E190 Outeiro das Augas-Retortoiro (Verea- Quintela de Leirado)



Sábado, 25 de decembro de 2010

Ás veces semella que esta teima dos eivadiños non sexa outra cousa que a crónica excesiva do meu ego, dun rexistro un tanto estrafalario das miñas andanzas, só ou en compañía doutros, que durante algunhas tempadas ten o aspecto dun clube de sendeirismo, cando en realidade (no mellor dos casos) non deixa de ser unha prolongación da miña cobertura emocional, ou máis ben unha tentativa de reafirmala.

Ser como fora non é máis que o empeño de transcender, de berrarlle ó mundo, dende o máis preto ó máis afastado, as nosas andanzas por esa xeografía chea de tesouros agochados, de anaquiños do paraíso perdido que toman a forma de fragas enfeitizadas, fervenzas de seda ou escaleiras cara o ceo.

Xa van máis de catro anos invertidos nesta teima, que por veces semella esmorecer e tantas outras adopta unha certa épica, e transforma o imaxinario particular en colectivo. Catro anos nos que, como un corazón adolescente, caemos en períodos de euforia ou de depresión, e soñamos con grandes xestas ou temos a tentación do abismo, de borrarnos do mapa e da historia, catro anos nos que outra vez semella que Eivadiños é un organismo vivo, e coma eu mesmo tamén ten data de caducidade.

Pero mentres non chega o noso Apocalipse seguimos, non hai outra, soñando camiños, ou camiñando soños, intentando que camiños e soños nos manteñan na ilusión da inmortalidade, aínda que ás veces esta ilusión nos faga sentir case divinos.

Porque divino debín sentirme nesta maña de Nadal na que lle sorrín ó espertador, sen teas de araña na gorxa nin outras circunstancias adversas, xa que levaba algúns días de abstinencia e na véspera agochárame entre as sábenas a piques da medianoite. No Casal de Abellás durmían os meus, mastigando cadanseu soño, e polo corredor viña o alento xeado do Penagache.

Ese era o meu obxectivo, xa que un manto níveo estendíase, dende un par de días atrás, polos cumios da Serra do Leboreiro, na segunda gran nevarada deste inverno. Os meus preparativos espertaron os señores do Casal, e aproveitei esta continxencia para facelos participes dos meus plans, e para que formaran parte deles, servíndome de inestimable apoio loxístico, sen o cal a miña aventura quedaría reducida a unha ruta de ida e volta polo planalto. Tamén espertou o pequeno da casa, pero non quixo acompañarnos, xa que tiña moito que lidar cos agasallos da véspera.

Así que Teté e Adolfo, como xa fixeran na primeira incursión Eivadiña no Penagache, leváronme ata Outeiro das Augas, na linde dos concellos de Verea e Bande, onde comezaba a miña ruta. Os tellados de Bangueses aínda estaban cubertos dunha pátina nívea, e a xeada que cubría os campos do val do Deba era aquí máis severa, transformándose en manchas descontinuas de neve que, no alto xa adquirían o aspecto característico das estampas do Nadal.

Tiramos catro fotos no inicio, e a miña irmán fixo equilibrios sobre unha gran superficie de xeo, de tal xeito que rematou levando unha boa cuada. Esto motivou que Adolfo me aconsellara levar o seu bastón telescópico, xa que a neve estaba tan dura que non era difícil esvarar, e ben que llo tiven que agradecer, xa que dende os primeiros metros axudoume a progresar por esta superficie tan adversa. Así que despedinme dos meus e dinlle as costas á estrada, camiñando pola pista que vai cara a fronteira.

Seguindo as indicacións da Ruta das Motas de Bangueses e as do Vieiro das Mámoas (un sendeiro de case cincuenta quilómetros que abrangue cinco concellos), interneime nun piñeiral totalmente ateigado de neve, que resistía os envites dun sol que, xa a esta hora, as dez e media da maña, xa reinaba nun ceo ausente de nubes. Mantendo a cota dos mil metros avancei por este territorio de lenda, onde entre outras estaba aquela que falaba do costume de levar os vellos ó monte a morrer (a propósito deste particular é moi interesante o artigo de Manuel Rivero no derradeiro número da revista Arraianos).

Xa facía tempo que non camiñaba só e, aínda que botaba de menos a un compañeiro con quen partillar o camiño, disfrutaba do pracer de non escoitar máis que o rinchar do xeo e da neve baixo as miñas pegadas, o carón do murmurio dos meus pensamentos, que facían cálculos, quizais demasiado optimistas, sobre o tempo que me levaría inzarme no cumio do Penagache. Decateime de que non estaba avanzando ó ritmo desexado, un pouco porque o chan estaba esvaradizo en bastantes tramos e outro pouco porque tentaba rexistrar cada árbore, pedra e regato que me saía ó paso.

Cheguei a unha explotación gandeira onde pacían medio cento de vacas e tenreiros, e atopei a un home que espallaba forraxe polos campos coa axuda dun tractor, sen dubida o mesmo que deixara profundas fendas na pista nevada pola que transitaba eu, e apertei un chisco o paso, eso si, despois de mandarlle media ducia de disparos ó gando. Algo máis adiante pasei preto do Foxo do lobo de Bangueses, do que non quedan moitos vestixios, aínda que está ben documentado, e que tiña máis de douscentos metros de lonxitude, rematando nun pozo de catro metros de profundidade.

Durante todo o camiño, ademais dos postes indicativos da Ruta das Motas e do Vieiro das Mámoas, atopei postes indicativos dun PRG, seguramente do 33, que ten o seu inicio en Bande e remata na fronteira, confluíndo co 32, que ven dende Celanova. A valorización destes sendeiros está presente nos paneis informativos que se atopan espallados nos puntos estratéxicos da ruta, tanto no Foxo como algo máis adiante, cando chego á necrópole megalítica dos Penedos da Canteira. Aquí atópase unha das concentracións de túmulos funerarios, antas ou motas, máis importantes do continente, documentando a presencia humana fai tres milenios nesta terra arraiana.

Cando xa levo preto de dúas horas camiñando chego ó lugar de Salgueiros Secos, onde se atopa unha das zonas máis fermosas do recorrido, unha fraga autóctona cuberta na súa totalidade por unha espesa capa de neve, e onde intento atrapar na miña memoria dixital algunha postal como esas que se acostuman a enviar nestas datas (aínda que eu non adoite ese ritual).

Á saída da fraga está a fronteira, onde conflúen tres sendeiros de pequeno recorrido: no poste 29 o PRG-33, no poste 27 o PRG-32, e no poste 21 o PRG-31, ademais da Ruta das Motas. O sol segue batendo con forza, tentando fundir a neve que cubre boa parte do planalto, e teño que quitar os guantes e o gorro para non abafar. Avanzo seguindo a liña que divide as terras de Galiza e Portugal, sentindo que pouca diferencia hai entre un lado e outro da raia. A miña dereita, a vinte metros da raia, atopase a Mota Grande, que semella a de máis diámetro, medio cento longo de metros, da nosa nación.

Non tardo en chegar á Portela do Pao, onde abandono a liña fronteiriza e me dirixo, con paso máis ou menos firme xa que hai xeo dabondo, cara a Penagache, que domina a serra dende os seus 1.224 metros de altitude. Conforme me achego ó penedío decátome de que as miñas previsións non foron acertadas, xa que a capa de neve segue a ser abundante e non me permite avanzar máis a presa, e tomo dúas decisións importantes. Unha, non subir ata o cumio, para non retrasar máis a miña volta, xa que cando paso o seu carón xa levo tres horas de ruta. E dúas, chamar a miña familia para dicirlles que, como moito, vou chegar a sobremesa da comida de Nadal.

Falo coa miña nai e, en troques de rifarme polo meu afán de aventura, dime que vaia con coidado, non vaia esvarar. E nada máis cortar a comunicación, cando tento quitar unha foto cara á Serra da Basteira, piso unha placa de xeo e dou cos fociños no chan, de tal xeito que manco algo o pulso esquerdo e algo máis a perna dereita. Erguinme con dificultade pola dor, e coxeei botando pestes hasta que afíxenme á molestia e puiden iniciar o descenso cara Xacebáns.

Agardaba que este camiño estivera despexado, xa que nas rutas invernais que fixera con Eivadiños e Camiñantes a neve non pasaba de aquí, pero nesta ocasión estendíase nunha boa parte do camiño, facendo que extremase as miñas precaucións. Xusto cando a neve comezaba a esmorecer tiven un afortunado encontro cunha raposa de cola vermella. Fitámonos de lonxe, con curiosidade, pero non me deixou acercarme tanto como para retratala, como tivera a fortuna de facelo o Sr. Botas fai pouco.

Xa o meu estómago reclamaba o alimento que os meus, de seguro, estaban a partillar, pero aínda me levou unha boa hora e media completar o descenso ata Xacebáns, á que cheguei canso, famento e doente, sen que nin tan sequera me recibise un can para me ladrar. Debían estar todos papando ou agardando polas sobras, ou eso pensaba eu pois ó pouco de entrar na aldea atopei a un seareiro que me interrogou sobre o típico...

¿Quen somos? ¿de onde vimos? ¿a onde vamos? Sorprendeuse un pouco de que, nun día sinalado como hoxe, adoitara subir a Penagache, e máis aínda de que o meu campo base estivera en Abellás, e díxome que dalí coñecía o Manolo, que tiña un bar en Vilar. Claro, eu era o seu sobriño... De seguro que lle comentaría na próxima visita o seu establecemento ¡oes Manolo, tes uns parentes ben rariños! ¡mira que ir a camiñar pola serra o día de Nadal, e con toda esa neve! ¡ai xente para todo! ¿non si?.

Despedinme do home e collín o camiño carreteiro que vai dereitiño ó río Deva, onde recibín a chamada do meu pai interesándose polo meu paradeiro. Para tranquilizalo díxenlle que estaba moi preto do coche, aínda que me faltara pouco máis de media hora para chegar, e apurei o paso para cruzar o río por unha pequena ponte de pedra, desas que os vellos chaman “romanas” no sentido de que son ben antigas. Alí fixen os penúltimos disparos a un entorno que, máis pronto que tarde, teño que explorar, xa que a súa beleza anima a buscar unha ruta que, dende aquí, me leve ata Abellás.

Mentres non resolva esta incógnita, non me queda outra que continuar polo sendeiro marcado, o PRG-31, que ten o seu inicio en Leirado. Neste tramo, que non desmerece tampouco en beleza, polo observar o contorno das serras do Leboreiro, da Basteira e do Agullón, e proxecto algunha alternativa máis coa que seguir sumando pegadas, só ou en compañía doutros, mentres vou chegando a Retortoiro, xa moi preto da miña meta.

Pasei a lume de carozo pola aldea, suando baixo as múltiples capas coas que me resgardei do alento xeado da montaña, e fixen o derradeiro tramo por unha congostra fermosa que ó pouco desembocou na estrada onde tiña aparcado o meu vehículo. En total foron cinco as horas que empreguei en facer a ruta, a pesares de que non fixen outras paradas que as obrigadas para facer algún disparo, aínda que tamén fixen moitos en marcha.

E así foi e así volo conto, por se alguén quere escoitalo...

E189 Camiño Real de San Pedro de Rocas (Esgos)

Crónica en NÓMADAS



Maxia de cores outonais en San Pedro de Rocas

Sol, 08-12-010.

Tiña ganas de saír este mércores festivo cos Eivadiños. Tiña ganas de estar con Anxo, elemento seguro na asistencia, e tiña ganas de saber quen ou quenes acudirían tamén, nunca se está fixo de quen vai vir. Pensei que os Senhores Botas asistirían pero souben un día antes que non, e un día antes tamén souben que Nacho viría, foi cando recibín unha chamada de Anxo para preguntarme qué ía facer o mércores.

Estou sen coche e tiña pensado ir en barco ata o Concheiro, pero desta vez iamos saír ben cedo e Anxo me dixo que se achegaba ata Cangas para recollerme e ir xuntos ata A Amaquía ( xa ves, Nacho!!, fago caso da túa sapiencia e poño o nome tal como me explicaches qué era ). Alí nos reuniriamos con Nacho e con Loli sen saber entón cal sería o noso destino de pateada Eivadiña. Anxo me dixo que fora pensando nun roteiro e se me ocurriron algunhas opcións que xa veriamos entre todos se faciamos ou non. Quedabamos o martes en que me recollía ás 9,30 na miña casa.

Custoume erguerme, estábase ben e quentiña na cama. Fora ameazaba choiva e deixeime amolar, preguiceira e medio durmida aínda, preguntándome por qué non me deixaba levar polo sopor de Morfeo e facía unha chamada na que recuaba da saída Eivadiña. Pero segundo se ía instalando o espertar sabía que "ficar na cama" non entraba dentro do meu vocabulario, e dun chimpo afastei mantas e preparei café mentres a cabeza fervía tentando recupera-lo tempo que debía adicar a facer preparativos do que ía precisar para o día de hoxe. Ás 9,15 soaba o móbil, era Anxo anunciando presencia en Cangas e dicíndome que me esperaba nunha cafetería que hai preto da miña casa.

Reencontro e apertas entre o meu amigo e máis eu; despois de pagar o seu café dirixímonos ata o seu coche, que eu non localizaba por ningún sitio. Anxo, todo chulito él, jeje...., se para diante dun Ford e soa o típico ruidiño de apertura. - Preséntoche ao coche de " papá "!!, me solta...... Vaia, Anxo!!, xa pareces un bo partido e todo!!, díxenlle en ton de chanza. Así como arrincabamos a Anxo se lle ocurriu un posible destino que a min xa me gustou ás primeiras, San Pedro das Rocas, na provincia de Ourense. E cara A Amaquía enfiamos entre conversas entretidas e sazoadas con bos ánimos festivos, tanto que erramos na entrada a Puxeiros, e iso que fago ese traxecto moi a miúdo. Aínda así iamos tranquilos pois sabiamos que chegariamos cedo e que nos daría tempo a tomar un café, ou dous!!.

Chegada de Loli e Nacho, mentres tomabamos o café plantexamos o roteiro elixido a ver que lles parecía. Bosque outonal, follas entre vermellas e amarelas, comezando nos entornos de San Pedro das Rocas......, non houbo dúbidas!!. Imos aló!!.

Traxecto estupendo, falando dun pouco de todo e dun moito de moitas cousas. Eu inspiraba bo rollo e polo tanto iso era tamén o que exhalaba, e forzosamente iso era o que respirabamos todos, aínda que o meu Anxiño particular andaba algo serio e se lle miraba algo canso tamén.

Se vai ser que a vida "anormal", como a chama él, esa que soe ser "normal" para o resto dos mortais, non lle sentaba tan ben coma o trasnoite e a farándula noctámbula, ou tamén pode ser......., que cando se lle fai caso ao corpo e hai unha escoita atenta e responsable, un acaba relaxándose tanto que sabe captar mellor, e aceptar mellor tamén, os resultados dos excesos que tivo estes días No Caurel...... Vai ti a saber!!!. Chamada de Alex que atendín eu. Meu Deus!!, tiña unha voz que parecía saída de ultratumba!!, jajajaja...., qué susto!!, parecía que estaba a chocar algo de gripe. Sentín non haber coincidido pero me alegrou que puidesemos falar un ratiño.

Chegamos en pouco máis dunha hora. O día era precioso e empezou a pingallar nada máis saír do coche de papá. Pero a estructura tan antiga que tiñamos á nosa dereita xa me facía meles no corazón e enseguida se me instalou a enerxía do lugar. Era fermoso!!. As cores xa indicaban dende o principio que ían destacar os amarelos, cor absolutamente emocional, guerreira, valerosa, glándula pancreática, creadora de vida e do lume interno. Un bosque denso, tupido, no que a máxia da existencia destaca, conformando o entorno á vida que alí se daba; as árbores medraban en troncos finos e espigados buscando á luz, trepando cara arriba e expandíndose as follas, finamente delicadas en forma de abano, cara á claridade do ceo.

O edificio, din que o máis antigo de Galiza e mesmo da Península, do setecentos e pico largos, chamaba en silencio a adentrarse nos seus misterios agochados. Non había presa por descubrir ou atopar o que sen dúbida sabía que había aí para min, tiña esa clase de sensación que se me instala ante lugares que eu chamo especiais, porque a min así mo parece ante a imposibilidade de darlle un nome concreto ou a evocación dun concepto. E polo que estaba vendo aos meus compañeiros tamén lles debía resoar algo porque enseguida nos separamos, como querendo unha clase de intimidade que só lle pertence a un ou a dous que queiran compartir algunhas clases de silencios. Anxo tirou cámara en man por un lado, Nacho e Loli optaron polas alturas, se lles vía bonitos dende a miña posición, poderosos alí arriba amparados por dous arcos que lle daban solidez á superficie de terra e rocha na que estaban encaramados. Pero a min o que me chamou foi o interior das tres igrexas, xuntas, dispostas en cámaras, e esculpidas en pedra. Unha cova, cálida, non tiña moito eco, a intensidade do son quedaría difuminada polas paredes, máis receptivas que expansivas. Pero aínda así, quixen escoitar o meu propio son e cantei. Foi un momento moi bonito.

Saída ao exterior e reunión acordada pero sen acordarse previamente, se iso non é máxia que veña alguén a dici-lo contrario. E comezamos a patear!!. O camiño prometía, 9 kms. Non foi nese momento no que llo dixen a Anxo, pero si foi nese momento no que o pensei, porque xa non era nin intuición senón seguridade absoluta de que ía ser un camiño digno e dador: "se puidese facela máis longa.........", e inevitablemente acudiron a min os Senhores Botas, búsqueda de mapa da zona, GPS en man, e parte técnica que eles dominan e eu non. A ver o que lles parece unha nova asociación, espero que lles resulte o suficientemente atractiva e interesante de explorar.Definitivamente o Anxo andaba inspirado ultimamente na elección de destinos camiñantes. Tampouco se me pasou desapercibido o tema de que estes dous que nos acompañaban tamén estiveron na anterior pateada polo Barbantiño, que unha pode da-la impresión de que fala moito pero tamén sabe calar outro tanto, e rexistrei ao dúo dinámico como talismáns de camiños bonitos, aínda que non sei se Anxo estará dacordo comigo en chamalos dúo dinámico, creo que él os comparou con Epi e Blas, non vou a explicar os motivos aquí, jejeje.....

Moito musgo en pedra. Sei que me vou repetir no intento da descrición do que teño xa instalado na retina do sentimento, é inevitable. Dende a sensación de acollemento do entorno ata as follas tintando o chan e ofrecendo pasos brandos e amortiguados pola humidade. Os nosos rostros, as nosas risas, o acolledor, especial silencio acompañado dun aire fresco que lle daba o toque exacto de lixeireza para que a espesura que nos rodeaba non resultara densa de máis. Camiño amable e amplo, doado de camiñar, para disfrute, para contemplación e presencia, ordenación e estensión.

O Nacho andaba especialmente "chinchón" comigo (é fantástico!!, querido im........... Adiviña!). Acabei sabendo por qué!!, jajajaja..... Me encanta!!. Me gosta moito ver as persoas nas súas conductas atrevidas, osadas, arriscadas, pero non só no camiño físico senón no camiño no que os pensamentos, as emocións, as interpretacións e o que lle ronda a un pola cabeza, sexa capaz de ser manifestado, expresado, a ser posible con elegancia, mentres as partes sexan receptivas, respectuosas, co humor aliado, nas que se solucionan enseguida posibles conflictos, pareceres que en principio poden semellar contrarios, e nos que prevalece o afecto e o talante conciliador como base. Aprendín moitas cousas valiosas hoxe no camiño.

A Loli se lla miraba ben confundidiña co entorno, moi mimetizada co ambiente, disfrutando moito de todo. O Anxiño tusía de cando en vez, andaba cada vez máis pochiño, algún virus se pasea polos internos do seu corpiño e terá que pasar por un proceso que xa deu o primeiro paso (agora entendía a voz de Alex, os dous estaban nas mesmas, parece que un local no que estiveron de concerto había dúas noites tiña o aire acondicionado facendo estragos). O Nachete tamén andaba ledo. Eu, moi tranquiliña e contenta de estar a compartir pasos con estes tres, parecía que levabamos andares e enerxías moi parellas.

Parada para comer, eran máis das dúas. Anxo e máis eu comemos cada un unha empanadilla nada máis saír do coche e non tiñamos fame, pero Loli e Nacho xa empezaban a preguntar que cando se comía alí. Detivémonos nun penedo no que choveu e fixo sol ao mesmo tempo. Foi un bo xantar. E seguimos ruta non sen antes pousar para unha foto en plan conxunto de orquestra.

Momentos conversas "picantes". Moi moi divertido. Moitas cousas interesantes de oír. Algo dunha lavadora en movemento e dun aparello con ventosa que tamén, na imaxinación quente dalgún, xa tiña incorporado á lavadora...., en fin!!, vouno deixar aquí...... Sempre dixen que no camiño se descobren moitas cousas interesantes e saen conversas que non sempre son previsibles.

Desviámonos para tomar un café. Para non desentoar coa miña liña teño que dicir que non me lembro agora mesmo do pobo, pero iso non é nada estraño en min, xa o sabedes. Todo o que durou o percorrido do desvío ata o bar Loli quedou encargada de face-las fotos (celada típica de Anxo ), e ela fixo o que puido, a cámara de Anxo soe estar "encantada" e a primeira vez que un a colle fainos a todos o mesmo, as fotos saen borrosas.

Xa no bar, tiven a satisfacción de escoitar e de ver a Nacho cun ataque de risa pola resposta que lle din a Anxo a propósito de que moitos amigos lle dixeron que o meu sorriso é bonito. Eu só lle dixen: pois que mo digan a min!!!. Nacho di que o dixen cunha cariña!!. O certo é que foi un momento moi divertido a catro bandas porque as carcalladas de Nacho eran contaxiosas e os catro acabamos rindo a mandíbula doída. Antes de seguir roteiro, unha partida de futbolín que me vin "obrigada" a xogar e que interrompín debido a unha chamada afortunada e moi oportuna. Alí os deixei xogando coma nenos, alguén tiña que exercer de adulto hoxe, digo eu!!.

E regreso nunha tarde xenerosa en vistas e panorámicas amplas e coloridas. Verdadeiramente bonita esta ruta chea de agasallos para o espírito dun camiñante da terra.

A volta a Vigo estivo acompañada da choiva todo o traxecto, o coche de papá ía seguro estrada adiante, acolledor e confortable. Tiñamos que deixar a Nacho e a Loli en Puxeiros e seguir ata Cangas. Este Anxo non pode ser mellor amigo do que xa é, perigraría ese aire adusto que as veces quere deixar saír. Pero como xa dixen en máis dunha ocasión, a min non me enganas, malandrín!!.

Un regreso verdadeiramente íntimo e bonito entre dous amigos que non temen dicirse-las cousas. Chamoume incoherente entre outros apelativos, e teño que recoñecer que as súas refutacións e os seus argumentos sonche duros de pelar e difíciles de rebater, aínda que esa tampouco era a intención; sinxelamente, Anxo e máis eu temos verdades diferentes e nembargantes afíns, supoño que é iso o que nos une na amizade que temos. Ambos sabemos tamén que as palabras son o que son e que hai moitos eus habitando dentro de un. Pedinlle que parara un momento nunha panadería e merquei dous bombóns para despedirnos con sabores agradables ao completo, na mente, no corazón e no corpo.

Coma sempre, día disfrutado e agradecido. Salo.

Seguidores