E162.1 Outeiro das Augas-Xacebáns (Verea-Quintela de Leirado)


Sábado, 20 de febreiro de 2010

Levaba un tempo dándolle voltas á idea de recorrer a Serra do Laboreiro, territorio fronteirizo primixenio no meu imaxinario particular, utilizando como base Abellás, o lugar onde naceu a miña nai e onde a miña irmá salvou dunha ruína máis que probable a casa dos meus avós, que ben nos podería servir de refuxio. Comenteille a idea a Zalo e puxémonos a buscar datas para a saída, pero por unha confusión coas miñas quendas tivemos que desbotar a primeira convocatoria, que xa sumara algunha adhesión.

O entusiasmo de algúns esmoreceu, e outros que si querían coñecer a terra dos meus antergos quedaron descolgados por atender outros compromisos, e finalmente fomos catro os que estabamos no Concheiro as oito e media do venres, algo inhabitual nas nosas citas. Ademais de Zalo e deste cronista, acudiron Alex e Fani, valores indiscutibles no pequeno universo Eivadiño, e xuntos, aínda que un pouco apertados por mor da equipaxe, saímos atravesando as tebras cara o val do Deva. Eso si, por se a miña memoria non acertaba coa mellor ruta para chegar ata Abellás, o Cachorro conectou o tontón, para que nos fora guiando o satélite. Manda truco! Aínda estiven entretido seguindo as evolucións do puntiño azul sinalando a nosa posición por unha xeografía sobradamente coñecida.

No casal de Abellás agardábanos Adolfo, Teté e Mario, cun recibimento agarimoso e a mesa preparada para unha boa paparota ¡o certo é que non agardabamos unha acollida tal!, empanadas, carne asada con patacas e viño da casa, dos que dimos conta mentres planeabamos o ataque ó Penagache para o día seguinte. Adolfo brindounos uns mapas topográficos da zona que seguro serían de gran axuda para completar con éxito as nosas rutas, e ademais ofreceuse a levarnos ata o punto de inicio, xa que a meirande parte dos sendeiros sinalizados na zona son lineais. A noite rematou cunha proxección excesiva, como nos vellos tempos, de imaxes de andainas e titiritadas varias, que enviounos ás nosas habitacións cun feixe de sonos prendidos nos ollos, coas lembranzas dos territorios que xa levaban sementadas as nosas pegadas.

Espertamos alertados polas carreiras de Mario, que tiña presa por acompañarnos á neve. ¿Quen dixo neve?, o certo é que chimpamos da cama cunha certa inquedanza, e máis cando saímos á beira do canastro, o mesmo onde o meu bisavó Henrique me contaba as historias das mil e unha noites, e miramos a silueta do Penagache entre a néboa... Si, semellaba que había algún neveiro illado no monte, quizais con sorte poderíamos tirar algunhas bolas... Outra vez os señores de Abellás estiveron campións e xa nos tiñan o almorzo disposto na mesa: pan recén tostado, manteiga, marmelada e café. Dimos boa conta de todo isto e preparamos as nosas mochilas para a aventura, e sen máis saímos todos cara Leirado.

Alí deixamos o coche do Cachorro, e acomodámonos no monovolume de Adolfo para ir ata Outeiro das Augas, na linde dos concellos de Verea e Bande, onde iniciariamos a nosa ruta. Alí, a pouco máis de mil metros atopamos unha gran nevarada, e o Mario, ledo por confirmar a súa ilusión, chimpou do coche decidido a facernos obxectivo dos seus disparos máis certeiros.

Saímos os sete con paso decidido abrindo brecha na neve, aínda que baixo ela atopamos unha lameira escura que nos fai extremar as precaucións. Sete magníficos saímos tamén deste punto, e con idénticos obxectivos, en novembro do 2001, na miña terceira convocatoria do Club de Camiñantes, tamén baixo unha nevarada importante, e con bastante máis friaxe. Moito mudaron as cousas desde entón, pero alédame repetir esta ruta ó carón de Zalo, co que non mudou a complicidade e o afecto.

Mantendo a cota de altitude internámonos nun bosque de piñeiros, tonificando e quentando os músculos, botando pequenas carreiras para esquivar as bolas que tira Mario e tentando non quedar aterrados nas profundas rodeiras dun tractor. Este primeiro tramo discorre polo Vieiro das Mámoas, un sendeiro de case cincuenta quilómetros que abrangue cinco concellos, recorrendo gran parte do planalto da Serra do Laboreiro e encadrado no Espazo Natural Baixa Limia-Serra do Xures.

Conforme avanzabamos o ceo cubríase dunha pátina cobriza, e non tardaron en caer as primeiras folerpas, primeiro con timidez e despois arreo, tanto foi así que fixo fraquear aos nosos anfitrións, que xa estaban bastante afastados do coche. Cumpriran con facer os primeiros quilómetros con nós, e agora só lles quedaba despedirse e regresar. Agora xa teño tres eivadiños máis na familia.

Un chisco máis adiante de onde nos separamos atopase o desvío cara o Foxo do lobo de Bangueses, formado por dous muros de pedra de 200 metros de lonxitude, que converxe nun pozo de catro metros de profundidade. Como non estabamos certos do tempo que nos podía levar a nosa ruta, e xa que o foxo se atopa algo afastado dela decidimos visitalo en outra ocasión e seguir ata enlazar co PRG-32, que ven de Celanova e que se atopa deshomologado, e que tamén fixemos co CdC en febreiro do 2004. Aquí hai unha confluencia de rutas, xa que ademais das citadas o camiño é parte do itinerario da Ruta das Motas de Bangueses.

Deixa de nevar cando chegamos á necrópole megalítica de Penedos da Canteira, que alberga unha das concentracións de túmulos, chamados aquí motas, máis importantes do continente europeo. Esta paisaxe prehistórica contén as pegadas dos primeiros pastores destas terras, no terceiro milenio antes da nosa era, que deixaron como vestixios os seus enterramentos rituais.

Pasamos tamén ó carón duns modernos currais, onde pacen garranos e cachenas, acostumados a estes rigores invernais, e ó pouco chegamos ó lugar de Salgueiros Secos, onde comeza unha fraga autóctona cuberta por unha capa nívea que semella unha das paisaxes máis fermosas do recorrido. Respiro o aire xeado da serra, e os meus pulmóns sorrín satisfeitos, eu tamén estou satisfeito de que Fani e Alex coñezan este anaquiño do mundo no seu maior esplendor.

A fraga desemboca na fronteira, e seguindo a súa liña atopamos vestixios de tres sendeiros, os tres desaconsellados pola FGM por falta de mantemento: no poste 29 remata o PRG-33, que se inicia en Bande; no poste 27 remata o PRG-32, que ven dende Celanova; e no poste 21 o PRG-31, que sae de Quintela de Leirado. Este último é o que tiñamos que seguir para completa-la nosa ruta.

Así que avanzamos seguindo a pista que discorre paralela á fronteira, onde non tardamos en atoparnos coa Mota Grande, un monumento funerario de enterramento colectivo, pertencente a época megalítica. Mentres Zalo e Fani seguen cara adiante e cóllennos distancia, Alex máis eu decidimos inspeccionar este gran túmulo de terra, que agocha no seu interior unha cámara de grandes pedras ou dolmen, con cinco ortostatos chantados que forman unha anta poligonal tapada cunha gran lusa plana. Esta mota ben sendo unha das máis grandes do país, con cincuenta metros de diámetro e catro metros de altura. Inzámonos ó seu teito, onde se aprecia a coiraza de pedras de seixo que a protexía, aínda que non impediu que, como a maioría das mámoas, fose violada na procura de obxectos de valor que, cecais, nunca existiron.

Deixando atrás a Mota grande, na Portela do Pao, reagrupámonos e dámoslle as costas á liña fronteiriza, internándonos na Serra da Basteira. Aquí afrontamos os últimos desniveis, aínda cubertos de neve, ata que divisamos a nosa meta: o Penagache, dominando estas terras arraianas dende os seus 1.224 metros de altitude. Conforme nos achegamos a neve vai desaparecendo dos camiños, e as tropas reláxanse para chamar ós seus seres queridos ou para compartir con outros eivadiños que, por atender outros compromisos ou por preguiza, perdéronse unha andaina tan bonita como esta.

Inzámonos ó Outeiro da Penagache, dende onde se divisan os vales do Miño, Arnoia e Deva, a Serra de San Mamede e a comarca da Limia. Ala abaixo distinguimos os pobos de Bangueses, Leirado, Xacebáns, Mociños e, agudizando ben a vista, o noso campo base de Abellás. Facía un vento xeado na cruz de pedra, e refuxiámonos uns metros máis abaixo para xantar, cada quen o que tivo a ben meter na mochila, aínda que houbo quen non a levou, seica porque non adoita facelo ¡eso si, démoslle de comer, probe!.

Unha vez que dimos conta das provisións comezamos o descenso, baixo un sol que tentaba con desfacer as nubes e con quentarnos algo os baixos, que levabamos enchoupados pola neve. Baixando fronte as serras da Basteira e do Aguillón, admiramos a Fervenza do Salto do Gato, nunha das corgas que tributan ó Deva, preto de Retortoiro, a poucos metros de onde tiñamos prevista rematar a ruta. Pero aínda quedaba camiño, o sol xa imperaba no ceo, conseguindo esnaquizar a última resistencia das nubes, e os xeonllos empezaban a sufrir os efectos do desnivel inverso.

A bo paso chegamos a Xacebáns, quizais pola posibilidade de atopar ese bar ubicado nun antigo forno comunal que describían os nosos informes, pero non tivemos sorte, xa que aínda que a praza do pobo estaba cheíña de seareiros que aproveitaban os aloumiños do sol, non había ningún lugar onde nos serviran unha cervexa.

O desánimo cundiu nas nosas filas, e quizais esto fixo que perderamos o norte e os sinais do sendeiro, e que remataramos camiñando por un camiño carreteiro en desuso e convertido nunha lameira onde enterramos, unha e outra vez, as nosas botiñas. A piques estivemos de dar volta pero atopamos a un pescador ó que lle preguntamos se por aquí íamos cara Leirado, e díxonos que non pero si, que non era o camiño, pero que unha vez chegados o río atoparíamos un que si.

Tributamos algún rabuñazo das silveiras, e enfochancamos máis dunha vez, pero finalmente chegamos á Corga do Salto do Gato, seguindo os seus derradeiros metros antes de sumarse ás augas do río Deva. Un paso de poldras anímanos á aventura, pero algo máis adiante hai unha ponte de madeira ben xeitosa, que algún bautizou moi orixinalmente como “A ponte das poldras”, aínda que o máis curioso é que este apoiase en varias árbores que, co paso do tempo, remataron por abrazar a madeira das pasarelas.

Seguimos sen atopar rastro do PRG, pero como non había outra opción cruzámo-la ponte, admirando un fermoso conxunto de saltos de auga e pozas, e seguimos por un camiño carreteiro que ascendía entre carballos ata unha zona de campos que nos facía pensar que estabamos preto de algunha poboación. Efectivamente, saímos o lugar de Retortoiro, onde dous grandes cans viñeron a recibirnos. Fani recuou, non lle foran a dar un trabazo, e o Cachorro, máis destemido e acostumado a tratar coas bestas, avanzou decidido e conseguiu domalos, máis ou menos.

Dende alí saímos a unha estrada, e despois duns centos de metros chegamos a un cruce, onde había un paisano apoiado no cartel que indicaba a dirección do pobo que acababamos de cruzar, e o Alex preguntoulle como se chamaba o lugar onde estabamos. Re-tor-toi-ro, contestoulle o seareiro, aguantando a risa. Que tipos raros estes, debeu de pensar. O certo é que alí volvemos a atopar as marcas do sendeiro, e un pouco máis adiante, o noso coche. Aínda tivo tempo o colega de conectarse ó satélite e indicarnos cara onde estaba Leirado, xusto na mesma que indicaba outro cartel de tráfico.

Levabamos seis horas e media de camiño pero aínda tiñamos ganas de troula, ou máis ben de mandarlle uns grolos de cervexa, e preguntamos nunha tenda preto da igrexa parroquial por unha tasca, bar ou fúrancho onde nos deran de beber, o que nos respostaron: ¿un bar? Pois si que andades perdidos. Pero ó final si que había, un sitio luxoso chamado O Miradoiro, que tamén funciona como restaurante e hostal, onde poidamos mandarlle unhas cañas para celebrar unha xornada bonita, unha desas rutas que crean e confirman a afeizón pola montaña.

Volvemos ó noso campo base de Abellás satisfeitos, onde agardaban Adolfo, Teté e Mario, ansiosos por saber que tal nos fora polos camiños da Serra do Laboreiro. Marcharon antes de que chegara a noite e nos fixemos o aquel de ducharnos e mudar a roupa, e despois relaxámonos cada quen ó seu xeito, lendo informes sobre lusofonía ou as noticias da véspera, descarregando as fotografías da ruta no ordenador, facendo un feixe de chamadas dende o único rincón da casa que ofrecía boa cobertura... mentres Fani facía unha pota de lentellas que semellaba para un reximento.

...E ben boas que estaban, pois case non lle fixemos caso á carne asada que nos deixaran os nosos anfitrións, nin tampouco á empanada, o embutido e o queixo, e repetimos unha, dúas e ata tres veces do saboroso guiso de lentellas, mentres Fani amenizaba a cea cun feixe de anécdotas da súa biografía. Aínda nos quedaron forzas para outra sesión fotográfica, pero o cansanzo era moito, e a medianoite xa estabamos camiñando polo territorio dos soños
...

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Archivo del blog

Seguidores