E52 Sendeiro do Coto da Moura (Arbo)

Domingo, 23 de agosto de 2007

Este domingo, como moitos domingos no derradeiro ano, puxen o espertador, aínda que non tivera ningunha obriga laboral que o demandara. Antes de escoitar os seus berros xa estaba esperto, aferrado a unha camisola verde que me acompañou os soños da última semana. Non amencín con teas de araña na gorxa, porque na véspera non bebera nin fumara, nin fixen un reconto de cadáveres, porque non gardo ningún debaixo da cama, e nos pregues das miñas sábenas xa non me lastimaban os fantasmas, porque dende que fai un tempo desapareceron, buscando outras víctimas, sabendo que xa non teño medos.

Si, parecía outro home o que sorría á mañán, pero era eu. Ou quizais son outro home, e por agora esperto cun sorriso pintado na cara. O certo é que me vestín, e me precipitei, antes de atender a outras urxencias, como a de desfacer esa dureza que me estorba entre as pernas, ó ordenador, para acariñalo con palabras. Houbese preferido que fosen as miñas pegadas as que percorreran as costas amadas, pero nese caso seguiría en cama, e esta crónica non necesitaría estas voces, e serían máis elocuentes os silencios.

Non farei fincapé nos cariños matinais, así que contarei que mentres o facía levantouse o outro inquilino, e tiven a desafortunada idea de probar o café que preparara, e de paso seguir constatando o inmune que é ó desorden, si, como sempre a cociña era a paisaxe de despois dunha batalla.

Con esta disposición, dun e doutro signo, enchín a mochila, con máis intencións que razóns: metín a cantimplora pero non a enchín de auga, esquecín o pano para a cabeza, e tamén as gafas de sol, acertei a levar dúas mazás e unha camisola de reposto, deixei atrás a toalla. En fin, os efectos secundarios de estar pensando continuamente na miña metade, que sufro con alegría. E saín á rúa, onde o ceo se resistía á entrada do outono, e seguía lucindo un azul estival sen unha nube que filtrara un sol implacable.

Cheguei, como sempre, cedo á cita cos meus amigos, e merquei o periódico El País, que traía como agasallo un groso libro de historia, sobre o reinado de Carlos V. Como os lategazos solares non me deixaban ver os titulares senteime nunha esquina sombreada e puiden ler algúns: “Centos de independentistas queiman fotografías do Rei en Girona”, “Bélxica se evapora: os conflictos entre flamencos e valóns ameazan a unidade”, “A economía paralela disparase en Cuba”, “A lei de Memoria Histórica tambalease”. Pois si que viña cargadiño o diario.

Para quitarme do meu empeño por comprender estes e outros temas sonou o teléfono: era Ramón, que estaba esperando con Yuka e Miguel no punto indicado, dende facía un bo anaco, a punto de incinerarse.

Desculpáronme por crerme baixo outro dos efectos secundarios que colecciono dende que baixaron do ceo para quererme, e entre a media ducia de rutas que levamos preparadas, escollemos unha e nos botamos á estrada.

Puxemos rumbo a Salvaterra de Miño, mentres eu intentaba seguir avanzando na lectura e contestar ás preguntas dos meus que, unha vez máis, sinalaban o meu imaxinario italiano como preferente. Creo que as miñas respostas foron suficientes, porque a metade de camiño, pasando por Valença, Miguel caeu en brazos de Morfeo, e Ramón e Yuka se enfrascaron nunha desas conversas nas que tres son multitude.

Volvemos ó Noso Eido, ese reduto do roxerío do Condado onde ceamos o día do Festival de Poesía, con Vermelho e Branco, e onde Tina fixo unha inmersión definitiva no galego, moito máis cálida que a do océano Atlántico. Aínda era cedo para xantar, pero ó ser unha vila fronteiriza xa tiñan os fogóns encendidos e a camareira, a mesma que nos alimentou antes do concerto de Marful, cantounos o menú, e despois o elixiu ela mesma.

Por un momento pensamos en abandonar os nosos plans iniciais, e despois tivemos que rendernos ás evidencias: a nosa intención de ir á Peneda, un parque natural no interior do territorio luso, era demasiado ambicioso, e máis que nada arriscado para min polo tempo de desprazamento e o de recorrido, ó que había que sumarlle o do xantar. Así que mentres dabamos boa conta dos embutidos e dos anacos de tortilla da espera, convencín os meus para probar sorte en Arbo, onde había un sendeiro que non camiñaramos.

Xa non tiñamos tantisima presa, así que comemos os chocos e os pementos de Padrón con calma, e acto seguido nos empregamos con esmero a baleirar unha fonte na que amontoaba unha parrillada de carne (churrasco, chourizo e polos tomateiros), cunha abundante ración de patacas fritas, mentres intentábamos baixar todo esto cara o estómago con bos tragos de cervexa.

Estábase ben baixo a parra, protexidos dos azoutes do astro rei, que estaba pegando con forza, e cando rematamos co banquete aínda pedimos sobremesa, café e chupitos de crema de orujo. Atopeime cun antigo compañeiro de traballo da litografía, Xosé, ó que non vía dende fai dez anos. Aledeime moito, cando tiñamos dezaoito anos saiamos de troula xuntos, aínda que a min me amolaba un pouco, porque el era o guapo e eu o simpático (así que as rapazas sempre o preferían a el).

O certo é que Xosé tamén era o simpático, e o sigue sendo, ademais de que, a pesar de ter un fillo adolescente, segue sendo un tío guapo. Estivo contándome do seu negocio, un restaurante no Casco Vello, ó que nunca fun: imaxino que non é barato, pola rúa onde está situada, unha das máis turísticas da cidade.

Saudei a María, a súa dona, que practicamente non vira dende a súa voda, e que seguía sendo unha rapaza fermosa, e me presentaron ó novo membro da súa familia, unha nena nepalí, de apenas tres anos, absolutamente preciosa.

Despois de asegurarnos de que non imos deixar que pase tanto tempo ata a próxima vez, despedinme do meu amigo (o foi no seu momento e algo quedou de aquelo), e me reunín cos meus para descontar os quilómetros que nos restaban ata Arbo, subindo ría arriba pola estrada portuguesa, mentres Miguel botaba outra sesta por fascículos e Yuka me pedía a dirección electrónica da miña metade para dicirlle que me namorara dunha pequena nepalí.

Volvemos a cruzar a fronteira, por cuarta vez no día, como se fosemos contrabandistas xogando a despistar ós gardas de aduanas, e chegamos a Arbo, ou máis ben lle dimos as costas nada máis chegar por que o noso punto de partida estaba nos seus arredores, preto da desembocadura do río Deva, un dos últimos afluentes do Miño.

Cando chegamos á ponte sobre o Deva, e nos detivemos ante as marcas amarelas e brancas, o sol insistía en restallar o seu lóstrego de lume, e eu maldicín esquecer as gafas, a protección solar, o pano da cabeza e a toalla. Ia a facerme falla todo isto, pero non tanto como unha caricia, un sorriso o un alento da miña xeradora de recordos.

A pesares de que oficialmente entraba a estación da follasca neste día, cara as tres e media da tarde, a canícula que caía sobre nós era insoportable e comezamos a enredar, por se procedía, sobre a posibilidade de baixar cara as beiras do río, a escasos metros de estrada, para refrescarnos antes de comezar o itinerario.

Non houbo sorte, así que mentres os meus acólitos se aplicaban abundantes capas de protector, protexían as súas cabezas con sombreiros e viseiras, e decidían que deixar no coche e que levar na mochila, prepareime, a peito descuberto, para sufrir os castigos do ceo por non ser tan precavidos como eles.

Así que cruzamos a estreita estrada que vai cara á aldea de San Xoán, e comezamos a ascender por unha canicouba, baixo a cal seguían a madurar, nunha pequena viña, unha tardía colleita de uva tinta de Condado. Démoslles as costas o Deva, gañando altura pouco a pouco ata desembocar noutra estrada, e deseguida pensei que non era bo día para xogar ós exploradores, pero sempre me custa dar marcha atrás, ata para tomar impulso, así que calei e seguimos cara diante.

Por sorte, pouco antes de chegar ó tramo asfaltado sorteamos unha levada, onde poidamos refrescarnos, porque nos esperaban algunhas penitencias. A primeira camiñar sentindo a lingua ardente do sol flamexándonos as costas, mentres seguíamos os sinais en sentido ascendente, a segunda escoitar o ruxido do río, do que cada vez nos aloxábamos máis en altitude, aínda que seguisemos a liña do seu curso.

Menos mal que, cando empezaba a xurdir o desánimo, as marcas nos fixeron abandonar a estrada e introducirnos nunha fraga de carballos, onde nos agardaban agradables sorpresas. Volver pisar terra en vez de asfalto, e gozar da sombra das árbores, que formaban neste lugar unha paisaxe onde é fácil imaxinarse lendas de magos e princesas, sería suficiente, pero para sumar encantos ó sendeiros que discorrían entre estreitas corredoiras, desembocamos en Trabazos.

Despois do traxecto que sufrimos polo asfalto, no corazón da fraga onde se atopan as ruínas deste poboado que nos ofrece unha suma de encantos, e para nós é como entrar nun oasis tras atravesar o deserto. Camiñamos sobre as follas que alfombran o estreito sendeiro, anunciando con rotundidade a aparición do outono, e as nosas pegadas van debuxando cantigas nas follas que abandonaron as copas de carballos e castiñeiros.

Sorrimos nerviosos ó obxectivo da cámara, incluso por momentos esquecémonos do río, do que xa non escoitamos os seus furiosos saltos polas pedras. Cada vez que estou nun lugar como este non podo evitar a nostalxia, e pensar no ricos que me saberían uns bicos no medio desta paisaxe de conto.

Do que si me aledo é de aforrarlle á miña metade o que ven despois, en canto volvemos a enlazar coa estrada, que nos leva ó pobo de Sande, un deses núcleos do rural galego onde conviven mostras do feismo arquitectónico coas casas restauradas con exquisito gusto.

Porque neste lugar comeza unha ascensión verdadeiramente dura, máis aínda en función do que apertaba o sol, e de que sobre nós non había máis que unha enorme cúpula azul. E si o tramo rural se nos antollou insufrible, cando lle dimos as costas e seguimos descontando metros cara o ceo, avanzando por unha estrada solitaria, onde non había nin unha soa sombra, empezamos a lembrarnos da nai do imbécil que deseñara a ruta, facéndoo o fraco favor deste tramo horrible con sol, asfalto e forte desnivel.

Ben, Yuka e Ramón tamén se lembraron da miña (pobre mama Carmiña, que non ten culpa de nada), por elixir este itinerario. E aínda máis cando, despois do firme asfaltado, enlazamos cunha pista de terra calcinada, que seguía gañando verticalidade, na que estivemos a punto de abrasarnos.

Todo mellorou, o terreo e os ánimos , ó chegar ó cumio, o Coto da Moura, no Monte Peilán, que nos ofrecía unha interesante panorámica sobre o Condado, sobre a fenda azul que abre o Miño entre Galiza e Portugal, e sobre as poboacións máis pretas do pais veciño, resgardadas pola cordilleira da Penada.

Outra vez sinto que a miña metade non viva ese momento, aínda que me aledo de que non sufrira esta subida de po, suor e lágrimas (como no poema do Cid). Para que poda velo disparo un feixe de fotografías, en algunhas das cales desapareceu o meu bandullo sen necesidade de pasalas polo Photosohop.

Despois de recobrar a respiración (e tamén as curvas do estómago), comezamos o descenso da montaña, mentres Miguel volvía a contarme sobre a súa situación emocional, por enésima vez, máis que nada para desafogarse, porque os meus consellos, como sempre, caen en saco roto. Deben ser os efectos da altura que sempre sacan estes temas.

Para compensar estes males asociados ó asalto dos ceos, baixamos a bo ritmo por pistas calcinadas polo sol, pola chamada Costa de Barcia, entre piñeiros denegridos e xestas, sumando silencios conforme nos achegamos ó río, no lugar de Ribas de Miño. Pasamos por un túnel baixo o camiño de ferro, e ala estabamos: fronte a esa fenda azul que atravesa a bandeira da nosa patria. O seguinte estaba cantado: buscar un lugar axeitado para nos mergullar e librarnos dos moitos calores soportados.

O lugar non tardou en aparecer, o abrigo dunha pesqueira, esas construccións típicas desta zona que se utilizan para a pesca da lamprea. Espímonos outra vez os homes machos masculinos, mentres a sección feminina mollaba as pernas. Foi algo parecido a unha comunión, unha experiencia orgásmica, o premio merecido os nosos sufrimentos, e a memoria de tales padecementos esvaecía.

Despois do baño vivimos unha verdadeira aventura, as marcas xogaban con nós as agochadas, e decidimos, a falta de mellor opción, seguir a liña do río. Non había camiño nin nada que se parecera, a vexetación era máis que exuberante, e non podíamos avanzar entre unha xungla de acacias, xestas, salgueiros, silveiras e carballos, así que tivemos que abrirnos paso a escasos metros da auga, polas pedras que, en máis dunha ocasión, estaban ben esvaradías.

Levounos unha eternidade avanzar polo río, e cando tivemos a oportunidade, subimos cara o camiño de ferro para continuar por el cara a desembocadura do Deva. Algúns quilómetros despois volvemos a atopar o rastro do sendeiro, que nos mandaba outra vez cara o Miño, e seguimos por un carreiro para darnos a segunda mergullada do día. Xa estaba a baixar o sol, e non era cousa de enredar, así que a chapuzada foi breve.

Este foi quizais o tramo máis bonito da xornada, e nos levou sen máis contratempos á confluencia dos ríos. Seguimos a montante polas beiras do Deva, pasando polos núcleos rurais de O Cruceiro e A Devesa, facendo un inventario de muíños agochados entre as silveiras, testemuñas dunha actividade económica que esmoreceu co paso do tempo, as marcas son máis abundantes nesta zona, pero aínda así temos que andar con tento para atopalas.

No lugar a As Regadas, con praia fluvial, aserradeiro e ponte románica facemos os últimos quilómetros, esgotados por unha aventura que superou tódalas nosas previsións. O domingo esmoreceu tamén coa caída do sol, e agora xa forma parte da nosa memoria colectiva.

E51 Sendeiros dos Ancares

Isto debeu ser polo 21 a 23 de Setembro do ano en curso.

Arrancamos de Vigo a iso do mediodía e fomos xantar ao Xantar que é un sitio a onde nunca queren ir estes salvo cando non quero ir eu que nese caso é o único sitio ao que se pode ir. Tal vez cando sexa maior entendereino. Alí despedímonos de Mónica e iniciámo-la andaina (en coche) que nos levaría ao noso destino na Campa da Braña nas primeiras horas da noite malia a seguridade que os meus amiguiños tiñan de que nos sobrarían as horas diúrnas.

Aínda paramos polo camiño a tomar un café nun lugar frío e impersoal do que non irei facer propaganda.

Nesta ocasión o reparto era curto: O Xurxo en calidade de peticionario, o Nacho en calidade de realizador de fantasías alleas e eu mesmo en calidade de que estaba alí.

O que sempre pasa na casa de Mariló e Pedro é que encontras moita mais xente coñecida que no mercado de Bouzas o Domingo. Desta vez tamén, así que cumprimentamos a media Cig-ensino e algúns outros, ceamos e fomos durmir.

Pola mañá saímos a unha hora razoable, o que demostra que é posible e aínda non foi antes porque o chiringo do almorzo non abría cedo, cara o Tres Bispos. Subimos a tren e eu vin a boa forma na que está o Nacho deixados atrás os problemas co xeonllo que tanto traban a este que sería un andarín pura sangue se non fose iso. Tamén o Xurxo ía pletórico. A verdade é que daba gusto velos.

Chegados ao Tres Bispos seguimos cresteando ata que nos pareceu que o noso camiño nos levaba cara abaixo seguindo en parte as indicacións que a noite antes nos deran na taberna e en parte os mapas. Así que aos pes do Corno Maldito demos en descer por unha pedreira facéndolle-la competencia aos rebecos asegundo os meus amigos que deben entender destes bechos tanto coma min, nada.

Cando pasadas as lagoas de Burbia, moi esmirradas pola escaseza de auga, ao lonxe vimos o tellado do refuxio soubemos que estabamos no bo camiño. Así foi como chegamos sen atranco ningún ao noso destino. Quixo a providencia que o tal destino estivese ocupado por catro persoas. Como a capacidade é aproximadamente para dez a cousa non ía mal se non aparecía ninguén mais que ben podía suceder pois aínda era ben cedo. O suficiente como para que pasaran un grupo de chicas que se encontraron cos meus amiguiños cubertos pudicamente cunha toalla de mans ou coas mans mesmo. Unha foto.

Como era cedo aínda pensamos en ir cear a Burbia. Puxémonos a elo pero equivocamos o camiño (ou mais exactamente non collemos o mellor camiño) e volvemos á base.

Tivemos que ser corteses e departir cos nosos compañeiros de refuxio para non aparecer coma uns cabestros e ceamos mais ou menos. Despois puxémonos a ver as estrelas, as mesmas estrelas que días antes en Soutelo. O que mais vimos foron avións.

Logo comezou a parte mais bonita. Fomos durmir. Acabamos por durmir fora. O día a seguir o camarada Betanzos declarou que había un que roncaba e non deixaba durmir. E habería.

De mañá, algo cansos -ao menos eu- pola falta de sono, iniciámo-la volta o que nos permitiu perfilar mellor a ruta para sucesivas ocasións. Volvemos competir coas cabras, eu nunca tiña visto tantas, e aínda chegamos a tempo de xantar na casa de Mariló. Xa sabedes como son alí os xantares.

Despois volvemos e a media tarde xa estabamos na casa.

E así foi o conto. Parece que esta será unha próxima saída de CdC onde o Nacho nos conducirá.


ZdP. Outubro 2007

E50 Sendeiro do Alto Lérez (Forcarei)

8 de setembro de 2007

Forcarei

Un soneto me manda hacer Violante,
vive Dios que nunca me he visto en tal aprieto.
Catorce versos dicen que es soneto
Tira tirando ya va el primer cuarteto

Cito de memoria a Lope de Vega porque me encontro nunha tesitura parecida ao fulano do poema que tiña que facer un soneto e non tiña nada que dicir. Teño que facer dous informes por encargo de Anxo (e porque os demais pasan) e o certo é que pasaron tanto tempo e tantas cousas que non me lembro cabalmente. Tratarei, pois, de refundilos en un só documento e que saia o sol por onde queira (o sol é o que ten, sempre sae por onde quere e sempre quere polo mesmo sitio. Gajo porreiro, o sol).

Isto debeu suceder o finde do 8 e 9 de setembro (corríxase o que non proceda) do ano do Noso Señor do 2007. Consonte o seu costume o Xurxo e o Nacho cambiaran varias veces a proposta, o sitio, a data e todo o que quixeron ata que por fin desembarcamos un sábado pola mañá nun lugar chamado Casanova perto do núcleo urbano da capital do concello de Forcarei. A casa na que nos iamos aloxar chamábase ‘Cassanova’ coma se ese ‘s’ engadido a dotara dun pedigree que non fose quen de acadar por si mesma.

Mal feito porque o lugar era unha antiga cerería, cousa que eu non tiña visto nunca, e valía a pena aínda que solo fose por iso sen precisar do engadido do ‘s’. Pero explicounos o dono que ese ‘s’ dáballe un punto italiano que a el lle puña. Pensei eu que estaba ben xa que os nosos amigos andan nunha xeira italianizante desque o Xurxo os paseara polas terra rivelenses se o xentilicio é correcto.

As personaxes, non se me debe esquecer, desta historia son: Xurxo en calidade de alma mater e director espiritual; Nacho en calidade de sherpa e director técnico; Yuca, Ramón, Salomé e mais eu en calidade de personaxes de reparto. Coma personaxes invitadas para este episodio: Concha e unha fotógrafa da que non lembro o nome (póñase no lugar destas últimas palabras o nome da fotógrafa)

O primeiro que fixemos, ao menos que eu lembre, foi ir a Acibeiro á procura dunha ruta que xa en pasados tempos intentamos facer con CdC e acabamos metidos entre as silvas e sendo evacuados en taxi que é unha maneira pouco elegante, mesmo vergoñante, de resultar vencidos. Non, agora lembro, iamos buscar unha que asegundo Nacho nos levaría á Groba. Como non a atopamos acabamos nun chigre tomando polbo a prezo de percebe despois de térmonos infiltrado entre os fregueses nunha misa.

Logo, xa cando o sol caía, comezamos a pateada Lérez arriba nas proximidades da nosa Cassanova residencial. Alí foi onde se nos uniu unha amiga de Xurxo... que resultou ser tamén coñecida miña e aínda de Nacho. Aquilo de que o mundo é un pano cheo de mocos cada vez é mais certo. A Concha deulle colorido ao choio co seu bolsiño e o seu foulard, o certo é que ela pensou que unha pateada que empezaba ao anoitecer non podía ser grande cousa e acertou, claro.

Rematada a pateada que fixemos seguindo as correctas explicacións do noso hospedeiro e sob a batuta de Nacho, algúns decidimos aínda irnos bañar. Xa era noite pecha e os catro homes machos masculinos debiamos parecer a Santa Compaña en pelotas naquel río escuro e sen lanterna. Unha tristeza de xuventude estragada.

Despois a nosa común amiga Concha organizounos unha cea de manda carallo en Soutelo de Montes, comemos croca, cousa brava iso da croca, e logo fomos dar unha volta polos arredores a ver estrelas que se ve que é unha cousa que lle pon ao amigo Xurxo. Alí foi onde coñecemos á fotógrafa da que falei antes. Tipa interesante.

Salomé e mais eu retirámonos unha vez inventariadas as estrelas que había e mais as que non había, o resto continuou aínda un tempo.

Xa pasara un día e o suposto plan de ir andar cumprírase só nominalmente. Técnica Eivadinhos.

Chegou o domingo e o primeiro que fixemos, claro, foi almorzar. En Cerdedo. Logo o Betanzos conduciunos a Pedre e guiounos con pulso firme a ánimo afoute polas silvas e os toxeiros ata chegar de volta a Cerdedo onde nos obsequiamos cunha xantarada como Deus manda ao tempo que viamos unha carreira de fórmula1 que digo eu que xa que está tan de moda e se fai tanto españolismo barato co rollo do tal Alonso podíana declarar festa nacional e así aforrarnos a vergoña de que polo mundo adiante non só nos chamen españois coma que dean por suposto que amámo-las touradas.

Soltado o espich que me proía o corpo, continuo: acabados de xantar desandamos o camiño andado e o Nacho reintegrounos sans e salvos a Pedre. Alí Salomé e mais eu despedímonos dos nosos amiguiños que ían ter con Montse e eu estaba certo de que irían seguir paparotando malia eles aseguraren que non.

Con isto, Anxo, cumpro coa metade do encargo.


ZdP. Outubro 2007

E49 Percurso do río Estorâos (Ponte de Lima)

Domingo, 2 de setembro de 2007

Houbo un tempo, que agora se me antolla lonxano, no que o domingo enchía de contido a semana, e durante os días que o precedían dedicábame á tarefa de soñar camiños, para compartilos co cardume de seres queridos que conforman a miña xeografía emocional.

Para compensar ausencias ou desacordos, ou os excesos etílicos ou gastronómicos da véspera, as teas de araña na boca e a area nos petos, os fantasmas que residen nos pregues das sábenas ou para evitar un reconto urxente de cadáveres. Durante todo ese tempo contei as semanas por sendeiros, e no meu diario so podía facer un reconto urxente de pegadas, mentres naufragaban as miñas tenruras a golpe de teléfono.

Todo esto xa forma parte do meu imaxinario particular, como a sucesión de paredes de caliza e granito nas que soñaba escaleiras ó ceo, ou as linguas de espuma branca nas que se mergullaban, ata desaparecer, tódalas miñas derrotas.

Cada individuo ten un territorio no que se mesturan a realidade e a maxia, unha toponimia que se almacena nunha habitación privilexiada do corazón, a onde recorre cando se suceden as tormentas e os naufraxios, e durante un bo feixe de domingos sumei outeiros e fragas, vales e pobos a este imaxinario como un tesouro que xa ninguén me pode arrebatar, porque xa circula polas miñas veas.

Agora xa non conto o tempo que me separa desta sementada de pegadas, porque son outras as xeografías que me demandan, poboando os meus días de palabras insólitas coas que nomear os territorios que vou descubrindo, pouco a pouco, sen presa, como se me estivese internando nunha selva tropical, memorizando cada anaco para non perderme. Por eso tódolos días teñen un contido do que antes carecían, e non me urxe que se remate a semana para poñer en funcionamento a máquina de soños, porque xa estou habitando eses soños.

Aínda así me pode aínda o costume, e amañezo outro domingo coas botas inquedas, mentres a miña habitación sorrí almacenando tenrura, esa que durante dúas semanas fun regalándolle á miña nena, que a pesar de non ser moi devota de coleccionar camiños, está disposta a insistir nos que iniciamos fai uns días nas terras do Rosal. Para elo atrebellámonos cun abrigo de caricias matinais, como protección contra os rigores climáticos que nos agardan na rúa, onde o sol fai resoar o seu lóstrego de lume, nunha das xornadas máis calorosas deste verano no que se volveu tolo algo máis que co tempo.

Reunímonos con Miguel, Yuka e Ramón, para cruzar outra vez a fronteira que máis que dividir dous territorios úneos compartindo as augas do Miño, antes de que este se derrame no océano. Insistimos nos mesmos lugares, nos mesmos manxares, como se ademais do cariño, nos unisen as costumes.

En certo modo, estas cerimonias repetidas dos xantares e dos sendeiros dominicais, uniron aínda máis os lazos que estreitamos canda o formabamos parte do exército de Pancho Villa (perdoe meu xeneral, pero non podo evitar a asociación). Así que volvemos sobre os nosos pasos, buscando as pegadas que sementamos no pasado, para velas debuxadas nunha terra á que, en certo modo, pertencemos.

Escollemos o área protexida das Lagoas de Bertiandos e San Pedro d’Arcos, situada no termo municipal de Ponte da Lima, atravesada polo Río Estorâos e por unha densa rede de cursos de auga e sistemas de drenaxe tradicionais. Eliximos esta zona non só polo seu interesante mosaico de hábitats, o seu valor paisaxístico e pola súa elevada biodiversidade, senón pola frondosidade da súa masa forestal, característica das ribeiras e humedais, e que nos ha de proporcionar boa sombra para combater as altas temperaturas que nos berra o termómetro, así como a posibilidade de algunha incursión furtiva nas augas do complexo fluvial o lacustre.

Partimos do Centro de Interpretación Ambiental, que visitaremos ó noso regreso, e deseguida camiñamos sobre as pasarelas de madeira que se internan na Lagoa de San Pedro d’Arcos, onde ata as aves buscan refuxio ante a radiación solar, que derrete ouro líquido nos humedais, ante a ausencia total de nubes. Esta é unha das paisaxes máis espectaculares da zona, onde podemos observar especies de flora característica, como a drosera, nunha pequena turbeira, xunto con nenúfares, xuncos e unha vexetación envolvente, a modo de franxa de protección da lagoa, formado por carballos, amieiros e salgueiros. A densa masa forestal ábrese ante un firme asfaltado, e temos que tomar decisións importantes.

Temos a posibilidade de acadar o pobo de Estorâos, cruzando unha ampla zona descuberta, dedicada ó cultivo do millo principalmente; tamén a de internarnos no río e buscar un sitio axeitado para o baño; ou ben continuar o sendeiro que se dirixe á Lagoa de Bertiandos. Eliximos a primeira, porque todos temos ganas de refrescar a gorxa, así que nos armamos de valor e saímos cara os campos, onde o sol é implacable e se entretén en lambernos coa súa lingua de lume, arrincándonos tódolos suores do mundo.

A travesía dos campos de millo ten algo de épica, outra vez semellamos os restos dunha guerrilla que, hostigados polas forzas gobernamentais, teñen que atravesar as terras máis inhóspitas baixo as condicións climáticas máis desfavorables. Menos mal que somos tan poucos que non hai, nin tan sequera, un quórum necesario para que prospere un motín, mentres sufrimos os lóstregos do sol nas nosas costas. Apuramos o paso, e só Yuka se retrasa un chisco víctima da gula, cando nos cruzamos con algunha moreira, para volver canto antes á sombra. A primeira que atopamos é artificial: o paso elevado da autoestrada sobre o río Estorâos, no que buscamos avidos un lugar axeitado para nos mergullar, que finalmente atopamos.

Mentres a sección feminina nos observa divertida, os homes mostramos as nosas vergoñas e nos mergullamos nas refrescantes, aínda que minguadas, augas do pequeno afluente do Lima. Está breve chapuzada, na que imitamos os barbos que asegura a guía que se atopan no parque, danos as forzas necesarias para chegar ó enclave rural de Estorâos, onde se atopa unha pequena presa, que sorteamos por unha ponte medieval, e onde se atopa unha gran concentración de seareiros de tódalas idades, refrescándose coma nós fai un chisco, pero bastante máis xuntos.

O noso obxectivo agora é outro, a terraza dun bar situado na outra beira, baixo a sombra da súa igrexa, que se nos antolla máis desexable que a terra prometida. Unha vez aquí, estomballados sobre as típicas cadeiras plásticas dos chiringuitos de praia, pedimos cervexas (súper bock, naturalmente) e xeados (olá, por fortuna), mentres afloran sorrisos nerviosos nas nosas caras. Teño que recoñecer que non elixín o mellor itinerario, pero son as cousas que ten esta sementada de pegadas, que de tanto buscar fórmulas, a veces se esgotan e outras rematas sendo ti o esgotado.

Cando reemprendemos o camiño o sol aínda mantén a súa canícula sobre as nosas cabezas, pero xa son outras as condicións nas que afrontamos o camiño, refrixerados polo baño, as bebidas e os xeados, a pesares de que conforme deixamos atrás as casas do pobo e están máis preto os campos de millo inquietámonos ante a inminencia de outra nova camiñata sen sombra. Para evitala, en canto abandonamos o tramo asfaltado, que comunica catro freguesías de Ponte da Lima, nos cinguimos ó río, deixando o sendeiro sinalizado, coa esperanza de aforrar algúns metros adicionais e de conseguir captar algo da frescura e da sombra das árbores características dos cursos fluviais.

O pequeno continxente guerrilleiro avanza tras de min, musitando ameazas de insurrección, incluso Tina baralla a posibilidade de acelerar a súa partida, en vista dos maltratos que lle estou dando, mentres eu intento abrirme paso entre viñas, prados, campos de millo, bosques de ribeira, e algúns tramos onde as silveiras nos fan perder a paciencia a todos. Por sorte ou por constancia, desembocamos nunha agrupación de faias e carballos pola que chegamos á Ponte da Freixa, onde recuperamos a sinalización dos sendeiros da Paisagem Protegida. Ata Ramón ten que recoñecer que existe unha posibilidade de que atallaramos algo de camiño seguindo o cauce do río.

Para celebralo facemos outro alto, xa que Miguel atopa outra zona axeitada para o baño, e non dubida en mergullarse, circunstancia que é aproveitada por min para volver a refrescarme dos moitos suores que pasei improvisando o sendeiro, mentres o resto do grupo diserta sobre as diferente lexislacións en torno ó nudismo espontáneo, en Xapón, Italia e Portugal. Como estamos acostumados a ignorar este tipo de leis, pero tampouco queremos pagar a nosa ousadía, abreviamos e vestímonos, para continuar camiño, con ganas de tomar outra cervexa para rematar.

Volvemos ó humedal que conforma o área das Lagoas, para chegar ó pouco tempo ó Centro de Interpretación, visitándoo fugazmente para facernos unha idea dos usos e costumes, da fauna e da flora, e dos habitantes destes territorios que pisamos. Con que damos por rematada a faena e podemos quitarnos o traxe de luces, satisfeitos por sobrevivir a esta tarde de calor intenso. Facemos unha breve incursión en Ponte de Lima, brevísima, tan só para tomar un refresco antes de emprender o retorno a Galiza, xa que aínda non mingúou a temperatura como para facer agradable o paseo polo pobo.

Como colofón a este día intenso, e xa en Vigo, onde nos despedimos de Ramón e Yuka, nos reunimos con Habibi e Nuria en Peinador, no Eido Vello, onde narramos ós nosos amigos a pequena aventura dominical, mentres sobre a nosa mesa dispoñen calamares rebozados e churrasco de porco á brasa. Ó final o que enche de contido os domingos, e o resto dos días da semana, non son os camiños, senón as xentes, e rodeado da mellor das compañas, despedimos esta xornada.