E163 Trilho da Carvalheira de Abedim (Monçao)

Domingo, 28 de febrero de 2010


Panetiño ¿inda non tiveches tempo de xuntar un feixiño de verbar para nos contar o que aconteceu este día?...

E162.1 Outeiro das Augas-Xacebáns (Verea-Quintela de Leirado)


Sábado, 20 de febreiro de 2010

Levaba un tempo dándolle voltas á idea de recorrer a Serra do Laboreiro, territorio fronteirizo primixenio no meu imaxinario particular, utilizando como base Abellás, o lugar onde naceu a miña nai e onde a miña irmá salvou dunha ruína máis que probable a casa dos meus avós, que ben nos podería servir de refuxio. Comenteille a idea a Zalo e puxémonos a buscar datas para a saída, pero por unha confusión coas miñas quendas tivemos que desbotar a primeira convocatoria, que xa sumara algunha adhesión.

O entusiasmo de algúns esmoreceu, e outros que si querían coñecer a terra dos meus antergos quedaron descolgados por atender outros compromisos, e finalmente fomos catro os que estabamos no Concheiro as oito e media do venres, algo inhabitual nas nosas citas. Ademais de Zalo e deste cronista, acudiron Alex e Fani, valores indiscutibles no pequeno universo Eivadiño, e xuntos, aínda que un pouco apertados por mor da equipaxe, saímos atravesando as tebras cara o val do Deva. Eso si, por se a miña memoria non acertaba coa mellor ruta para chegar ata Abellás, o Cachorro conectou o tontón, para que nos fora guiando o satélite. Manda truco! Aínda estiven entretido seguindo as evolucións do puntiño azul sinalando a nosa posición por unha xeografía sobradamente coñecida.

No casal de Abellás agardábanos Adolfo, Teté e Mario, cun recibimento agarimoso e a mesa preparada para unha boa paparota ¡o certo é que non agardabamos unha acollida tal!, empanadas, carne asada con patacas e viño da casa, dos que dimos conta mentres planeabamos o ataque ó Penagache para o día seguinte. Adolfo brindounos uns mapas topográficos da zona que seguro serían de gran axuda para completar con éxito as nosas rutas, e ademais ofreceuse a levarnos ata o punto de inicio, xa que a meirande parte dos sendeiros sinalizados na zona son lineais. A noite rematou cunha proxección excesiva, como nos vellos tempos, de imaxes de andainas e titiritadas varias, que enviounos ás nosas habitacións cun feixe de sonos prendidos nos ollos, coas lembranzas dos territorios que xa levaban sementadas as nosas pegadas.

Espertamos alertados polas carreiras de Mario, que tiña presa por acompañarnos á neve. ¿Quen dixo neve?, o certo é que chimpamos da cama cunha certa inquedanza, e máis cando saímos á beira do canastro, o mesmo onde o meu bisavó Henrique me contaba as historias das mil e unha noites, e miramos a silueta do Penagache entre a néboa... Si, semellaba que había algún neveiro illado no monte, quizais con sorte poderíamos tirar algunhas bolas... Outra vez os señores de Abellás estiveron campións e xa nos tiñan o almorzo disposto na mesa: pan recén tostado, manteiga, marmelada e café. Dimos boa conta de todo isto e preparamos as nosas mochilas para a aventura, e sen máis saímos todos cara Leirado.

Alí deixamos o coche do Cachorro, e acomodámonos no monovolume de Adolfo para ir ata Outeiro das Augas, na linde dos concellos de Verea e Bande, onde iniciariamos a nosa ruta. Alí, a pouco máis de mil metros atopamos unha gran nevarada, e o Mario, ledo por confirmar a súa ilusión, chimpou do coche decidido a facernos obxectivo dos seus disparos máis certeiros.

Saímos os sete con paso decidido abrindo brecha na neve, aínda que baixo ela atopamos unha lameira escura que nos fai extremar as precaucións. Sete magníficos saímos tamén deste punto, e con idénticos obxectivos, en novembro do 2001, na miña terceira convocatoria do Club de Camiñantes, tamén baixo unha nevarada importante, e con bastante máis friaxe. Moito mudaron as cousas desde entón, pero alédame repetir esta ruta ó carón de Zalo, co que non mudou a complicidade e o afecto.

Mantendo a cota de altitude internámonos nun bosque de piñeiros, tonificando e quentando os músculos, botando pequenas carreiras para esquivar as bolas que tira Mario e tentando non quedar aterrados nas profundas rodeiras dun tractor. Este primeiro tramo discorre polo Vieiro das Mámoas, un sendeiro de case cincuenta quilómetros que abrangue cinco concellos, recorrendo gran parte do planalto da Serra do Laboreiro e encadrado no Espazo Natural Baixa Limia-Serra do Xures.

Conforme avanzabamos o ceo cubríase dunha pátina cobriza, e non tardaron en caer as primeiras folerpas, primeiro con timidez e despois arreo, tanto foi así que fixo fraquear aos nosos anfitrións, que xa estaban bastante afastados do coche. Cumpriran con facer os primeiros quilómetros con nós, e agora só lles quedaba despedirse e regresar. Agora xa teño tres eivadiños máis na familia.

Un chisco máis adiante de onde nos separamos atopase o desvío cara o Foxo do lobo de Bangueses, formado por dous muros de pedra de 200 metros de lonxitude, que converxe nun pozo de catro metros de profundidade. Como non estabamos certos do tempo que nos podía levar a nosa ruta, e xa que o foxo se atopa algo afastado dela decidimos visitalo en outra ocasión e seguir ata enlazar co PRG-32, que ven de Celanova e que se atopa deshomologado, e que tamén fixemos co CdC en febreiro do 2004. Aquí hai unha confluencia de rutas, xa que ademais das citadas o camiño é parte do itinerario da Ruta das Motas de Bangueses.

Deixa de nevar cando chegamos á necrópole megalítica de Penedos da Canteira, que alberga unha das concentracións de túmulos, chamados aquí motas, máis importantes do continente europeo. Esta paisaxe prehistórica contén as pegadas dos primeiros pastores destas terras, no terceiro milenio antes da nosa era, que deixaron como vestixios os seus enterramentos rituais.

Pasamos tamén ó carón duns modernos currais, onde pacen garranos e cachenas, acostumados a estes rigores invernais, e ó pouco chegamos ó lugar de Salgueiros Secos, onde comeza unha fraga autóctona cuberta por unha capa nívea que semella unha das paisaxes máis fermosas do recorrido. Respiro o aire xeado da serra, e os meus pulmóns sorrín satisfeitos, eu tamén estou satisfeito de que Fani e Alex coñezan este anaquiño do mundo no seu maior esplendor.

A fraga desemboca na fronteira, e seguindo a súa liña atopamos vestixios de tres sendeiros, os tres desaconsellados pola FGM por falta de mantemento: no poste 29 remata o PRG-33, que se inicia en Bande; no poste 27 remata o PRG-32, que ven dende Celanova; e no poste 21 o PRG-31, que sae de Quintela de Leirado. Este último é o que tiñamos que seguir para completa-la nosa ruta.

Así que avanzamos seguindo a pista que discorre paralela á fronteira, onde non tardamos en atoparnos coa Mota Grande, un monumento funerario de enterramento colectivo, pertencente a época megalítica. Mentres Zalo e Fani seguen cara adiante e cóllennos distancia, Alex máis eu decidimos inspeccionar este gran túmulo de terra, que agocha no seu interior unha cámara de grandes pedras ou dolmen, con cinco ortostatos chantados que forman unha anta poligonal tapada cunha gran lusa plana. Esta mota ben sendo unha das máis grandes do país, con cincuenta metros de diámetro e catro metros de altura. Inzámonos ó seu teito, onde se aprecia a coiraza de pedras de seixo que a protexía, aínda que non impediu que, como a maioría das mámoas, fose violada na procura de obxectos de valor que, cecais, nunca existiron.

Deixando atrás a Mota grande, na Portela do Pao, reagrupámonos e dámoslle as costas á liña fronteiriza, internándonos na Serra da Basteira. Aquí afrontamos os últimos desniveis, aínda cubertos de neve, ata que divisamos a nosa meta: o Penagache, dominando estas terras arraianas dende os seus 1.224 metros de altitude. Conforme nos achegamos a neve vai desaparecendo dos camiños, e as tropas reláxanse para chamar ós seus seres queridos ou para compartir con outros eivadiños que, por atender outros compromisos ou por preguiza, perdéronse unha andaina tan bonita como esta.

Inzámonos ó Outeiro da Penagache, dende onde se divisan os vales do Miño, Arnoia e Deva, a Serra de San Mamede e a comarca da Limia. Ala abaixo distinguimos os pobos de Bangueses, Leirado, Xacebáns, Mociños e, agudizando ben a vista, o noso campo base de Abellás. Facía un vento xeado na cruz de pedra, e refuxiámonos uns metros máis abaixo para xantar, cada quen o que tivo a ben meter na mochila, aínda que houbo quen non a levou, seica porque non adoita facelo ¡eso si, démoslle de comer, probe!.

Unha vez que dimos conta das provisións comezamos o descenso, baixo un sol que tentaba con desfacer as nubes e con quentarnos algo os baixos, que levabamos enchoupados pola neve. Baixando fronte as serras da Basteira e do Aguillón, admiramos a Fervenza do Salto do Gato, nunha das corgas que tributan ó Deva, preto de Retortoiro, a poucos metros de onde tiñamos prevista rematar a ruta. Pero aínda quedaba camiño, o sol xa imperaba no ceo, conseguindo esnaquizar a última resistencia das nubes, e os xeonllos empezaban a sufrir os efectos do desnivel inverso.

A bo paso chegamos a Xacebáns, quizais pola posibilidade de atopar ese bar ubicado nun antigo forno comunal que describían os nosos informes, pero non tivemos sorte, xa que aínda que a praza do pobo estaba cheíña de seareiros que aproveitaban os aloumiños do sol, non había ningún lugar onde nos serviran unha cervexa.

O desánimo cundiu nas nosas filas, e quizais esto fixo que perderamos o norte e os sinais do sendeiro, e que remataramos camiñando por un camiño carreteiro en desuso e convertido nunha lameira onde enterramos, unha e outra vez, as nosas botiñas. A piques estivemos de dar volta pero atopamos a un pescador ó que lle preguntamos se por aquí íamos cara Leirado, e díxonos que non pero si, que non era o camiño, pero que unha vez chegados o río atoparíamos un que si.

Tributamos algún rabuñazo das silveiras, e enfochancamos máis dunha vez, pero finalmente chegamos á Corga do Salto do Gato, seguindo os seus derradeiros metros antes de sumarse ás augas do río Deva. Un paso de poldras anímanos á aventura, pero algo máis adiante hai unha ponte de madeira ben xeitosa, que algún bautizou moi orixinalmente como “A ponte das poldras”, aínda que o máis curioso é que este apoiase en varias árbores que, co paso do tempo, remataron por abrazar a madeira das pasarelas.

Seguimos sen atopar rastro do PRG, pero como non había outra opción cruzámo-la ponte, admirando un fermoso conxunto de saltos de auga e pozas, e seguimos por un camiño carreteiro que ascendía entre carballos ata unha zona de campos que nos facía pensar que estabamos preto de algunha poboación. Efectivamente, saímos o lugar de Retortoiro, onde dous grandes cans viñeron a recibirnos. Fani recuou, non lle foran a dar un trabazo, e o Cachorro, máis destemido e acostumado a tratar coas bestas, avanzou decidido e conseguiu domalos, máis ou menos.

Dende alí saímos a unha estrada, e despois duns centos de metros chegamos a un cruce, onde había un paisano apoiado no cartel que indicaba a dirección do pobo que acababamos de cruzar, e o Alex preguntoulle como se chamaba o lugar onde estabamos. Re-tor-toi-ro, contestoulle o seareiro, aguantando a risa. Que tipos raros estes, debeu de pensar. O certo é que alí volvemos a atopar as marcas do sendeiro, e un pouco máis adiante, o noso coche. Aínda tivo tempo o colega de conectarse ó satélite e indicarnos cara onde estaba Leirado, xusto na mesma que indicaba outro cartel de tráfico.

Levabamos seis horas e media de camiño pero aínda tiñamos ganas de troula, ou máis ben de mandarlle uns grolos de cervexa, e preguntamos nunha tenda preto da igrexa parroquial por unha tasca, bar ou fúrancho onde nos deran de beber, o que nos respostaron: ¿un bar? Pois si que andades perdidos. Pero ó final si que había, un sitio luxoso chamado O Miradoiro, que tamén funciona como restaurante e hostal, onde poidamos mandarlle unhas cañas para celebrar unha xornada bonita, unha desas rutas que crean e confirman a afeizón pola montaña.

Volvemos ó noso campo base de Abellás satisfeitos, onde agardaban Adolfo, Teté e Mario, ansiosos por saber que tal nos fora polos camiños da Serra do Laboreiro. Marcharon antes de que chegara a noite e nos fixemos o aquel de ducharnos e mudar a roupa, e despois relaxámonos cada quen ó seu xeito, lendo informes sobre lusofonía ou as noticias da véspera, descarregando as fotografías da ruta no ordenador, facendo un feixe de chamadas dende o único rincón da casa que ofrecía boa cobertura... mentres Fani facía unha pota de lentellas que semellaba para un reximento.

...E ben boas que estaban, pois case non lle fixemos caso á carne asada que nos deixaran os nosos anfitrións, nin tampouco á empanada, o embutido e o queixo, e repetimos unha, dúas e ata tres veces do saboroso guiso de lentellas, mentres Fani amenizaba a cea cun feixe de anécdotas da súa biografía. Aínda nos quedaron forzas para outra sesión fotográfica, pero o cansanzo era moito, e a medianoite xa estabamos camiñando polo territorio dos soños
...

E162.2 Xacebáns-Abellás (Verea-Quintela de Leirado)


Domingo, 21 de febreiro de 2010

O cansanzo acumulado da véspera fixo que cando me erguín da cama xa estivera todo o mundo en pé, e que algúns xa almorzaran e estiveran con gañas de novos camiños, como Zalo que demandaba que cumpriramos os horarios pactados e que puxeramos unha ruta enriba da mesa, facendo a un lado o pan tostado e a manteiga, para rentabilizar o noso fin de semana nas terras do Laboreiro.

Como xa teño experiencia para improvisar, e esto xa se vai convertendo nunha sinal de identidade dos Eivadiños, propuxen a opción de completala ruta do día anterior, facer o tramo perdido dende Xacebáns e dende alí baixar a Quintela de Leirado, onde remata o PRG-31, e dende alí continuar ata o noso campo base de Abellás. Tiñamos o inconvinte de tratarse, outra vez dunha ruta lineal e de dispor só dun coche, pero o Alex xa manifestara que non ía acompañarnos nesta ocasión, pois andaba doente dun xeonllo, e contabamos con el para acercarnos ó punto de partida.

Convencín con esto a Zalo, que pensaba así na posibilidade de facer unha ruta axeitada para traer ós seus acólitos do CdC, e Fani asentiu co seu entusiasmo irreductible, co cal so nos restou apurar o almorzo e encher as mochilas con algo de froita e roupa de abrigo, xa que planeabamos estar de volta para xantar todos xuntos na miña aldea.

Saímos pois os catro ata San Pedro de Xacebáns, baixo un ceo realmente primaveral, aínda que salpicado de nubes brancas, e alí despedimos do noso Cachorro, que quedou encargado de arranxar o xantar co que sobrara da noite. E sen máis atravesamos o pobo e buscamos o último sinal do sendeiro que ven do Penagache. Atopámola de seguida, e comezamos o descenso atentos ó posible desvío, que se presentou un cento de metros máis abaixo, nunha baixada á dereita onde se agochaba a seguinte marca que confirmaba que, agora si, estabamos no camiño certo.

Este levounos ó río Deva, que cruzamos por unha fermosa ponte dun só arco, que semellaba medieval, de onde saía un camiño carreteiro que ascendía internándose nunha carballeira frondosa que nos facía sentir optimistas. Tamén axudaba que o sol estaba a acariñarnos durante o traxecto, e que conforme gañabamos algo de altura descubríamos unhas boas panorámicas das serras cércanas: da Basteira, do Aguillón, do Castelo e do Caúño, aínda sen poder asegurar moi ben onde estaba situada cada unha. Eu fíxenme a promesa de volver para un recoñecemento máis exhaustivo destas montañas que delimitan os concellos de Quintela de Leirado e Padrenda.

Pasamos por riba de Retortoiro, e a cada paso estabamos máis seguros da nosa empresa, pois ata o de agora non tiveramos ningún problema para continuar polo PRG-31, aínda que este estivera desaconsellado pola FGM, os camiños estaban en boas condicións e o trazado era ben xeitoso. Pero ó chegar á estrada as cousas mudaron, a última marca atopámola no lugar exacto onde deixaramos o coche na véspera, no cruce das estradas a Mociños, Xacebáns e Leirado. Como tiñamos que continuar nesta ultima dirección avanzamos polo asfalto, aínda que atentos a calquera desvío posible.

Démoslle unha e mil voltas ó mapa, e ó final resignámonos a seguir pola estrada, aínda que fixemos unha derradeira tentativa subindo por un carreiro que vai ó carón do Rego das Fraguas, e cando este morreu, seguindo por unha levada que nos conduciu novamente á estrada.

A piques estivemos de rendernos ó chegar a San Pedro de Leirado, xa que dimos cos fociños, diante da casa do concello, co panel do sendeiro, onde sinalaba o seu remate, e tamén onde confirmaba que o ultimo tramo era asfaltado, ou sexa, que viñeramos pola ruta correcta. A rendición foi escenificada no Miradoiro, onde tomamos un vermut e, visto o éxito que tiveramos, decidimos chamar a Alex para que se nos sumara e rematar o pateo. Pero a cobertura en Abellás non é moi boa, e tivemos que seguir cos plans iniciais.

Puxémonos outra vez en marcha, cun ceo que se pechaba por momentos e que refrescaba a atmosfera, e baixamos a carón da igrexa parroquial, por un camiño cementado no que Fani colleu o relevo na tarefa de engrosar o noso arquivo fotográfico, cousa que sempre é de agradecer. Chegamos entre campos e viñas ata o lugar de Lavandeira, no que nunca estivera, e onde non vimos a ninguén, pese a que algunhas casas semellaban novas, seguramente porque xa ía sendo hora de xantar. Alí colleunos un chaparrón e refuxiámonos baixo ó abrigo dunha casa, mentres lle mandabamos unha peza de froita.

Escampou e seguimos baixando cara Quintela de Leirado, onde chegamos ó pouco. Dende alí víamos Abellás, a nosa terra prometida, dende onde o Alex xa conseguira chamarnos para que lle désemos unha estimación do tempo que tardariamos en chegar para ter quentes as lentellas. Eu calculei, a ollo, unha media hora, pero fixen as contas pola distancia, pensando que non tería problemas para atopar o camiño, porque polo menos no mapa estaba. Pero nada máis baixar cara a Corga do Río Pequeno, que eu sempre coñecín como Río San Francisco, me decatei de que a tarefa non ía ser sinxela.

O camiño estaba totalmente cuberto de maleza, e aínda así dimos chegado ó río, no lugar exacto onde de cativo bañábame cos meus primos, unha pequena fervenza que remata nunha pequena poza onde nos refrescábanos nos veraos abrasadores. Máis de trinta anos facía que non estaba nestas paraxes e unha certa morriña me invadiu, aínda que a cousa non estaba para lembranzas, porque o descenso e o cruzamento do río tiñan algo de perigo. Aquí estivo campiona Fani, que non é desas mulleres que se achantan ante ningún obstáculo, sexa auga, pedra ou besta.

Unha vez na outra beira chimpamos polo monte arriba, xa que o sendeiro estaba totalmente cuberto de silveiras e toda clase de vexetación, e despois de gañar algo de altura dimos cun camiño bastante amplo que nos fixo abrigar esperanzas de estar no certo. Aínda que a dirección que marcaba a lóxica era a dereita, nós, que somos ben retorcidos, viramos á esquerda, por aquel de tentar chegar novamente ó río e dar co antigo camiño cara Abellás, e rematamos outra vez loitando contra as silveiras e as xestas e tendo que agatuñar por un souto onde, agora, si, dimos cun camiño que xa me era familiar: o que leva cara a minicentral do Deva.

Por aquí marquei o ritmo eivadiño, intentando recuperar o tempo que perderamos no cruzamento da corga, e ó pouco divisei as viñas de Forno Telleiro, que pertenceran ó meu avó, o que me deu azos para incrementar o paso na subida á viña grande, xa fronte ó Casal de Abellás. Chegamos así ó remate da nosa aventura, recibidos por un balbordo de cans, Osete e Manchitas, ós que tamén lles cheiraba a comida que o Cachorro tiña disposta na mesa para nós.

Xantamos os catro coma se fosemos cinco, reducindo á mínima expresión as racións de carne asada (que non se queimou de milagre), de arroz e empanada de bonito e, como non, do que quedaba das lentellas. Unha cousa fantabulastica, que diría o Zalo, á que só lle faltou un café, que se nos resistiu por non sei ben que problema loxístico. Tomámolo despois, cando recollemos e deixamos pechado o noso refuxio, en Freáns, cos chupitos de licor café de rigor, e celebrando o remate da nosa saída eivadiña cun campionato de futbolín no que, como era de esperar, gañamos todos.

E161 Sendeiro do Río dos Gafos (Pontevedra-Vilaboa)



Descripción do percurso e mapa

Domingo, 14 de febreiro de 2010


Semella que outra vez durmimos pouco, e que os efectos que a troula da véspera deixou nos nosos corpiños aconsella non abandonar as sábenas, e seguir soñando cada quen co seu, pero unha forza interior fainos chimpar da cama, sabendo que os nosos soños compartidos precisan de movemento. Alédome de que, unha vez máis, Georgia diga que non coa boca pequena e que diga que si co corazón grande, e que se vista coas roupas propias da montaña para saír ó mundo a mesturar as súas pegadas coas miñas. Tamén o de Paramos tiña ganas de compartir novos camiños con nós, pero os nosos plans non se axustaban ós seus, xa que estaba preto da fronteira e os nosos plans levábannos cara o interior da provincia.

Fomos ata o Eido Vello, en Peinador, onde comezou a nosa historia, para almorzar conforme manda a tradición, e alí levamos a sorpresa ó cruzarnos co Zalo, que mudara de opinión e decidira agasallarnos coa súa compaña. Celebramos o encontro cunha empanada de zamburiñas fabulosa, e con polbo á feira e tortilla de patacas, todo elo regado cunha botelliña de Mencía. Na sobremesa reducimos dúas racións de torta de tres chocolates, unha lambonada típica do lugar, e mandámoslle café e chupitos como é de lei.

Co bandullo cheo conducimos outra vez cara a cidade, onde deixamos o coche de Zalo, e dende alí ata Pontevedra pola autoestrada. Saímos no desvío da estrada de Ourense, e buscamos o inicio do sendeiro preto do Albergue de Peregrinos, a cen metros da estación de autobuses da capital provincial. Aparcamos a carón do cartel co mapa da ruta, e sen máis comezamos a camiñar polo carreiro do río, que nada máis comezar pasa por un túnel baixo a vía do tren.

Douscentos metros máis adiante atopamos dous túneles máis, baixo a estrada de Ourense, na confluencia do río Pintos co río Tomeza, e collemos o que segue a este último, á nosa dereita. Este río ten distintos nomes segundo os lugares por onde pasa, no núcleo de Pontevedra o máis estendido é río dos Gafos, pero tamén é chamado Menexo, Palamios, da Goleta, da Taboada e da Estación. Nas parroquias de Salcedo, á dereita do río, é Tomeza, á esquerda, adquire o nome desta última.

Outra das características deste río e que é un dos poucos de Galicia que ten unha orientación sur-norte e que mantén unha dirección case lineal, describindo so nos últimos seiscentos metros unha curva cara ó encontro coa ría de Pontevedra. O desnivel é moi suave, o que o fai axeitado para un paseo dominical como o que tiñamos proxectado.

No primeiro quilómetro atopamos o muíño de Cabanas e a ponte Valentín, unha das dezaseis que cruza o río, e para facer honor ó santo patrón dámonos uns biquiños sobre o seu arco de pedra. Algo máis adiante atopamos co Mar da Presa, que é como denominan o lugar onde se encoran as augas que alimentaban o muíño de Cabanas. Zalo dínos que é unha denominación habitual nas zonas costeiras ¡canto se aprende co de Paramos!.

Avanzamos pola braña, onde hai un elevado grado de humidade e asolagamento da capa superficial do solo, con gran profusión de salgueiros e amieiros, aínda que tamén de freixos, bidueiros e carballos, algún deles de gran altura. E pasamos preto da ponte da Condesa, que comunica as parroquias de Tomeza e Salcedo. De Salcedo ven o río Cubela, tamén chamado Bala ou Cancela, que desemboca no que estamos seguindo un quilómetro máis ala.

Seméllanos estraño non atopar a ninguén facendo esta ruta senlleira, de escasa lonxitude e sen desnivel apreciable, e que sae tan preto da cidade, pero aínda máis que por unha estrada en obras que vai paralela ó camiño de ferro, a escasos cincuenta metros de nós, sí se rexistre afluencia de paseantes. Será pola teima que ten a xente polas obras...

Nós chegamos ó lugar do Casal do Río a bo ritmo, e cambiamos de beira pola Ponte Rebón, unha pequena pontella de pedra. Desde esta mesma beira, pouco antes de abandonar os límites municipais de Pontevedra e entrar no concello de Vilaboa, cruzamos outro afluente do Tomeza, o río do Pombal, chamado tamén de Santa Marta.

Rabiamos por un café, e Georgia tírame das orellas por aventurarme a dicir que habería opción no camiño, e ademais volvemos esquecernos unha botella de auga e temos que mendigar un pouco de té frío a Zalo, e só consigo distraelos un pouco cruzando a Ponte Leira Longa e visitando o muíño do Toxal, que tamén ten unha curiosa canle para desviar a auga. Neste tramo tamén se denomina así o río, e Toxal segue sendo en toda a parroquia de Bértola.

Cando levamos catro quilómetros e medio volvemos cruza-lo río pola Ponte da Ansuiña, unha pontella de laxas que sortea unhas augas que xa non forman máis que un regueiro e que poderíamos sortear dando un chimpo, a pesares de que cincuenta metros máis adiante se lle sume o cauce do río da Leghua ou do Barco, catrocentos metros máis alá o Regato Filgueira ou Miñoto.

Con tanto afluente é lóxico que o terreo se enchoupe, e o sendeiro amplo que tivemos ó comenzo transformase nun lameiro estreito polo que andamos a chimpos. Xa no penúltimo tributario, o río dos Bois, entramos na parroquia de Figueirido, e o río dos Gafos volve mudar de nome e chamase aquí río Cocho. O derradeiro quilómetro facémolo á beira de campos onde pacen ovellas que nos miran curiosas antes de seguir co seu monótono pacer, e dámonos un pouco de presa por chegar ata o barrio de Balteiro por mor de quecer co café prometido.

Rematamos o sendeiro nunha pista asfaltada que comunica o lugar de Alcouce co de Balteiro, e acercámonos ó apeadeiro de Figueirido, pero tampouco alí hai rastro de ningún establecemento hostaleiro, así que imos ata a estrada nacional, pero tampouco temos sorte. Así que non nos queda outra que dar media volta, e conformarnos cunhas laranxas que recolleitamos preto do camiño de ferro.

O regreso o fixemos a bo paso, aínda que se me espertou a doenza de xeonllo que levo arrastrando dende fai uns meses e conforme avanzabamos era máis evidente a miña coxeira. Non dixen nin pío mentres se incrementaba a distancia cos meus compañeiros, pero aínda así creo que algo se decataron.

En troques o Zalo non dubidaba en pendurarse dunha corda colgaba nunha árbore, ou chimpar por riba das fochancas como si aínda fose aquel cativo que soñaba con subir ó Monte Faro dende o seu Paramos natal. E Georgia semellaba que durmira as horas regulamentarias, pois mantiña o ritmo eivadiño sen fraquear, e ás veces desaparecían os dous entre a fraga de ribeira, brañas e soutos que íamos sorteando.

Outra vez cruzamos pontes de pedra ou de madeira, pasamos ó carón de vellos muíños e sorteamos un feixe de regatos, ata regresar ó punto de partida, na entrada do túnel do camiño de ferro, na rúa Otero Pedraio. E para completar o círculo rematamos cun café con leite no Marco, na parroquia de Tomeza, no mesmo bar onde, de camiño ás terras de Forcarei, recollemos o magnifico folleto editado polo concello de Pontevedra e Vaipolorío que nos descubriu este sendeiro fluvial.

PREGARIAS EN TEMPO DE SECA

Mirei o río desbordado
noutros invernos pasados,
derrubando muíños,
asolagando veigas e camiños.

Escoito falar do cambio climático,
da contaminación das augas, da terra,
da atmosfera quente e chea de fungo,
coma as vellas codias do pan de millo.

Onte escoitei chorar ó río,
pobre, esgotado e seco.
Pequenas pozas cubertas de follas
que o inverno venceu,
semellan cloacas de sudre espeso.

Miro para o ceo e desexo,
que as nubes gordas ou delgadas
se freguen unhas contra outras,
para que a choiva necesariafaga espertar do sono á vida.

Archivo del blog

Seguidores