E67 Trilho da Insua do Crasto (Valença)

Domingo, 10 de febreiro de 2008

Xa vai tempo que esvaeceron as pantasmas do domingo, esas que pola noite tecían teas de araña nos meus ollos e me espertaban cun reconto de cadáveres na gorxa, e o espertador xa non me berra coa chulería dun garda civil, senón que me invita a sorrirlle a un novo amencer, e máis se, como o de hoxe, trae un ceo cheíño de primavera, onde un satélite cómplice me trae as verbas dos meus amigos, dispostos unha vez máis a compartir mesa e camiños.

Onte foi noite de recollemento para case todos, e Miguel, María e Xaime veñen sobrados de forzas para insistir na recen estreada Rede municipal de percursos do concelho de Valença. Claro que antes, e despois de barallar distintas opcións, decidimos recalar pretiño de San Pedro da Torre, onde se atopa o noso comedeiro oficial: o Stop. A sección masculina, ó completo, decantase por unha enchenta de arroz tamboril, con peixe sapo e gambas, mentres que a nosa Chinita, para non perder o tipo, conformase cunha ensalada mixta con atún.

Entre a media ducia de sendeiros que o concelho minhoto pon a nosa disposición, eliximos o Trilho da Insua do Crasto, xa que vai bastante calor, e este non ten demasiado desnivel e polas súas características semella tamén asombrado. Atravesamos o núcleo urbano de Valença, e collemos a estrada nacional 101 en dirección a Monçao, mentres a Criatura nos deleita coas melodías de Ophelia’s Dream (moito mellor que a electrónica de Ladytron que escoitamos ó saír de Vigo). Ó chegar á poboación de Friestas, adentrámonos nela, xa que fronte a súa igrexa matriz e da sede da junta da freguesía atópase o comezo do percurso pedestre.

Será pola santidade do emprazamento no que iniciamos a nosa andaina, pero os primeiros metros, pisando o firme alcatreado, ven á conversa a programación para adultos de Tele Vigo, máis concretamente as películas pornográficas de saldo que botan na noite dos sábados, que son quen de sorprender ata os que xa viron un feixe de parafilias filmadas, que xa se sabe que hai gustos para todo. Inda que eu dubido que haxa poucas mulleres que queiran celebrar o seu vinteún aniversario de maneira tan orixinal ¡por moito que lles guste o leite!.

Ós poucos metros abandonamos o núcleo rural e adentrámonos, ó carón das súas veigas, nun camiño que nos leva á Ecopista, unha vía verde construída aproveitando o trazado dos camiños de ferro que unían as poboacións de ribeira do norte portugués, agora acondicionada para a circulación de bicicletas e tamén, de camiñantes coma nós.

O certo é que se agradece a sombra e a horizontalidade do terreo para os que temos o bandullo cheo coas delicias gastronómicas da cocina do Stop, e o percorrido seméllasenos o máis axeitado para uns eivadiños como nós que, agás María claro esta, xa imos tendo aniños para non facer excesos, e para mostra estou eu, que levo mes e medio arrastrando unha tose de tuberculoso, i eso que xa vou polo terceiro frasco de xarope.

Neste tramo o noso especialista en botánica sinálanos as distintas especies que franquean a vía: carballos, bidueiros, sobreiras e mimosas, inda que pasáselle un detalle anotado no pequeno folleto explicativo do trilho que agora transcribo:

E caso a meteorologia esteja de feiçao e a época seja a mais conveninte, encontramos belos exemplares da micología local sob os carvalhos que a emolduram. Sâo abraços que a natureza inventou e atravès dos quais ligou árbores e fungos numa relaçao simbiótica que os especialistas do ramo chaman micorrizal. Assim saibamos nós também dar un abraço emocional á natureza sublime que iremos encontrar a partir dai.

Bonito ¿non si? Parabéns a Elos da montanha, autores do texto, inda que, como comprobaremos máis adiante non sexan tan bos debuxando os mapas.

Camiñando por este espacio destinado ó lecer de tódalas idades, que imos atopando ós poucos, chegamos á ponte ferroviaria, que salva o desnivel que produce a fenda do Río Manco, medio centear de metros baixo ós nosos pés.

A panorámica dende aquí é fermosa, xa que nos permite ver un anaco do curso fluvial e, fronte a nós, as poboacións da Galiza. A ponte tamén ten o seu encanto, e detémonos a contempla-la súa curiosa estructura.

A seguinte parada está moi preto da Ecopista, a unha ducia de metros, trátase do Portal da Quinta do Crasto, monumento do século XVIII, baixo o que podemos ver a seguinte placa explicativa:

Portal de queinta en estilo barroco. Muro de cantaría con pilastras almofadadas nos cunhais, frontâo curvo ao centro coroado por merlôes chanfrados e pináculos. Dois janelôes rectangulares gradeados de arco pleno e molduramento almofadado con cornija saliente enquadram o portâo, tambén de arco pleno e ladeado por pilastras almofadadas onde se apoia a cornija. Pedra de armas dos Sousa (do Prado), Soares, Amorim e Sousa (de Arroches).

O certo é que moitas veces mirei dende a estrada nacional 101, cara as terras dos meus devanceiros, no Leboreiro, esta ostentosa entrada, e xa teño satisfeita a miña curiosidade.

A partires de aquí o camiño, que antes viña bastante encaixado entre paredes de terra e granito, abre un balcón ás veigas e ás viñas, que seica abundan nesta beira do Miño, do que non temos máis que breves visións, ocultos detrás dunha galería ripícola.

Cando as marcas do trilho nos indican o abandono da Ecopista, vemos ó lonxe a silueta da Torre de Lapela, e parécenos boa idea facerlle un aire ó itinerario marcado e visitala, máis cando levamos dez minutos avanzando cara ela empezan as primeiras disensións no grupo: a Criatura quere estar cedo en Vigo, porque esta noite ten concerto metaleiro e, como sempre, ten que ir abri-las portas, a Chinita non ven con ganas de facer quilómetros de máis, xa que foi a única que estivo de farra na véspera, e o Panette escoita o ruxe-ruxe e decide sumarse á sublevación, polo que non me quedan máis collóns que segui-lasnormas do centralismo democrático, non mos vaian cortar, e ordenar media volta para seguir avanzando.

Atravesamos o terreo dunha antiga factoría, e ó carón das viñas que viamos dende a Cliclovía, adentrámonos na Insua do Crasto, formada no encontro das augas dos ríos Manco e Miño, sen dúbida a parte máis interesante do sendeiro, inda que temos que andar con pés de chumbo, xa que atopámonos cun fato de cazadores que teñen o gatillo fácil e, quizais, non moi boa vista.

Conforme nos achegamos a Foz do Río Manco a vexetación vaise pechando, e unha enorme mimosa deitada sobe o camiño fainos perder a boa dirección, internándonos nunha xungla na que a especie dominante é o loureiro. De tódolos xeitos atopamos un sendeiro de pescadores e acercámonos ó pequeno río, polo que subimos ata dar co punto exacto onde verter as súas escuras augas ócaudal impresionante do Río Miño.

A verdade é que o lugar invita ó baño, e que ademais a temperatura da auga é bastante boa, pero non acabamos de convencernos e deixámolo para mellor ocasión.

O mapa do trilho indícanos que debemos dar volta ata atopar outra vez a Ecopista, pero a vangarda decide con un so voto en contra unha nova variante. Inda que o color das súas augas non chame en absoluto a un chapuzada, atopamos un mergullador, con traxe de neopreno e cinto de chumbos, que parece estar na procura do monstro do pantano. ¿Alguén se lembra como se chamaba aquela película?. Durante un bo anaco seguimos sen demasiadas dificultades por un estreito sendeiro ó carón do leito fluvial, ata que, claro está, as atopamos, e temos que buscarnos a vida algo máis afastados, por un terreo de herbas altas que, unha e outra vez, lévannos a beira do río. Como recompensa pola nosa insistencia vemos un par de parrulos e unha garza levantando o voo.

Non sen escoitar as protestas do voto negativo, e tamén da abstención, que seica estaba despistado no momento da votación, atopamos outra vez as marcas, e volvemos enfrontar, durante algúns momentos, a Torre de Lapela, pero cando estamos dispostos a claudicar e volver polo camiño polo que viñemos, atopamos marcas que van en outra dirección e decidimos seguilas (esta vez sen votación). Afortunadamente estas si nos levan, seguindo a montante o Manco, ó antigo camiño de fero, onde xa hai unha concorrencia importante de parroquiáns. Abandonamos así a Insua do Crasto, de quen este trilho recibe o nome, que está asociada a un episodio peculiar relacionado con a acuatizaxe forzosa do aviador americano Lindberg cando realizaba a tentativa de facer unha travesía entre Xenebra e Lisboa.

Outra vez na Ecopista o traxecto fáisenos monótono, e as queixas soben de ton cando xurde calquera tentativa de facerlle máis aires ó sendeiro. Avanzamos a bo paso ata atopar o enlace con Friestas, onde as marcas sinálanos que debemos internarnos outra vez na fraga, esta vez de piñeiros e carballos, bordeando unhas veigas nas que verte a súa auga unha rústica poza. Despois dun bo anaco camiñando por carreiros e congostras chegamos á beira do Miño, onde distinguimos máis alá da fronteira azul, o chiringo de madeira de Caldelas de Tui, onde uns simpáticos gardas civís, velando pola saúde pública, baleiráronme os petos.

Pouco tempo despois dámoslle as costas ó río que cruza a nosa bandeira, e internámonos na espesura da fraga, xa con ganas de ir chegando ó final do camiño, eso si, algúns máis que outros, xa que ó Xaime o chaman unha e outra vez pregándolle que esta mesma noite se transforme en DJ Criatura, e pinche unha boa dose de metal. Inda temos que facer un bo anaco de Ecopista máis, e despois unha sucesión de veigas e congostras con máis piñeiros que carballos, para acadar a guinda coa que coroar este percurso minhoto.

Xa en Verdoejo, chegamos ó antigo Cruceiro do Adro Velho, onde se atopan algúns sarcófagos de pedra, vestixios dun vello cemiterio, nos que non dubidamos en deitarnos a descansar un pouco, retratándonos como naquela película de Amenabar, onde non se sabía moi ben quen eran os vivos e quen os mortos. Máis mortos que vivos, volvemos ó camiño, atravesando ós poucos, por derradeira vez, a Ciclovía, e internándonos no núcleo rural de Friestas, por unha estrada alcatroada que parece que non remata nunca, e que nos leva ata o coche da Criatura, que xa ten presa por chegar ó concerto.

Levounos catro horiñas, e non queríamos máis, eso si, non sei que terán estas terras que sempre que saímos delas xa vamos tendo ganas de volver.