E103 Trilho Entre Mosteiros (Valença)

Domingo, 8 de febreiro do 2009

“Tódolos días da súa vida o neno ollaba pola xanela do seu cuarto que daba ao sur. Mais alá da pereira que lle tiraba algo de visión, pois era alta coma a casa que estaba case diante da fiestra, estaba o Monte Faro.

O neno imaxinaba como sería subir aquel monte. ¿Habería toxos? Camiños non debía haber de certo. Se nas Penizas, que era ben mais perto, pouca xente tiña estado para alén do Horacio e a súa familia, estaba ben seguro que ninguén de Parada Vella tiña estado alí no Faro.

Porque o aquel do Monte Faro non era só que fose grande, pode que mais grande que o Aloia. Era que ¡Estaba en Portugal! ¡Ao outro lado do Miño!.

Moitas veces, nas noites de verán cando se cansaba de xogar a intentar darlle cunha canela aos morcegos, que coas ondas de radar que tiñan no lugar de vista asegundo lle tiñan dito na escola de Don Anselmo conseguían sempre esquivala por moi rápido que a movese, o neno sentábase no tornarratos da calustra grande vendo como ardía o Monte Faro mentres os morcegos sobrevoaban a eira...”

O neno creceu coa querencia dos montes debuxados no horizonte, como unha porta aberta cara ó país que se estendía máis ala do río, e nunca deixou de ser neno, aínda que xa o seu cabelo íase tinguindo de neve e na súa fronte apareceran as primeiras enrrugas, e co tempo foi tamén porta para que outros soñadores de horizontes, homes e mulleres que seguían mirando cos ollos da nenez, cruzaran o río e descubriran unha terra na que xa non serían xamais estranxeiros.

Eu tiven a sorte de ser un deses soñadores cos que o neno compartiu os seus soños, e xuntos camiñamos un feixe de sendeiros a un e outro lado da raia, debuxando unha xeografía non só física, senón tamén emocional, coa que construímos un imaxinario colectivo e un patrimonio inmaterial de lembranzas ás que acudir cando se suceden as derrotas, pequenas ou grandes, da vida cotidian. Seguimos a ser nenos que debuxan sendeiros no horizonte, e que non se contentan con soñalos, e de cando en vez aínda logramos atopar a maneira, a pesares do distinto das nosas traxectorias vitais, para seguir compartindo e sumando anacos ó noso imaxinario, ou insistindo neles, reafirmándose nos soños que tivemos.

E volvemos cruza-la fronteira sen ser demasiado conscientes de mudar de país, a pesares de que o ceo estaba totalmente cuberto por unha capa gris, que arroxaba unha fina pero persistente chuvia, e mesmo o Monte Faro estaba baixo esa capa de neboeira. Non importaba tal cousa, porque a sua silueta xa estaba gravada en nós, e estabamos dispostos a seguir sementando as nosas pegadas pola súa aba, unindo os mosteiros de Ganfei e Sanfíns.

Non había presa, e xantamos con calma no comedeiro de San Pedro da Torre, o neno da Parada Vella, amigo, guía, camarada, mestre, mandoulle un robalinho grelhado, e o rapaz de Cabral, o seu discípulo, media dose de arroz malandro con panados, cunha botelliña de viño branco alentejano. Que os soños tamén necesitan combustible para queimar ¿non si?.

E como nos soños, ó pouco de rematar o café, aparecemos nas portas do Mosteiro Benedictino de Ganfei, coas ganas intactas do camiño, a pesares de que xa recorremos estas terras, xuntos, solos, ou acompañados doutras xentes, de que levamos gravada a súa toponimia, a súa xeografía, e de que o ceo non deixa de enviarnos unha boa ración de auga en forma de molhaparvos.

Non, non era a primeira vez que camiñabamos ó carón dos muros centenarios do mosteiro, avanzando pola estrada ata acadar o núcleo rural, nin seguramente sería a derradeira que pasabamos preto dos lavadoiros, fontes, cruceiros e casas solaregas que conforman esta freguesía, repasando como tantas veces a actualidade política: a masacre de Gaza, as inminentes consultas electorais, a toma de posesión de Obama.

O asfalto foi mudando pola pedra, e a pedra pola terra, e a terra pola lama, e despois volveuse mesturar a pedra e a terra, e a lama cos fochancos, mentres desaparecían as casas e aparecían ás arbores, primeiro maceiras, laranxeiras, oliveiras, logo carballos, castiñeiros, ó final so eucaliptos e piñeiros. O terreo empezou a gañar verticalidade, mentres o sendeiro se estreitaba, sempre guiados por uns sinais recentes, que non daban lugar a confusión.

Coma nenos seguiamos a quitar proxectos da mochila, dándolle voltas e reviravoltas ás convocatorias de congostreños e camiñantes, mentres facíamos inventario da eclosión de grupos, grupiños e grupusculos sendeiristas, que naceron nos últimos anos a carón de asociacións culturais o veciñais, de empresas ou sinxelamente de amigos, como é o noso caso.

Aledeime de que, a pesares de que o de Paramos me levaba anos de dianteira camiñando polos sendeiros do Monte Faro, non coñecera algúns dos tramos comprendidos no traxecto entre mosteiros, por esa teima que temos os discípulos de querer sempre sorprender ós mestres, e importoume ben pouco que o chan estivese en moitas ocasións asolagado e que as miñas botas empezaran a empaparse e a mollárseme os pes.

O tempo non estaba para deterse demasiado a quitar fotos ou a contemplar a paisaxe, máis que nada porque a espesa néboa non deixaba ver, ou so parcialmente, o Val do Minho e as poboacións e montañas máis pretas, a un e o outro lado da raia, así que non tardamos en chegar ó Mosteiro de Sanfíns, coa mesma ilusión dos nenos e mollados coma pitos.

Aínda demoramos un chisco no entorno de este enclave dos monxes benedictinos e, despois, invadido polos xesuítas, que foron os seus derradeiros moradores. E mesmo entramos, a miña era a primeira vez, no templo, onde reinaba unha paz de ciminterio, baixo a estreita vixilancia dun feixe de canzorros.

Non tiña sentido subir ata a Ermida da Nosa Senhora de Loreto, porque non era día para ver dende alí a fiestra de Parada Vella, a atalaia dende a que aquel neno imaxinaba outro mundo, pero compensámolo baixando por un fermoso camiño, que tamén era novidade para o mestre, cos muros verdescentes polo musgo e que nos internaba nunha preciosa fraga, aínda dentro dos muros do mosteiro. O camiño comezaba a descender e por el baixaba un regueiro caudaloso alimentado polas chuvias recentes, e xa tiñamos ganas dun café quentiño e de repousar un chisco baixo pairo, para descansar un pouco da molesta poalla.

Por sorte estabamos ben preto non tardamos en acadar a Quinta da Barreira, o carón das primeiras casas de Verdoejo, e por un curto tramo asfaltado atravesamos o pobo ata desembocar na estrada que comunica as vilas da ribeira miñota. E fronte ó Pelourinho da Telheira atopamos por fin acubillo e un café con leite para quentar un pouco o corpo. Quente estaba, pero non moi saboroso, así que non demoramos demasiado no bar, e saímos outra vez ó camiño, para afrontar o derradeiro tramo do percurso.

Non tardamos en chegar á Ecopista do Minho, un camiño cementado que aproveita o antigo trazado do ferrocarril e que comunica as poboacións de Valença e Monçao, e por elas seguimos espallando as nosas pegadas e as nosas verbas, lembrando os tempos primixenios do Clube de Camiñantes, cando nos coñecemos, cunha certa saudade de aquela etapa na que o CdC era un pequeno grupo de amigos que se reunía para ir ó cine ou ó teatro, para escalar ou montar en bicicleta, para xantar ou facer unha sesión de diapositivas, para convocar un contacontos ou unha churrascada e, por suposto, para saír xuntos ó monte.

Cando levamos un bo anaco recorrido, despois de pasar diante da antiga Estaçâo de Verdoejo, caemos na conta de que o sendeiro gañaría moito si, en troques de discorrer polo aburrido trazado da Ecopista, fora un cento de metros máis abaixo, polo carreiro que discorre ás beiras do Miño, e tomamos boa nota para que na próxima que repitamos esta ruta cambiemos o traxecto cementado polos camiños de terra.

Non deixaba de caernos enriba o molhaparvos, e apuramos o paso ata chegar a Estaçao de Ganfei, dándolle as costas ólugar por onde aquel neno cruzou finalmente o río para perseguir o seu soño, nós estabamos a piques de rematar a nosa andaina, e subindo cara o mosteiro benedictino íamos soñando con novos camiños.