mahaia, ou Table des Trois Rois, ou como queiran chamarlle, ó que, sen embargo renunciamos.
Levabamos preto de cinco horas camiñando, sorteando un desnivel superior ós setecentos metros, facía un frío do carallo alá arriba, e nos confirmaran que no derradeiro tramo había unha ventoleira do demo e que había que andar ben a modo polas placas de xeo, unhas nubes negras entraban polo porto de Belagua, e dende o Cirque de Lescun viña outra formación de nubes brancas como a supercie xélida que estabamos pisando, e quedábanos por diante todo o descenso, e as miña forzas, físicas e mentais, xa non daban para moito.
Así que fun o primeiro en tirar a toalla, en renderme, en renunciar, en acepta-la derrota, e arrastrar ós meus compañeiros comigo, porque sabía que a pesares de dicirlles que seguisen ata o cumio que xa tiñamos diante nosa, pesaríanlle tamén as cinco horas , o desnivel, o frío do carallo, a ventoleira do demo, as placas de xeo, as nubes negras e as nubes brancas, o descenso, e máis que nada a mingua das miñas forzas, físicas e mentais, a miña derrota.
A decisión estaba tomada e botámoslle unha derradeira mirada o punto máis alto dos sete herrialdes dese territorio indómito, que acapara as portadas dos periódicos estatais dende que teño uso de razón, e as montañas cércanas que seguen soando nos nosos ollos: Petrexema, Budogía, Ansabére, Atxerito, Hiru Erregeen... e antes de darlle as costas cada un de nós, sen que faga falla mover os beizos para que se entenda, fai unha promesa: Volveremos!
E a volta xa non ten dubida, porque a facemos pisando as pegadas que imprimimos na neve esa mesma mañá, mascando cada un a súa propia derrota, que é a derrota de todo o grupo. Xa sei que esta non é unha expedición para subir ningún oitomil, e que temos algúns días por diante para intentar outro cumio, aínda que as previsións meteorolóxicas non sexan moi boas, pero as pantasmas do pasado, esas que levo tocándome os collóns na mochila, fan que o retorno pola Foia d’o Portiello Larrea sexa penoso de máis, e de que teña ganas de pagalo co primeiro que se me poña diante. O Zalo, consciente o inconscientemente do meu baralle, pon distancia entre nós e desfai o camiño a bo paso, falando con Iosu de temas comúns, mentres o Miguel atende os meus lamentos, algúns metros máis atrás.
Os pequenos desniveis que atopamos neste tramo e no seguinte, na Foia d’a Solana, resúltanme especialmente penosos, e agradezo os alentos dos meus compañeiros, que me resaltan a beleza que nos rodea, ata chegar o Cuello de Linza, e máis ala. De tódolos xeitos, esta é a parte máis fácil, porque o descenso de verdade comenza a partires de aquí, e eu non as tiña todas comigo, para afrontar a verticalidade sen bastóns.
O certo é que o descenso non resultou tan fodido como pensaba, xa que fun evitando as pegadas dos que me precederan, e onde a neve endurecera facéndose esbaradiza de máis, e cravando os talóns na neve virxe para facerme unha escada a medida, así baixei ata que o manto branco foi desaparecendo e o terreo mudou, primeiro seccións de caliza con placas de xeo, despois en tramos de herba mollada e máis tarde en terra enlamada. De tódolos xeitos tampouco foi un camiño de rousas, xa que viñamos, e penso que non fago mal en falar en plural, un pouco tocados (si, eu máis) das moitas horas de ascensión, e os tramos máis inclinados nos facían adoecer os xeonllos.
Pero xa di o refrán que nunca choveu que non escampara, e sete horas despois da nosa partida chegamos o Refuxio de Linza sen máis contratempos. Cadaquén estirou ó seu xeito, duchámonos na incomodidade dos reducidos baños unisex, mudámonos de roupa e tomamos un refresco co de Burlata, antes de que partira para a súa residencia campestre de Murillo. Zalo, Miguel i eu, convimos en aproveitar o que nos quedaba de tarde facendo un pouco de turismo polos arredores e collemos destino a Ansó, a catorce quilómetros da nosa base.
No traxecto, seguindo o curso do Río Beral non puiden evitar un momento de nostalxia ó pasar pola Borda Changalé, onde pasara tan bos ratos ca familia Urrutia e, teño que recoñecelo, non só con eles. Pero non eran esas as pantasmas que me pesaban, senón as que me impediran subir facía unhas horas, e seguían a rillarme nas orellas e a pecharme a boca, como si a tivera chea de puñetazos. Menos mal que ó chegar á pequena poboación asistiume o satélite e puiden votar a voar un feixe de verbas para xuntalas coa miña metade.
Ansó está encravado ó longo dun lombo rochoso entre dous ríos, non so para preservarse dos seus veciños navarros e bearneses, senón por efectos máis prácticos, xa que ocupa un terreo improductivo, non apto para os pastos. Esta é a causa de que o pobo teña só dúas rúas lonxitudinais seguindo a dirección do espolón rochoso, cruzadas por uns poucos caixóns transversais, curtos e estreitos, que dan respiro a estas dúas arterias. Este feito non quita para que os meus compañeiros desaparezan, seica temerosos de que pecharan as tendas, e que teña que volver a recorrer ó satélite para atopalos, eso si, despois de collerme un cabreo do carallo.
Fixeron a compra, merquei selos e postais, tomamos unha cervexa e acadei un agasallo para a miña nena, e con esas viñeron as sombras e regresamos ó refuxio, a mandarlle un caldiño, unhas patacas con chourizo (ben malas por certo), e uns anacos de polo asado. O día non deu para máis, pola notei tiven que loitar outra vez contra as pantasmas.
Loitei durante toda a noite contra as pantasmas do pasado, que vertían nos meus miolos o veleno da nostalxia, na lembranza dos tempos nos que habitaba un corpo que era quen de asaltar os ceos, sen máis visitas ós talleres que para os oportunos cambios de aceite, pastillas de freo e revisións periódicas, e non coma agora no que sinto ó motor coma un feixe de trancallos e no que só o chasis aguanta, máis ou menos, pero máis ben menos.
E loitei no soño e na vixilia, porque deitado a 1350 metros sobre o nivel do mar, no dormitorio colectivo do refuxio de Linza, tiven tempo de repasar os momento nos que ascendín os cumios de Pena Forca, do Castillo de Acher, do Rincón de Alano, tan pretos e tan lonxe de onde escoitaba os ouveos dos lobos nos que se transformaban os ronquidos dos meus amigos, animaliños todos ó fin e ó cabo.
Ás oito da mañá tocaron diana, e o exército de montañeiros empezou a desprezarse, mentres eu loitaba aínda por arrincarme as teas de araña que teceran as lembranzas nos meus ollos. As profundas trincheiras cavadas no perímetro do meu campo de visión facía fácil adiviñar que non fora unha noite pracenteira, e non tiña demasiadas dúbidas sobre o feito de que non estaba no mellor momento físico e mental para a miña cita cas montañas de Pirineos.
Pola contra, Miguel e Zalo espertaron cos ollos sedentos de grandes fazañas e, mentres untabamos tostadas con manteiga e marmelada de fresas e as somerxíamos no colacao ou no café con leite, conviñeron en subir ó punto máis alto de Euskalherria: Hiru Erregen Mahia para os euskalduns, Mesa d’Os Tres Reis para os aragoneses, o Table des Trois Rois para os bearneses, xa que o seu cumio dividía os antigos reinos de Navarra, Aragón e Bearn. Para nós, máis alá do nome, exerce unha estraña fascinación un número, o 2444, o dos metros de altitude que separan o seu vértice xeodésico do nivel do mar.
Esperamos a Iosu, compañeiro de mil batallas nos meus derradeiros vinte anos, que despois da enchente que nos preparou na véspera en Iruña, cunha alubiada con guindillas, patas de porco e unha ensalada de regulamento, tamén está encargado do avituallamento desta xornada, xa que os servicios do refuxio son bastante precarios (teño que engadir que tamén os outros servicios, os hixiénicos, deixan moito que desexar: só tres cagadeiros e dúas duchas para a media centena de almas que compoñemos a súa poboación).
Mentres, saímos a dar unha volta polo Bosque de Gamueta, onde descubrimos un sendeiro que recorre este faial enfeitizado, e chegamos ata o Paso del Salto del Caballo, dende onde temos unha boa visión do Plan d’a Casa.
Descendemos ata o refuxio, botándolle olladas furtivas ó altivo Pico Maz, tamén chamado Txamantxoia, que a pesares de non chegar ós dous mil metros ten unha silueta ben atractiva, e dende abaixo semella unha pirámide. A visión deste xigante, tan preto de nós, tranquilizounos, xa que o seu cumio estaba sen restos de neve, e recortábase contra un ceo no que non había máis color cun azul velvia que fería os ollos: era o día perfecto para atrapar un soño que se viña repetindo nas noites metropolitanas, e ese soño tiña nome, e era aquí e agora.
Así que cando chegou o de Burlata, repartimos o peso do almorzo, axustamos as botas (Miguel, que esquecera as súas en casa tiña que probar con unhas que lle deixara o noso anfitrión) e botamos a mochila ó lombo. Pasaban corenta minutos das nove da mañá, e xa había un feixe de xente subindo diante de nós polas ladeiras herbosas, despois de cruzar un pequeno regueiro, iniciando o ascenso por un desnivel pronunciado onde intento poñerme ó día co meu antigo compañeiro de cuartel.
Ás nosas costas, rodeado dunha espesa fraga de faias e abetos, deixamos o elegante triangulo que forma o Txamantxoia, que tamén fai fronteira entre Nafarroa e Aragón, e Iosu sinálame cara a nosa dereita onde se alza outra mole que sirve de división entre os antigos reinos, agora comunidades autónomas, a Peña Ezkaurre, que pasa con creces dos dous mil metros e por onde transcorre o GR 11, chamado o Sendeiro dos Pirineos, que ven dende Isaba, baixa dende este monte cara Zuriza e vai por Tatxeras internándose nas terras aragonesas por Aguas Tuertas. Unha matada non apta para eivadiños, aínda que o que proxectabamos para esta xornada tamén se afastaba dos modestos presupostos cos que nos moviamos nos últimos tempos.
Pero o día enchíanos de optimismo, e ó pouco rato o desnivel suavizouse e permitiunos reagruparnos e recuperar folgos antes de volver a gañar metros ó ceo, acometendo un camiño estreito pola ladeira dun outeiro, que nos deixaba unha boa panorámica do Barranco do Petretxema, onde é habitual a práctica do esquí de fondo, aínda que nestes momentos non tiña máis ca un chisco de neve. Saímos á outra cara da ladeira, e ós seus pés, por onde pisarían os nosos, chegamos ó Sobrante de Linza, unha cubeta colmatada cuberta de herba e atravesada pola conca do río Petretxema, que á nosa esquerda forma a fervenza chamada Fuen d’o Cubillar. Aquí o camiño ponse vertical de máis, ó que hai que sumarlle que o firme volveuse pedregoso e hai que ter coidado con non esvarar, xa que algún dos cachotes está cuberto de xeo, e non é cuestión de mancarse cando só levamos descontados douscentos metros de desnivel. Este desnivel puña a cada quen no seu sitio, e os meus amigos ían aloxándose, cada vez máis sedentos de cumio.
Afrontamos as primeiras seccións de neve, alternándose con grandes placas de xeo sobre escarpes calcarios e baixo as que corren pequenos regatos, e esto obrigoume a extremar as precaucións, xa que do noso pequeno grupo era o único que non levaba bastóns. Este feito, unido á miña insistencia en fotografar cada novidade que presentaba a orografía, e a ir quitando un feixe de temas pendentes que tiña que debater co irmán Iosu (o análise das recentes eleccións, o estado das nosas doenzas, as viaxes a Italia, os progresos ca informática, a situación laboral...) fixéronme fatigar de máis na subida, e a aumentar a distancia que nos separaba de Miguel e de Zalo, cos que a veces perdíamos contacto visual.
A lingua de neve estendíase por unha ladeira cada vez máis vertical, e a pesar de atoparse bastante compactada o vento arrancaba cortinas de po branco e arroxábanos á cara as limaduras brancas mesturadas cun aire xeado. A pesares de que o sol seguía imperando no ceo sentíase aquí o derradeiro alento do inverno, mentres eu loitaba por soster o meu. Por eso tiven dous sentimentos enfrontados ó chegar ós 1936 metros do Collado de Linza. Por unha parte estaba ledo, aínda que esgotado, por chegar ata alí, e porque o terreo gañaba en horizontalidade na bifurcación entre o camiño que leva a Mesa d’Os Tres Reis, ou ó Petretxema, que xa divisabamos ó lonxe. Pero por outra, observando a enorme depresión karstica da Foya d’a Sólana, que se estendía ante nós, entendía que tiñamos por diante bastante faena, e xa ía coas forzas xustas.
Como non había outra, seguimos camiñando, agora xa reagrupados, polas ladeiras do Lapakiza de Linzola o A Paquiza Linzola, que a pesares de superar con creces os dous mil metros non esperta o interese dos montañeiros, xa que ninguén dos que nos preceden opta pola súa ascensión. Detívenme a calzar as miñas polainas, xa que o resto do grupo foi máis precavido e xa as levaba postas, e a escoitar as coplas de escarnio e maldecir do León de Paramos, que consigue ferirme no pouco orgullo que me queda, sen máis defensa que mandalo a tomar polo cu. Xa sei que non son o que era, pero é fodido de máis que elixan este momento para lembralo.
Foi un conato de incendio, pero había neve abondo para que non prendera o lume, así que seguimos cara adiante, polas pegadas que outros montañeiros deixaron antes que nós, camiño da mesa onde as lendas din que se reunían os reis de Aragón, Bearn e Navarra para dirimir as súas diferencias, máis non creo que as reais pernas subiran aquí para tales feitos, xa que as forzas para discutir despois da subida quedan moi reducidas, pero as lendas son así, sempre dándolle méritos á realeza.
A neve cubría practicamente toda a depresión kárstica, e só sobresaían algunhas rochas torturadas polas variacións climáticas extremas de ese hábitat particular, e ás veces as pegadas multiplicábanse ou desaparecían, e tiñamos que buscar os fitos para non trabucarnos de camiño, xa que ata aquí tamén converxe o que ven dende o refuxio de Belagua, subindo polo cumio do Lapazarra, de 1777 metros, que fomos deixando ás nosas costas. Levounos o seu tempo rodear a Foya d’a Sólana, e xurdiron novas dúbidas sobre por onde seguir, xa que estabamos nun labirinto calcario no que non había xeito de guiarse con seguridade. As gretas e fendas nas rochas, algunhas de varios metros de profundidade, coñecidas aquí como lapiaz, desenrólanse cunha densidade incrible obrigándonos a saltar, rodear e esquivar, atentos sempre a onde poñemos o pe, e dificultando o noso avance.
Esto fixo que comezaran a ruxir os nosos estómagos, así que sentámonos nunha caliza espida e o Iosu, cumprindo o seu papel de anfitrión, preparounos uns bos bocadillos con xamón de Salazar e queixo do Roncal, e aínda se desculpou por esquecer a bota de viño, ¡faltáballe pouco para nos adoptar!. Ata se lembrou de traer unhas laranxas, para o aporte vitamínico, e de todo dimos boa conta, empuxando cuns grolos de auga que parecía recen quitada da neveira. O certo é que eramos nós os que estabamos dentro da neveira, rodeados por tódolos lados por un inmenso manto branco.
Xa co bandullo cheo, e despois de preguntar a outros montañeiros que xa viñan de volta do noso obxectivo, que non acadaron pola forte ventoeira e as placas de xeo que había no cumio, decidimos continuar un pouco máis, por se temos posibilidade de completa-lo noso itinerario, cousa que, polo menos eu, xa dubidaba.
Baixamos cara outra depresión kárstica, a Foya d’o Portiello Larrea, baixo os paredóns calcarios que a pechan polo norte, Lo Puntal de Uquerdi, a 1998 metros de altitude, e que tamén sinalan a fronteira entre Aragón e Navarra. E despois de avanzar durante un bo rato por terreo horizontal, volvemos gañar altura pola ladeira pedregosa que discorre pola faixa dos xendarmes de pedra, que se recortan altivos contra un ceo no que empezan a aparecer inquietantes nubarrons. Era o que faltaba, que mudara o tempo...
Subimos un pouco máis, ata chegar ó Portillo Larrea, cun pe ou case na liña que delimita o territorio de Euskalherria, e dende alí admírannos os cumios do Petretxema (2360 m.), do Mouscaté (2232 m.), dos Picos de Budoguía (2366 m.) e do noso soño final, a Mesa d’os Tres Reis (2444 m.) ou Hiru Erregeen Mahaia, ou Table des Trois Rois, ou como queiran chamarlle, ó que, sen embargo renunciamos.
Levabamos preto de cinco horas camiñando, sorteando un desnivel superior ós setecentos metros, facía un frío do carallo alá arriba, e nos confirmaran que no derradeiro tramo había unha ventoleira do demo e que había que andar ben a modo polas placas de xeo, unhas nubes negras entraban polo porto de Belagua, e dende o Cirque de Lescun viña outra formación de nubes brancas como a supercie xélida que estabamos pisando, e quedábanos por diante todo o descenso, e as miña forzas, físicas e mentais, xa non daban para moito.
Así que fun o primeiro en tirar a toalla, en renderme, en renunciar, en acepta-la derrota, e arrastrar ós meus compañeiros comigo, porque sabía que a pesares de dicirlles que seguisen ata o cumio que xa tiñamos diante nosa, pesaríanlle tamén as cinco horas , o desnivel, o frío do carallo, a ventoleira do demo, as placas de xeo, as nubes negras e as nubes brancas, o descenso, e máis que nada a mingua das miñas forzas, físicas e mentais, a miña derrota.
A decisión estaba tomada e botámoslle unha derradeira mirada o punto máis alto dos sete herrialdes dese territorio indómito, que acapara as portadas dos periódicos estatais dende que teño uso de razón, e as montañas cércanas que seguen soando nos nosos ollos: Petrexema, Budogía, Ansabére, Atxerito, Hiru Erregeen... e antes de darlle as costas cada un de nós, sen que faga falla mover os beizos para que se entenda, fai unha promesa: Volveremos!
E a volta xa non ten dubida, porque a facemos pisando as pegadas que imprimimos na neve esa mesma mañá, mascando cada un a súa propia derrota, que é a derrota de todo o grupo. Xa sei que esta non é unha expedición para subir ningún oitomil, e que temos algúns días por diante para intentar outro cumio, aínda que as previsións meteorolóxicas non sexan moi boas, pero as pantasmas do pasado, esas que levo tocándome os collóns na mochila, fan que o retorno pola Foia d’o Portiello Larrea sexa penoso de máis, e de que teña ganas de pagalo co primeiro que se me poña diante. O Zalo, consciente o inconscientemente do meu baralle, pon distancia entre nós e desfai o camiño a bo paso, falando con Iosu de temas comúns, mentres o Miguel atende os meus lamentos, algúns metros máis atrás.
Os pequenos desniveis que atopamos neste tramo e no seguinte, na Foia d’a Solana, resúltanme especialmente penosos, e agradezo os alentos dos meus compañeiros, que me resaltan a beleza que nos rodea, ata chegar o Cuello de Linza, e máis ala. De tódolos xeitos, esta é a parte máis fácil, porque o descenso de verdade comenza a partires de aquí, e eu non as tiña todas comigo, para afrontar a verticalidade sen bastóns.
O certo é que o descenso non resultou tan fodido como pensaba, xa que fun evitando as pegadas dos que me precederan, e onde a neve endurecera facéndose esbaradiza de máis, e cravando os talóns na neve virxe para facerme unha escada a medida, así baixei ata que o manto branco foi desaparecendo e o terreo mudou, primeiro seccións de caliza con placas de xeo, despois en tramos de herba mollada e máis tarde en terra enlamada. De tódolos xeitos tampouco foi un camiño de rousas, xa que viñamos, e penso que non fago mal en falar en plural, un pouco tocados (si, eu máis) das moitas horas de ascensión, e os tramos máis inclinados nos facían adoecer os xeonllos.
Pero xa di o refrán que nunca choveu que non escampara, e sete horas despois da nosa partida chegamos o Refuxio de Linza sen máis contratempos. Cadaquén estirou ó seu xeito, duchámonos na incomodidade dos reducidos baños unisex, mudámonos de roupa e tomamos un refresco co de Burlata, antes de que partira para a súa residencia campestre de Murillo. Zalo, Miguel i eu, convimos en aproveitar o que nos quedaba de tarde facendo un pouco de turismo polos arredores e collemos destino a Ansó, a catorce quilómetros da nosa base.
No traxecto, seguindo o curso do Río Beral non puiden evitar un momento de nostalxia ó pasar pola Borda Changalé, onde pasara tan bos ratos ca familia Urrutia e, teño que recoñecelo, non só con eles. Pero non eran esas as pantasmas que me pesaban, senón as que me impediran subir facía unhas horas, e seguían a rillarme nas orellas e a pecharme a boca, como si a tivera chea de puñetazos. Menos mal que ó chegar á pequena poboación asistiume o satélite e puiden votar a voar un feixe de verbas para xuntalas coa miña metade.
Ansó está encravado ó longo dun lombo rochoso entre dous ríos, non so para preservarse dos seus veciños navarros e bearneses, senón por efectos máis prácticos, xa que ocupa un terreo improductivo, non apto para os pastos. Esta é a causa de que o pobo teña só dúas rúas lonxitudinais seguindo a dirección do espolón rochoso, cruzadas por uns poucos caixóns transversais, curtos e estreitos, que dan respiro a estas dúas arterias. Este feito non quita para que os meus compañeiros desaparezan, seica temerosos de que pecharan as tendas, e que teña que volver a recorrer ó satélite para atopalos, eso si, despois de collerme un cabreo do carallo.
Fixeron a compra, merquei selos e postais, tomamos unha cervexa e acadei un agasallo para a miña nena, e con esas viñeron as sombras e regresamos ó refuxio, a mandarlle un caldiño, unhas patacas con chourizo (ben malas por certo), e uns anacos de polo asado. O día non deu para máis, pola notei tiven que loitar outra vez contra as pantasmas.
No hay comentarios:
Publicar un comentario