E115.1 Ruta da Bobia (San Martín de Oscos)

Sábado, 11 de abril de 2009

Escomenzamos a xornada ben cedo, como xa tiñamos por costume durante estes días de lecer que foron dar cos nosos ósos á preciosa comarca de Oscos, situada xusto na fronteira que une Galicia con Asturias, e despois dun reparador almorzo, do que Anxo, Panette e mais eu demos boa conta, dispuxémonos a fumarnos o día, pegada tras pegada, moi lento…, inspirando ben fondo as caladas en forma de cousas novas e incríbeis que polas nosas retinas irían desfilando no transcurso das horas vindeiras.

A primeira parada desta mañá de sábado foi Taramundi, pobo que ten moita sona polas súas navallas de preciso e destrutor fío e artesanais empuñaduras, aínda que polo disposto na feira que ese día tiñan organizada no pavillón de deportes do pobo, certo é que sería inxusto reducir as loubanzas só a estes utensilios, xa que alí dábanse cita ó mellor de cada casa ó respecto de produtos tradicionais da zona, marmeladas caseiras, botellas dos mellores viños da comarca, queixos de mil tipos que solo de cheiralos xa quitaban o impo, mel caseira da que de verdade é caseira, xabróns de froitas, tortas e doces de todo tipo… ¡¡hasta estaba a televisión local!!, vamos…, un despregue sen precedentes para cubrir tan magno acontecemento.

Despois de baleira-los petos para levarlle uns presentes as nosas persoiñas queridas, dirixímonos cara as aforas de Taramundi, para facer a segunda parada de rigor, unha visita ó museo dos muíños de Mazonovo. A verdade é que o nome do pobo vaille de perlas, a xulgar pola tecnoloxía desenrolada polos nativos do mesmo ó longo da historia en cuestión de muíños e mazos xigantes para tritura-lo grao e as sementes colleitadas e recollidas nos campos, que logo daría lugar á fariña para fabricar o pan, ese alimento tan prezado e polivalente do que nunca debería ter falla ningún ser humano, ademais de comezar a utilizar esa mesma tecnoloxía posteriormente para, grazas á forza inesgotable do auga producir os primeiros suministros de enerxía eléctrica nesa comarca.

Tras unha proxección introdutoria do que nos íamos a atopar no interior do museo, penetramos no incrible mundo dos muíños onde podíamos observar mil tipos destes trebellos, Muíño de morteiro, muíño de rodillo, muíños de roda horizontal, o muíño medieval de roda vertical, muíño brasileiro… o primeiro pensamento que me viu á cabeza foi…”¡¡hai que ver como agudizamos ó enxeño en casos de necesidade!!”, e é que a maior parte destes artefactos son auténticas obras de enxeñería para os medios dos que dispuñan os nosos antergos. Tras as obrigadas fotos a todo aquel entorno e de non poucos xestos de admiración ante o que alí estabamos a presenciar, chegamos a unha conclusión…, que non era outra que as visitas ós museos espertan nun unha fame atroz, e tratándose do calamitoso escriba que redacta estas liñas, máis aínda se cabe.

Aconsellados polo noso referente eivadinho, o compañeiro do metal Anxo, dirixímonos cara Os Teixois, un pequeno poboado afundido nun frondoso val, que constitúe un dos conxuntos etnográficos de maior interese de todo o principado de Asturias, xa que nesta paraxe danse cita todos os artefactos cos que os habitantes de esta terra lograron poñer ó seu servizo toda a enerxía que a auga lles podía proporcionar: muíños, mazos, batáns, pedras de afiar, incluso rudimentarias centrais eléctricas cas que deberon alimentar as primeiras bombillas que cegaron a Taramundi.

Despois de dar boa conta duns “vermús” e dunha fabada apoteósica, regada cun bo viño tinto, dispuxémonos a disfrutar de todos os enxeños que alí se atopaban. Mención aparte merece o paisano que nos serviu de guía polos diferentes recunchos deste conxunto etnográfico, unha curiosa personaxe que recitaba as explicacións de corrido cal neno cantor de San Ildefonso cantando o premio gordo do sorteo de Nadal, e que nos obsequiou cunha explicación do funcionamento da forxa, digna dos mellores gags humorísticos do mítico Ozores, aquel que saía no 1,2,3… que todo o explicaba e nada se lle entendía. Eso si…, coidouse moi ben de que a rapaza máis guapa do noso “reemplazo” se decatara da explicación de marras, sacándoa “ó ruedo” ante a incredulidade da rapaza, e facendo esbozar nas nosas caras un leve e pícaro sorriso… ¡¡ chámalle burro ó cabalo!! Parvo non era, non…

Logo desta primeira parte do día, puramente turística, tocaba ir desentumecendo os músculos e dirixirse cara ó sitio de onde partía a ruta que íamos emprender, que non era outra ca “Ruta do Silencio”, que partía dende a localidade de San Cristóbal, un pequeno pobo dotado de casiñas tradicionais feitas en pedra, madeira e lousa, por onde o tempo parece que se detivo alí facía moitos anos.

A cuestión non é outra que… ¿Qué fago eu escribindo a crónica da ruta da Bobia, si dende alí partía a Ruta do Silencio, que era a que tiñamos pensado abordar?, pois que en ocasións ata os oráculos e máis avezados camiñantes, erran no camiño, na orientación a tomar…, coma sucede moitas veces nas nosas vidas, todas esas ocasións que fan que cheguemos a vell@s co corpo e a alma cheos de cicatrices e mazaduras en espera dun largo e ben merecido descanso eterno. O tema é que sen querelo nin bebelo, fixemos unha ruta (Bobia), pensando que era outra (a do silencio), en fin, que somos uns máquinas do carallo….

Deixamos atrás o pobo de San Cristóbal, no que nos deu a benvida un simpático burriño branco que por alí osmaba, internándonos pouco a pouco nunha frondosa paisaxe formada por castiñeiros, carballos, acivros e freixos, que facía que por momentos se nos enchera o corpo de ledicia por ternos equivocado de camiño, aínda que xa volo adianto, só por momentos…, ademais, neses intres aínda non tiñamos conciencia de ternos trabucado de camiño.

Tras cruzar o rego da Feitúa e máis o rego da Fonte da Sela, fomos a dar a un poboado medio deshabitado, chamado Sela de Murias, e que tiña a peculiaridade de ter a maior concentración de cagadas de ovella esparexidas polo chan de toda a comarca, sinal penso eu da mais que probable utilización como refuxio de gando da maioría daquelas edificacións.

O seguinte que avistamos foi un prado cheo de “Norits”, ou sexa…, cachorriños de carneiro, separados do camiño por unha, a primeira vista, inofensivo aramado..., pero só a primeira vista, xa que no intento por chegar a acariciar a algún daqueles entenrecedores animais, rocei un dos arames, e pegoume tal calambrazo, que xa non me quedaron gañas de volver a tocalo…
Proseguimos a ascensión cara ó Pico de Murias, pasando por precisamente un lugar chamado Murias, e que estaba totalmente abandonado, formado por vetustas e antigas edificacións, destinadas de novo mais que probablemente á cría e refuxio de gando. Só había unha cousa discordante nesta paraxe, e era unha casa cunha “pinta” un pouco mais “moderna” si se lle pode chamar así, que estaba rodeada de bidóns de combustible, en gran cantidade, unha aberración, tendo en conta a paisaxe da que estaba rodeada, en fin…..

Neste punto, xa levábamos un bo rato de ascensión, e esta parecía non rematar, polo que os últimos metros antes de chegar ata o citado cumio das Murias, fixéronse un tanto duros, aínda que parece que canto máis duro se torna o camiño mais parecen empeñados os meus compañeiros de reparto o Anxo e o Panette en infrinxir o chamado “ritmo eivadinho”, e é que parece que os anos non pasan por estes dous preas!!.

Ó chegar ata o cumio, o primeiro que nos chama a atención é un coche soterrado todo destartalado, …”un axuste de contas entre narcos” (sostiña un servidor), aínda que o mais probable fora que aquilo non era mais que unha mostra mais do cerrados de mente e destrutores do medio que nos rodea que podemos ser os seres humanos. Menos mal que xusto ó lado, dábanos a benvida un pequeno lago, onde de certo deben parar a repoñer líquidos os animais dese entorno. Certamente bonito.

E aquí comezan os problemas, sobre todo o darnos conta, que a sinalización de ruta que coroaba o cumio, non se correspondía ca ruta que tiñamos pensando facer, e o peor de todo e que nos dimos conta logo de andar sobre as nosas pisadas polo mesmo tramo durante tres veces. Logo de moito discorrer, e de incursións por camiños alternativos para investigar onde estabamos, chegamos á conclusión de que estabamos a facer a ruta da Bobia ¡¡non a prevista do Silencio!!.

Decidimos por unanimidade, logo de ir e vir por eses camiños, obviar o último tramo da ruta, que transcorría a maior parte por estrada, pero acercámonos antes a un parque eólico que se atopaba antes da baixada que ía a dar o noso punto de partida do día, San Cristóbal, onde Anxo empezou a contarme, a mais que probable relación do goberno galego de aquel entonces cos parques eólicos, cas ondanadas de incendios que asolaron a nos terra facía cousa de dous ou tres anos, e que permitiron a adquisición destes a uns prezos mais que razoables por parte das grandes empresas dedicadas a produción de enerxía eólica e a administración, para plantar alí os seus “pirulos con aspas”.

Pouco despois comezabamos o descenso ata San Cristóbal por estrada, ata chegar ó punto de partida, onde nos agardaba o noso cochiño, e como non…. O noso amigo o burro branco!! Estiramentos regulamentarios, e para casiña descansar para estar frescos o día seguinte, o último destes todos que viñemos a pasar aquí a Oscos.

Para rematar esta crónica, só dúas palabras: mil desculpas!!