Martes, 19 de febreiro de 2008
Desemboco noutra mañán amable atrapando os restos que a tenrura teceu nos meus soños, mentres a encaixeira que labrou as sedas que me fan cóxegas nas veas recorre as casas do val veciño, repartindo pensións, epístolas publicitarias, facturas, ou un puñado de letras para combater as nostalxias.
Salgo ó balcón e me deixo abrazar por un sol de primavera que me traspasa e inunda a habitación, arrancándome coas súas caricias de lume un cardume de sorrisos, e nas miñas pupilas titilan os cumios vernizados de nácar, recortándose contra unha cúpula descaradamente celeste. Son por natureza desconfiado, así que, como na véspera, volvo a cubrirme con varias capas de roupa, para insistir na búsqueda dos camiños que me permitan recorrer esta xeografía incógnita da Basilicata.
Almorzo con fame montañeira, a base de succo d’aranccia, latte con neskuik, panne al’oleo con confettura di albicocche, e una mela, e con este combustible no estómago, tranquilizados os coleópteros insomnes que seguen demandando a calidez das sábenas, baixo as soleadas rúas marsicanas co ánimo de aproveitar a xornada matinal, espertando as miradas curiosas dos seus habitantes, quizais pouco habituados a ver a un da miña especie, si é que existe algunha na que se me poida catalogar.
O certo é que estou bastante desorientado, e non sei que dirección tomar, nin en que sentido, así que decido subir ata o máis alto do núcleo urban para otear algún vestixio de sendeiro, o polo menos ter unha primeira referencia de cara onde dirixirme. Así chego a Cattedrale di San Giorgio, cunha fachada austera que semella que sufriu os efectos dun bombardeiro e que se atopa en fase de rehabilitación.
Anexo ó templo está tamén o Palazzo Vescovile, onde pese a que tamén se atopa inaccesible polas obras podo admirar a belísima obra de cantería do seu portal, e que en tempos albergou ó seminario diocesano.
Dende a magnifica atalaia que me ofrece este lugar podo admirar parte dos Appenini Meridionali, que forman parte da cadea montañosa Pierfaone-Lama-Volturino, así como boa parte do Vall D’Agri, sobre o que se asenta o pobo.
Tamén aquí observo a clara división do paese: no alto atópase o centro histórico, co seu aspecto medieval, cheo de restos de murallas, torres e preciosas igrexas; e abaixo a parte moderna que se estende sobre dous outeiros, ata atoparse coa Diga de Marsico, unha gran balsa de auga que abastece a poboación, e que de seguida esperta o meu interese, máis que pola presa polos bosques frondosos das súas ribeiras.
Descendo polas empinadas rúas que rodean o complexo arruinado formado pola catedral, o palacio e o Convento di San Francesco, pertencente á orden franciscana dende 1806, e que orixinariamente foi o castelo dos condes, e a súa igrexa, agora exconsagrada, está habilitada como teatro.
E ao pouco atópome abandonando o núcleo urbano, camiñando pola estrada que discorre á par dunha alambrada que me impide o acceso ó pantano, pero como non me apetece demasiado a posibilidade de alongar a mañán sobre o asfalto, e non vexo outra posibilidade de acceder ó monte dende aquí, traspaso a entrada ás instalacións do recurso hidrográfico, xa que ten as portas abertas de par en par, e a mirada indiferente dun can, mais folgazán que gardián, non me impide continuar.
Como ninguén me detén, nin cuadrúpedo nin bípedo, diríxome con paso firme cara ó pantano, que se atopa moi minguado na súa capacidade, polo que podo adiviñar nas calizas grises diseminadas polas súas ribeiras, mentres constato a miña fascinación por este tipo de lugares, unha atracción que me esperta algunhas contradiccións ideolóxicas.
Neste pequeno mar artificial, no que se reflexan as montañas nevadas que gardo na miña retina para mellores ocasións, e a parte máis moderna da poboación lucana, destaca coas súas tonalidades esmeraldas sobre a pátina marón da fraga formada maioritariamente por querce e castagne, e sobre o contorno gris das súas beiras, colonizadas por centenares de pedras diseminadas, que lle confiren un aspecto lixeiramente lunar.
Recorro os marxes do encoro aloxándome da carreteira interior que se dirixe á parede negra da presa, para non espertar o celo dos seus vixiantes, no caso de que existan, e descubro un pequeno sendeiro que se dirixe ó extremo oposto, alí onde a vexetación é máis frondosa, e abundan os alisos e outras especies vexetais que colorean, aínda máis, esta paleta digna de un inspirado pittore (o pittrice, para se politicamente correctos).
Nesta zona desemboca un canal, que surte de caudal ó pantano, e preto del abundan os xuncos, cardos, canavais e a vexetación típica deste tipo de humedais.
Subindo por esta conducción de auga volvo atopar a alambrada, e unha porta de madeira, pechada cunha gran cadea, sobre a que leo a seguinte advertencia: “Consorcio di Bonifica, Alta Val D’Agri, Diga de Marsico Nuovo, Limite Invalibabile.” Non teño que pensar moito para traducir esta última parte, que está escrita en grandes letras vermellas, para tomar a decisión de abandonar o recinto acotado, para non tentar máis a sorte i evitar así calquera incidente cos carabinieri.
Antes de darlle as costas á poboación lucana, repaso un pouco a súa historia, recollida da pequena guía que tiveron a ben ofrecerme na casa consistorial: a lenda di que nunha primavera sagrada un grupo de Marsi xuntáronse nesta zona fundando a antiga Abellinum Marsicum, e que a città formou parte da liga contra Roma durante a guerra sociale.
No século X converteuse en sede arcebispal ó ser esta transferida dende Grumento, provocado pola súa destrucción por parte de razzias sarracenas. Pola súa posición representou, durante a dominación longobarda, unha das máis importantes prazas fortes do principado de Salerno. O derradeiro conde de Marsico, Ferrante Sanseverino, entrou en conflicto co virrei de Napoli, e foi exiliado no ano 1552 e os seus feudos postos en venta, comezando a decadencia do enclave.
Con estes datos na cabeza comprendo o porqué das construccións no alto do outeiro, para facer fronte ás continuas invasións dos romanos, longobardos, sarracenos, españois e quen sabe se algún máis, e sigo o meu camiño sen máis afán conquistador que o de cartografar mentalmente os seus camiños, para engrosar o meu modesto tesouro de xeografías incógnitas. Discorro por unha pista forestal na que os charcos forman unha espesa capa de xelo que o sol, a pesares de non ter nin unha sola nube que filtre os seus raios, non é capaz de desfacer. Aínda que este feito constituía unha das sorpresas máis agradables da andaina.
Un destes grandes espellos anúnciame a entrada nunha fraga de alisos, bidueiros, carballos e castiñeiros, e tamén o cruce do Fiume Agri, e me interno nas súas marxes ante a evidencia sonora dun salto de auga.
Non erro, xa que ós poucos metros do camiño atópome con un muro artificial polo que se precipita, dende un par de metros de altura, o río, formando unha bela cortina de auga. Pero esto non é todo, xa que a metade desta cortina está solidificada, formando estalactitas de diversas dimensións, que forman en conxunto unha paisaxe digna de deterse ante el para capturar na memoria dixital.
Medio centenar de disparos despois continuo polo camiño que se interna na masa forestal, cunha espesura que me agocha totalmente a visión da diga, e tamén da città, impórtame pouco xa que neste tramo é outro anaco do paraíso, onde as miñas veas respiran a paz que só atopo nos espacios naturais e nos litorais que forman os meus soños.
Aínda me acerco ata outro salto de auga, buscando a foto perfecta, aínda que este escenario non sexa tan belo como o primeiro, parece que escoito a eterna cantinela de Ramón Trecet: “Buscar a beleza, porque é a única protesta que paga a pena neste asqueroso mundo”.
Recorrendo esta fraga enfeitizada sigo repasando a historia marsicana e así entérome que no 1638, cando desapareceu o virreinato, a città foi novamente posta á venda e adquirida pola familia Pignatelli que tiñan o título de príncipes. No 1647 un tumulto popular adherido ó motín revolucionario de Masaniello convulsionou á poboación,e o príncipe Francesco Pisnatelli deuse áfuga cos seus.
Douscentos anos máis tarde, no 1857 un terrible terremoto asolou as terras da Basilicata e Marsico Nuovo sufriu tamén os seus efectos devastadores. As olladas migratorias que seguiron ás dúas guerras mundiais acrecentaron a decadencia e o abandono do seu núcleo urbano, que agora intenta traer novos estímulos para o seu crecemento demográfico e económico.
Mentres me informo do pasado deste lugar investigo sobre o seu futuro, ou máis ben sobre as posibilidades que me ofrecen estes bosques, montañas e vales que forman o seu patrimonio máis prezado, polo menos polo que a min se refire, xa que atopo os sendeiros nun estado excelente para a práctica do sendeirismo, tanto aquí, no contorno da Diga de Marsico, como nas montañas que separan o enclave do Vall de Pergola.
Deixando atrás a masa forestal de carballos, alisos e castiñeiros, e despois dun pronunciado descenso, chego á base do dique, e un pouco máis adiante a unha ponte metálica que cruza reducido cauce do Fiume Agri, dende onde constato o forte desnivel que me separa do meu punto de partida, xa que a Cattedrale álzase máis de douscentos metros sobre a miña cabeza, e baixo dela unha formación rochosa que me fai desistir de calquera intento.
Así que continuo no cauce do río, coas ribeiras sementadas de todo tipo de lixo, onde se atopan varios campos de cultivo e os parroquianos parece que teñen a tradición de botar ó río todo aquelo que non /lles serve, lavadoras incluídas. É unha pena, porque o sendeiro invita ó paseo, aínda que o concepto que poda ter eu de camiño, e o uso que me suxeriría, sexa moi diferente ó que teñen os lugareños, para os que é un simple paso cara as súas terras.
Sexa como fora, cando alcanzo unha segunda ponte, atopo unha rampa de asfalto cun pronunciado desnivel, e lévame atravesando escarpados campos plagados de oliveiras, ata a oficina postal onde traballa a miña Piccolina. Xa só me queda reunirme con ela, para reeditar as nosas tenruras, e contarlle dos meus achádegos no entorno no que discorren os seus días, e parte dos meus, e volver proxectar outros camiños, e outros días...
Desemboco noutra mañán amable atrapando os restos que a tenrura teceu nos meus soños, mentres a encaixeira que labrou as sedas que me fan cóxegas nas veas recorre as casas do val veciño, repartindo pensións, epístolas publicitarias, facturas, ou un puñado de letras para combater as nostalxias.
Salgo ó balcón e me deixo abrazar por un sol de primavera que me traspasa e inunda a habitación, arrancándome coas súas caricias de lume un cardume de sorrisos, e nas miñas pupilas titilan os cumios vernizados de nácar, recortándose contra unha cúpula descaradamente celeste. Son por natureza desconfiado, así que, como na véspera, volvo a cubrirme con varias capas de roupa, para insistir na búsqueda dos camiños que me permitan recorrer esta xeografía incógnita da Basilicata.
Almorzo con fame montañeira, a base de succo d’aranccia, latte con neskuik, panne al’oleo con confettura di albicocche, e una mela, e con este combustible no estómago, tranquilizados os coleópteros insomnes que seguen demandando a calidez das sábenas, baixo as soleadas rúas marsicanas co ánimo de aproveitar a xornada matinal, espertando as miradas curiosas dos seus habitantes, quizais pouco habituados a ver a un da miña especie, si é que existe algunha na que se me poida catalogar.
O certo é que estou bastante desorientado, e non sei que dirección tomar, nin en que sentido, así que decido subir ata o máis alto do núcleo urban para otear algún vestixio de sendeiro, o polo menos ter unha primeira referencia de cara onde dirixirme. Así chego a Cattedrale di San Giorgio, cunha fachada austera que semella que sufriu os efectos dun bombardeiro e que se atopa en fase de rehabilitación.
Anexo ó templo está tamén o Palazzo Vescovile, onde pese a que tamén se atopa inaccesible polas obras podo admirar a belísima obra de cantería do seu portal, e que en tempos albergou ó seminario diocesano.
Dende a magnifica atalaia que me ofrece este lugar podo admirar parte dos Appenini Meridionali, que forman parte da cadea montañosa Pierfaone-Lama-Volturino, así como boa parte do Vall D’Agri, sobre o que se asenta o pobo.
Tamén aquí observo a clara división do paese: no alto atópase o centro histórico, co seu aspecto medieval, cheo de restos de murallas, torres e preciosas igrexas; e abaixo a parte moderna que se estende sobre dous outeiros, ata atoparse coa Diga de Marsico, unha gran balsa de auga que abastece a poboación, e que de seguida esperta o meu interese, máis que pola presa polos bosques frondosos das súas ribeiras.
Descendo polas empinadas rúas que rodean o complexo arruinado formado pola catedral, o palacio e o Convento di San Francesco, pertencente á orden franciscana dende 1806, e que orixinariamente foi o castelo dos condes, e a súa igrexa, agora exconsagrada, está habilitada como teatro.
E ao pouco atópome abandonando o núcleo urbano, camiñando pola estrada que discorre á par dunha alambrada que me impide o acceso ó pantano, pero como non me apetece demasiado a posibilidade de alongar a mañán sobre o asfalto, e non vexo outra posibilidade de acceder ó monte dende aquí, traspaso a entrada ás instalacións do recurso hidrográfico, xa que ten as portas abertas de par en par, e a mirada indiferente dun can, mais folgazán que gardián, non me impide continuar.
Como ninguén me detén, nin cuadrúpedo nin bípedo, diríxome con paso firme cara ó pantano, que se atopa moi minguado na súa capacidade, polo que podo adiviñar nas calizas grises diseminadas polas súas ribeiras, mentres constato a miña fascinación por este tipo de lugares, unha atracción que me esperta algunhas contradiccións ideolóxicas.
Neste pequeno mar artificial, no que se reflexan as montañas nevadas que gardo na miña retina para mellores ocasións, e a parte máis moderna da poboación lucana, destaca coas súas tonalidades esmeraldas sobre a pátina marón da fraga formada maioritariamente por querce e castagne, e sobre o contorno gris das súas beiras, colonizadas por centenares de pedras diseminadas, que lle confiren un aspecto lixeiramente lunar.
Recorro os marxes do encoro aloxándome da carreteira interior que se dirixe á parede negra da presa, para non espertar o celo dos seus vixiantes, no caso de que existan, e descubro un pequeno sendeiro que se dirixe ó extremo oposto, alí onde a vexetación é máis frondosa, e abundan os alisos e outras especies vexetais que colorean, aínda máis, esta paleta digna de un inspirado pittore (o pittrice, para se politicamente correctos).
Nesta zona desemboca un canal, que surte de caudal ó pantano, e preto del abundan os xuncos, cardos, canavais e a vexetación típica deste tipo de humedais.
Subindo por esta conducción de auga volvo atopar a alambrada, e unha porta de madeira, pechada cunha gran cadea, sobre a que leo a seguinte advertencia: “Consorcio di Bonifica, Alta Val D’Agri, Diga de Marsico Nuovo, Limite Invalibabile.” Non teño que pensar moito para traducir esta última parte, que está escrita en grandes letras vermellas, para tomar a decisión de abandonar o recinto acotado, para non tentar máis a sorte i evitar así calquera incidente cos carabinieri.
Antes de darlle as costas á poboación lucana, repaso un pouco a súa historia, recollida da pequena guía que tiveron a ben ofrecerme na casa consistorial: a lenda di que nunha primavera sagrada un grupo de Marsi xuntáronse nesta zona fundando a antiga Abellinum Marsicum, e que a città formou parte da liga contra Roma durante a guerra sociale.
No século X converteuse en sede arcebispal ó ser esta transferida dende Grumento, provocado pola súa destrucción por parte de razzias sarracenas. Pola súa posición representou, durante a dominación longobarda, unha das máis importantes prazas fortes do principado de Salerno. O derradeiro conde de Marsico, Ferrante Sanseverino, entrou en conflicto co virrei de Napoli, e foi exiliado no ano 1552 e os seus feudos postos en venta, comezando a decadencia do enclave.
Con estes datos na cabeza comprendo o porqué das construccións no alto do outeiro, para facer fronte ás continuas invasións dos romanos, longobardos, sarracenos, españois e quen sabe se algún máis, e sigo o meu camiño sen máis afán conquistador que o de cartografar mentalmente os seus camiños, para engrosar o meu modesto tesouro de xeografías incógnitas. Discorro por unha pista forestal na que os charcos forman unha espesa capa de xelo que o sol, a pesares de non ter nin unha sola nube que filtre os seus raios, non é capaz de desfacer. Aínda que este feito constituía unha das sorpresas máis agradables da andaina.
Un destes grandes espellos anúnciame a entrada nunha fraga de alisos, bidueiros, carballos e castiñeiros, e tamén o cruce do Fiume Agri, e me interno nas súas marxes ante a evidencia sonora dun salto de auga.
Non erro, xa que ós poucos metros do camiño atópome con un muro artificial polo que se precipita, dende un par de metros de altura, o río, formando unha bela cortina de auga. Pero esto non é todo, xa que a metade desta cortina está solidificada, formando estalactitas de diversas dimensións, que forman en conxunto unha paisaxe digna de deterse ante el para capturar na memoria dixital.
Medio centenar de disparos despois continuo polo camiño que se interna na masa forestal, cunha espesura que me agocha totalmente a visión da diga, e tamén da città, impórtame pouco xa que neste tramo é outro anaco do paraíso, onde as miñas veas respiran a paz que só atopo nos espacios naturais e nos litorais que forman os meus soños.
Aínda me acerco ata outro salto de auga, buscando a foto perfecta, aínda que este escenario non sexa tan belo como o primeiro, parece que escoito a eterna cantinela de Ramón Trecet: “Buscar a beleza, porque é a única protesta que paga a pena neste asqueroso mundo”.
Recorrendo esta fraga enfeitizada sigo repasando a historia marsicana e así entérome que no 1638, cando desapareceu o virreinato, a città foi novamente posta á venda e adquirida pola familia Pignatelli que tiñan o título de príncipes. No 1647 un tumulto popular adherido ó motín revolucionario de Masaniello convulsionou á poboación,e o príncipe Francesco Pisnatelli deuse áfuga cos seus.
Douscentos anos máis tarde, no 1857 un terrible terremoto asolou as terras da Basilicata e Marsico Nuovo sufriu tamén os seus efectos devastadores. As olladas migratorias que seguiron ás dúas guerras mundiais acrecentaron a decadencia e o abandono do seu núcleo urbano, que agora intenta traer novos estímulos para o seu crecemento demográfico e económico.
Mentres me informo do pasado deste lugar investigo sobre o seu futuro, ou máis ben sobre as posibilidades que me ofrecen estes bosques, montañas e vales que forman o seu patrimonio máis prezado, polo menos polo que a min se refire, xa que atopo os sendeiros nun estado excelente para a práctica do sendeirismo, tanto aquí, no contorno da Diga de Marsico, como nas montañas que separan o enclave do Vall de Pergola.
Deixando atrás a masa forestal de carballos, alisos e castiñeiros, e despois dun pronunciado descenso, chego á base do dique, e un pouco máis adiante a unha ponte metálica que cruza reducido cauce do Fiume Agri, dende onde constato o forte desnivel que me separa do meu punto de partida, xa que a Cattedrale álzase máis de douscentos metros sobre a miña cabeza, e baixo dela unha formación rochosa que me fai desistir de calquera intento.
Así que continuo no cauce do río, coas ribeiras sementadas de todo tipo de lixo, onde se atopan varios campos de cultivo e os parroquianos parece que teñen a tradición de botar ó río todo aquelo que non /lles serve, lavadoras incluídas. É unha pena, porque o sendeiro invita ó paseo, aínda que o concepto que poda ter eu de camiño, e o uso que me suxeriría, sexa moi diferente ó que teñen os lugareños, para os que é un simple paso cara as súas terras.
Sexa como fora, cando alcanzo unha segunda ponte, atopo unha rampa de asfalto cun pronunciado desnivel, e lévame atravesando escarpados campos plagados de oliveiras, ata a oficina postal onde traballa a miña Piccolina. Xa só me queda reunirme con ela, para reeditar as nosas tenruras, e contarlle dos meus achádegos no entorno no que discorren os seus días, e parte dos meus, e volver proxectar outros camiños, e outros días...