Sol, 8 de decembro de 2013
Semella que non é doado invocar ó Apocalipses, aínda que non me falten razóns, cando a cobertura emocional ponse de acordo en mudar a dirección, ou máis ben a deriva, a derrota, como din os navegantes, e darlle un sopro de vento fresco a esta vella nave, e mesmo o ceo non obedece o ciclo estacional, e fai ondear un sol agarimoso neste amencer do derradeiro mes do ano.
Din que nas tebras e onde brilla con máis forza a luz, e neste tempo de desconto, onde máis grande era a miña convición de converter en historia toda esta troula de pegadas e palabras partilladas, como vagalumes xurdiron Alex, Sonia, Xaime e Zaira, para facer tremer as miñas decisión e darme azos para, a lo menos, iniciar un novo camiño de esperanza, aínda que esta sexa feble, en que non pereceremos no fatídico trescentos.
Sexa como fora, pouco me importou recollelos na porta das súas moradas, e escoitar as súas protestas na primeira parada, pois sen unha dose de cafeína non son quen de iniciar o día, onde aproveitei para coller provisións. Un bo anaco de empanada de bonito e un bocata vexetal puxeron á Panadería Porto na meu listado de favoritos, aínda que tamén fixo o seu aquel que me chamaran guapo con insistencia (non so a min, pero tanto me ten) cando me atenderon.
Fomos cara as terras de Redondela, e dende alí cara Pazos de Borbén, onde unha chamada telefónica fíxenos deter o coche na beira da estrada, onde a xeada estaba ben a vista. Alí mesmo asistimos, en rigoroso directo, á entrevista que lle fixo Radio Vallekas ó noso Alex, sobre o seu último disco con Aphonnic, “Héroes”. Moito gustamos de que este proxecto teña o recoñecemento e a difusión que merecen, non so porque o batería sexa depositario do noso afecto, senón porque nestas terras é algo sobresaínte que salga un produto deste xénero con esta calidade.
Algo demoramos, máis pagou a pena, entre o café, os víveres, o transporte e a entrevista, máis como adiantaramos a hora da convocatoria saímos nun tempo razoable, ou iso pensaba eu, porque despois revelouse como insuficiente.
A pesares de que lucía o sol abrigámonos ben, pois xa nos primeiros metros da fraga saudounos a xeada, que tinguía de branco o brión e os fentos, e algunhas pedras do camiño que estaban especialmente esvaradías. Adentámonos no monte da Cidade, e a pouco atopamos a un paisano que viña de facer a senda, e que parou a parolar con nós, aínda que pouco, pois estaba algo afriallado.
A poucos metros visitamos as ruínas do poboado que, segundo fontes, pode ser do século XVII, aínda que tamén aquí as lendas sobre os mouros, eses seres da nosa mitoloxía, fannos habitar estas pequenas casiñas. De tódolos xeitos o mellor conservado e o arco de pedra da entrada ó recinto, onde ó chegar a Criatura xa levaba un bo anaco laiándose por non traer a súa cámara réflex.
O certo era que a fraga ben merecía unha boa reportaxe: a follasca sementando os camiños, o couselo e o brión colonizando as desgastadas pedras, as polas de carballos e faias tinguidas de amarelo e marrón, e o río Barragán engaiolándonos cas súas augas cantareiras, a carón das cales camiñamos na primeira parte da senda.
Unha constante da nosa andaina, ademais dos sorrisos y verbas cómplices, foi a cantidade de poldras, ou pasos, que non invitaban a mudar de ribeira, así como pontellas, chapacuñas e muíños, un verdadeiro tesouro etnográfico que puidemos admirar, sobretodo, porque o río non levaba moita auga, ou tamén porque a presa de Eiras non pechara as súas comportas, pois ata alí chegaba a cola do encoro.
O camiño non tiña perdida, pois está moi ben sinalizado, aínda que nós pouco caso tiñamos que facerlle as pinturas brancas e amarelas, pois o noso guía autóctono (ou case) levounos sempre na dirección axeitada, e ademais a bo ritmo, tanto foi así que isto motivou a protesta dalgún eivadiño que levaba algún tempo sen acatar a nosa disciplina.
A fotografía foi protagonista, como non, tentando recoller reflexos e raios solares que se colaban entre a espesura da fraga, e as moitas tonalidades que esta ofrecía, que non desmerecía para nada a de outras como a do Irati.
Muíño e pasos de Porta Cavada, chapacuña e muíño do Carillón, muíño e pontella de Barragán (por onde trocamos de ribeira), pontella e muíño do Carillón (por onde volvemos cruzar), testemuñas doutros tempos, cando estas intervencións humanas no río eran fundamentais para a economía das xentes da comarca, cando eran burros fariñeiros e os muiñeiros os que camiñaban estes sendeiros, como facemos agora os que, dalgún xeito, aínda sentimos a chamada da terra.
O chegar ó muíño do Triquillón fíxenos graza o nome, e fixemos unha foto de grupo, ademais de iniciar o insólito inventario de deposicións de pequenos mamíferos, pois a Criatura tiña unha especial inclinación no seu estudio, quizais influenciado polos documentais da dúas. Dende aquí continuamos seguindo unha levada que a min lembroume os camiños fermosos da illa de Madeira, sempre camiñando pegadiños ó río, tanto que de seguro que non sería tarefa fácil avanzar nesas crecidas invernais das que gustan tanto os piragueiros.
Muíño do Perico, muíño do Abade, muíño Novo, muíño Vello, patrimonio etnográfico dun país que puido ser se tivese cidadáns e non vasallos, e que agora agoniza baixo a follasca, o brión, as silveiras e a terra, onde algún día descansaremos todos deste soño que nos fai partillar pegadas e sorrisos.
Na Ponte de Pedra trocamos outra vez de ribeira, e comezamos a subir, afastándonos do río un chisco, e a tropa vaise espindo e botando man dalgunha proteína para compensar o esforzo, aínda non levabamos nin un cuarto da ruta, máis xa facía algo de fame, i eu lembraba que na anterior visita xa deramos conta das provisións moito antes de chegar ata aquí.
Tivemos que cruzar dúas poldras máis, os pasos dos Campos e os dos Barcos, e no segundo cruzamento fixen un pequeno vídeo, para comparar co que fixeramos tamén con Xacobe e Miguel, cando o río estaba algo máis crecido (ou bastante máis), aínda que houbo que non se decatou, como o Cachorro, que quedou quietiño para non saír movido na foto…
A pouco chegamos os prados de Freaza, onde foi ben recibida a idea de xantar, pois o sol de outono aínda quentaba, e pronto saíron das nosas mochilas empanadas e bocadillos, e mesmo uns doces que Zaira partillou con todos nós, e que estaban ben ricos. O ánimo de partillar invadiume o ver a unha criatura equina (non dimos acordado se era un burriño ou un cabalo pequecho) que pastaba canda nós, aínda que non conseguín que papara nada do que lle ofertei, seica por non ser da súa dieta habitual.
Para non deixarnos levar pola preguiza, o Cachorro ordenou erguer o campamento e apura-lo paso, pois aínda non chegaramos á metade da ruta e non tiña seguro que o sol agardara por nos, así que cruzamos como raios o núcleo rural, erguendo un balbordo de cans, cara a parte menos amable do recorrido, que, cando menos, non requiriu a atención dos fotógrafos, e onde Zaira nos contou das súas aventuras africanas.
Chegamos novamente ó río Barragán, que nos recibiu cunha triada de muíños: o de Trigo, o de Cubo e o de Agosto, nunha paraxe fermosa onde soaron outra vez os disparos… das nosas cámaras. Había partes bastante xeadas, seica o sol non chegara ata elas, pasarelas de madeira e calzadas de pedra, e o Alex xa se imaxinaba facendo unha churrascada na próxima visita.
Xa estabamos no camiño de volta, pero era moita volta a que tiñamos que dar, tanto así que atravesamos a parroquia de Freaza, que semellaba a granxa de Orwell: gatiños, pitas, ovellas e máis cans facendo barullo, mais non fixemos moito caso dos animaliños, pois o noso guía levabamos a un ritmo trepidante, non fosemos a discutir a súa autoridade.
Detivemos outra vez no río, na Ponte de Pau, onde pequenos saltos de auga debuxaban unha paisaxe abraiante, e non dubidamos en facer aquí tamén un retrato grupal, de eses que gusta volver a mirar pasado o tempo. O tempo… case non me decataba que facía un mes que esta historia dos Eivadiños cumprira sete anos… quen sabe se cumpririamos un ano máis.
O Cachorro, o noso guía indíxena, volveu a tanguernos para que apurarámo-lo paso, pois o alento do astro rei xa non nos quentaba as calugas, e aínda non restaba algo menos da metade da ruta, así que tivemos que quitar forzas de fraqueza, aperta-lo cu e tirar cara diante en fila india, seguindo o rastro dun regueiro, a Levada de Maruxa, pola que avanzamos a bo ritmo, aproveitando a horizontalidade do tramo.
Algo máis a modo enlazamos o seguinte, a subida ó lugar de Xunqueiras, onde semellaba que Alex tiña tantas forzas como todos nos xuntos, pois andaba para adiante e para atrás para empurrar, agarimosamente, a Zaira, e as veces incluso os máis lentos do grupo, que por causas do azar, ou da idade, resultaron ser os Xemelgos, máis mortos que vivos.
En Xunqueiras quedaramos a metade da expedición na anterior visita a estas terras, e abofé que se me pasou pola cabeza atopar algunha escusa para repetir a faena, máis o grupo pasou coma un lostrego diante do cruceiro, da igrexa parroquial e das catro casas señoriais, sen deixar atrás máis que un balbordo de cans.
Alí nos sorprendeu o lusco fusco, e co esmorecemento do ceo dimos en enlazar congostras, corredoiras e canicoubas polo medio dunha fraga as veces ben fermosa, onde se escoitaban os inquietantes disparos dos cazadores, ata chegar outra vez o río Barragán, onde as veces podiamos albiscar o sendeiro que fixeramos de ida pola outra ribeira.
A luz foi minguando, como as nosas forzas, e o Xaime xa estaba rifando e laiándose de non seguir á súa natureza insomne, e aproveitar a xornada dominical para quedarse a rañar o bandullo vendo documentais, e eu tamén dubidaba do saudable desta actividade, pois os meus pes xa non aturaban máis dentro das botas, que xa estaban a pedir un relevo. Os dous fomos disimulando o cansazo lendo os correos que o Habibi mandara dende a Indochina, sempre na súa liña algo misteriosa, que nos deixaba moito á imaxinación, tanto que non sacamos en claro se o estaba pasando ben ou todo o contrario.
Agrupamos en Moscoso, pois as rapazas seguiran o paso firme do noso guía e xa nos levaban unha boa vantaxe, animándonos uns os outros para encarar o tramo final do sendeiro. Deseguro que tamén Sonia e Zaira estaban a sufrir nas súas carnes as moitas horas de camiño, máis semellaban inmunes ó desánimo, dúas estreliñas brillando na escuridade que se abatía sobre as terras de Fornelos de Montes.
O derradeiro tramo fixémolo a carón do río Moscoso, xa con noite e formación pechada, con moito coidado de onde pisabamos e botando algunha ameaza entre dentes o noso guía, pois a alguén tiñamos que facer responsable de que se puxera o sol antes de tempo. Máis penso que foi este anaco da ruta o que fixemos a mellor paso, pois non había distración posible, nin sequera cando pasamos perto do Muíño do Rabelo, nun deses lugares que, según Alex, ben merece disfrutalo de día.
Case choramos ó chegar ó coche, despois de dezaoito quilómetros de andaina polas parroquias de Traspielas, Moscoso, Calvos e Xunqueiras, e non demoramos nada en saír a lume de carozo, ca intención de mandarlle un café o un cacao, no primeiro bar que nos saíra ó paso. E así foi, a pesares que no lugar elixido tardaron o seu en servirnos, e onde eu catei unha empanada de xoubas que me deu a vida. Falta me facía, pois tiña quenda de noite e precisaba de aportes enerxéticos para compensar o esforzo realizado.
Máis pagou a pena, por pasar outra xornada dominical, quen sabe se irrepetible, na compaña do núcleo central da miña cobertura, desa xentiña boa e xenerosa que fixo posible que o Apocalipse aprazarase un chisquiño, e me fixera desexar outros trescentos camiños…