Venres, 18 de abril de 2008
Suaves outeiros vernizados de melocotón, vales segredos nos que habitan bolboretas nostálxicas, amables sendeiros depositarios das miñas pegadas, xeografía máxica que recorro nos meus soños e que cando encho as miñas pupilas cun novo día me sorprenden, enredados o meu peito, os meus brazos e o meu ventre, tatuando os topónimos da natureza feminina. Como se seguise camiñando, recorrendo, explorando os territorios oníricos, amanezo, ausente de síndromes, de circunstancias, sorrindo ós primeiros raios de sol que xa están bañando os países incógnitos da Basilicata.
Co corpo doce fago os preparativos oportunos para seguir xerando soños, quizais non tan tenros como os que me susurraron os alentos da noite, pero non só de viño e rosas se compoñen os anhelos da carne, así que despido afectuosamente a miña metade, e como o vizconde me apresto ó combate. Xa sei que é unha loita desigual a que me enfronta a estas montañas de cartografía invisible, armado tan só con ganas e con instinto, pero aínda así insisto en afirmar as miñas quimeras, en pórlle nome: Volturino.
O monte Volturino se alza a 1836 metros, dominando o Val d’Agri, e dende fai unhas semanas tamén se fixo dono desa adición que, dende fai décadas, teño por buscar, dun xeito ou de outro, escaleiras ó ceo, alí onde o aire se transforma en caricia e os silencios estallan en singulares cantigas. Así que abandono o refuxio de Marsico Nuovo pola porta traseira, xusto baixo a oficina de correos onde a miña metade comeza a súa xornada laboral, e descendo cara o río coa firme determinación de abrir a vía marsicana ó Volturino.
A pesares do prognóstico meteorolóxico que debuxan as nubes, entre as que apenas asoma o astro rei, avanzo con ánimo cara a parede da diga, mentres contabilizo electrodomésticos estragados sobre a conca fluvial.
Cruzo a ponte metálica dando as costas ó abrupto outeiro onde se encarama a roccaforte, e emprendo o ascenso pola pista que circunda o embalse que abastece á poboación lucana, e me chegan os ecos dos amigos que me acompañaron a última vez que recorrín estas beiras. Parece que retrocedera no tempo ata entonces, que se adelgazaran as miñas idades, xa que despois da incursión nos Pirineos, ese país máxico que ocupa unha ancha franxa do meu imaxinario particular.
Atópome nun estado ideal para medirme coas novas orografías, para buscar os seus segredos, para derramar as miñas pegadas pola súa rede de sendeiros milenarios. Por aquí pasaron con ansias de conquista gregos, romanos, longobardos i españois, e agora, máis conquistado que conquistador, avanzo eu entre carballos aínda invernais.
Antes de mergullarme nesta fraga enfeitizada que xa non semella estraña, detéñome ante un gran casal abandonado enfrontado á balsa da Diga de Marsico, e disparo un par de fotos cara á città e despois cara o cumio do Calvelluzo, de 1699, que está esvaecida entre a néboa. Máis ala deste bancal nebuloso está o meu obxectivo, e só espero que o ceo persista na súa tregua, que o fráxil equilibrio no que se atopa a loita do sol e as nubes non se incline cara estas e me guinden as súas frías bágoas.
Gardo a miña memoria dixital para mellor ocasión, aínda que para ser máis exactos debería dicir que fai dous días, camiñando por esta mesma fraga de carballos e castiñeiras, xa tiven mellores momentos para atrapar as postais da miña Lucania querida. Apuro o paso cara os prados de Camporeale, o pequeno enclave montañés que me anticipa a aventura, e sorrío cando, chegando á estrada que o comunica co resto do val, atópome o cartel que recomenda circular a paso de home.
A miña intención é outra, a de descontar rapidamente os metros que me separan da serra, así que atallo, unha vez máis, por un camiño que abandona o pobo polos prados máis altos, sen atoparme con ningún dos seus seareiros.
A herba está máis que húmida, empapada polas chuvias nocturnas, e os meus pantalóns empezan a beber coa sede dun borracho, pero nin eso, nin o desnivel que sigo a sortear, ralentizan os meus pasos, porque a miña é unha sede de montaña e tamén quero embriagarme con ela.
O tramo de asfalto que me afasta do derradeiro núcleo poboado, e que me fai gañar metros con rapidez, conseguindo unha visión de paxaro de boa parte do Val d’Agri, está salpicado de pequenas incontinencias do ceo que, a pesar de todo, non levan a transformarse en nada serio. A temperatura é magnifica, nin frío nin vento, e sorteo as ladeiras do Calvelluzo sen maiores esforzos nin contratempos.
Para aledarme o tramo máis gris da camiñata atopo a dous caracois entregados ós xogos do amor en medio da estrada, e interrompo brevemente a súa intimidade para deixar constancia gráfica do acto. Por simpatía, dende o satélite complétome, e a postina de Pergola me pregunta sobre a miña progresión, cando xa levo hora e media en elo e estou fronte ó depósito de auga, onde remata o asfalto e comeza o territorio incógnito.
Este está cuberto por unha espesa capa de néboa, polo que nun primeiro momento dubido se non será mellor subir polo barranco que descubrín na miña anterior ascensión, pero o desestimo, xa que me afastaría do meu obxectivo: o monte Volturino. Así que avanzo por un bosque de cedros, piñeiros e abetos por algo parecido a un camiño, pero ó rato o desprezo por non manter a verticalidade necesaria, así que camiño en liña recta cara o ceo, outra vez ó sherpa, ou sexa: como e por onde poida. Nalgún momento atoparei algún sendeiro máis idóneo.
Non podo deixar de sentir o sabor da aventura, e pola comisura dos beizos se me cae a melodía de Al filo de lo imposible, internándome nun territorio descoñecido do que non conseguín ningunha referencia cartográfica, no medio dunha néboa cada vez máis compacta e onde o bosque agocha todos os camiños.
¿Todos? Non, por sorte atopo un estreito sendeiro entre as árbores, salpicado de pedruscos de caliza, que vai na dirección que creo correcta, aínda que cando avanzo unha ducia de metros por el bifúrcase e teño que volver a tomar decisións. Non sei se ós nenos italianos lles contarán o conto de Polgarciño, pero decido imitalo, e despois de decidir a dirección constrúo unha mariola para asegurarme o regreso.
Esta operación a repito en tódalas ocasións nas que o camiño se divide, ata acadar unha zona herbosa e desarborada. Como o meu campo de visión limitase a un par de metros á redonda non acado a fixar ningunha referencia, e a punto estou de renderme e emprender o descenso seguindo as mariolas que fabriquei polo camiño, pero non o fago porque o aire xeado que entra polas miñas fosas nasais ben pode vir do Volturino, así que guiándome máis polo olfacto que pola vista decido buscar outro sendeiro que avance cara o meu obxectivo.
O que busca sempre atopa, xa o di o refrán, e eu non vou a ser menos, así que intérnome na fraga ata que atopo un pequeno camiño que, pasados uns metros, desemboca nunha ampla pista embarrada, que ten un pronunciado desnivel. ¡Eureka! Se sigo subindo chegarei a acadar algún cumio, aínda que entre o Calvelluzo e o Volturino existe outro monte de nome descoñecido, na Serra de Calvello (aínda que teño que recoñecer que estes topónimos tamén me eran descoñecidos no momento, e tiven que investigalos en Internet).
O máis probable é que camiñe por este monte sen nome, e que nalgún lugar atope a desviación cara o cumio máis alto de este val lucano, así que decido continuar, animado por unha sinalización peculiar: unhas cintas plásticas vermellas e brancas que deberon formar parte dalgún tipo de competición sobre rodas. Este punto o confirmarei algo máis adiante cando atopo os restos dun cartel no que leo : asd MTB Valle dell’Agri. O sexa, que por aquí se desenrolou unha carreira de mountain bike. Si, claro, hai pegadas das rodeiras das bicicletas, aínda que tamén de vehículos a motor, bastante esvaecidas pola follasca que cubre o camiño.
Conforme avanzo desaparecen os piñeiros e os cedros, e van xurdindo grandes formacións de faias, entre as que tamén se atopan carballos, castiñeiras e acevos, ou sexa un bosque enfeitizado deses polos que apetece camiñar, e aínda máis cando a pendente se suaviza, ata acadar a horizontalidade, e fai o avance máis amable.
A atmosfera parece creada por Tim Burton para unha das súas insólitas historias, e en cada árbore temo atopar a unha das súas personaxes, os seus troncos e raíces retorcidas, as edras e musgos que os colonizan, debuxan caras e garras que demandan tenebrosas caricias e apertas. Entre o chan alfombrado de follas putrefactas, que as estacións xeadas confeccionaron, asoman, como una praga de bocas famentas, unha estrañas plantas que destacan co seu verdor e que se me antolla un gran organismo con miles de ramificacións, unha gran planta carnívora que ameaza con devorar a tódalas criaturas da fraga.
Un rebumbio de paxaros invisibles, que imaxino con grandes picos sedentos de sangue, envolve tódolos recunchos desta paisaxe misteriosa, que aterra e enfeitiza a partes iguais, a espesa néboa que só me permite divisar un exército de siluetas inmóbiles que se perden nun ceo que só podo intuír.
Pero o que máis me inqueda é que o camiño comeza a descender, e que non vin ningún desvío que se dirixa cara a meta que tiña cando saín, aínda que lembro aquelo que dicía Oriana Fallaci, a miña admirada e odiada reporteira de guerra, sobre que o importante non era o destino senón o camiño que te levaba cara el.
Aínda que cando atopo o que pode levarme ata o Volturino xa estou demasiado preto da hora de seguridade que me impuxen para o regreso, e o desestimo, continuando un pouco máis polo rastro das cintas vermellas e brancas. Ás once en punto, tres horas despois de iniciar o traxecto, abro a mochila, como unhas galletas e unha barriña de chocolate, boto dous tragos de auga e mordisqueando unha mazá emprendo o retorno cara o meu refuxio de Marsico Nuovo.
Non sinto a derrota, porque o intento pagou a pena e sei que a este seguíanlle outros, polo menos mentres a miña metade se atope nesta parte do mundo, aínda que non me agrade especialmente o ter que volver sobre as miñas pegadas, recorrendo o itinerario do ascenso. Por sorte a néboa disipase lixeiramente, e esto faime percibir algúns matices do bosque que non vira antes. En efecto, o entorno non é o máis indicado para perderse, e como puiden comprobar máis tarde co satélite, esta enorme serra está totalmente despoboada, e o pobo máis preto, Calvello, atopase a unha distancia que se me fai difícil calcular, en todo caso bastante lonxe.
Non atopo demasiadas dificultades para regresar ó outeiro herboso que coroei fai unha hora e media, dende onde diviso parte do monte Calvelluzo, onde ascendín fai dous días e, por momentos, algún fragmento do val. É todo o que podo ver, xa que a parte pola que camiñei segue envolta nunha espesa néboa, e ademais comeza a caer unha delgada cortina de auga, que ameaza con converterse en algo máis serio. Así que aperto o paso e volvo ó camiño, aledándome cada vez que atopo unha das mariolas que fabriquei na subida.
Na última delas decido arriscar un pouco, só un pouquiño máis e facer caso da miña intuición e ¡bingo! saio ó barranco que arranca do depósito de auga, ó que non tarde en chegar, preto do mediodía. E como pro arte de maxia, moi preto de onde sonou o teléfono pola mañá volvo a escoitar a conexión do satélite, e ó outro lado a miña Piccolina interesándose polas miñas aventuras. ¡Que bo é ter a alguén que se preocupe polos meus osos!.
Descendo cara Camporeale, en medio dunha intensa chuvia, que vai pondo a proba a miña chaqueta e as miñas botas de goretex. E ó chegar ópobo volve a saír, timidamente, o sol, para lamberme os pantalóns máis que mollados. O camiño ata a Diga de Marsico aínda me ofrece novos atallos, e na miña cabeza vaise confeccionando ese mapa que non atopo por ningunha parte. Outra vez esperto miradas atónitas na oficina postal, e os ollos da mía innamorata me sorrín tranquilos e aliviados, como se regresara dunha exploración a terras incógnitas.