E179 Polas crestas do Galiñeiro (Gondomar)

Domingo, 22 de agosto de 2010

As veces non acado atopar o sentido de todos estes sucesos repetidos, noites nas que as verbas voan estériles mais incontinentes, nunha espiral de pensamentos que pertencen a un discurso alleo, inducido por sustancias nocivas nas que, nun ritual de pequenos apocalipses, insisto en mergullarme, avanzando un chisco máis por este abismo cego dos meus días. Quizais a tentación do silencio, de desaparecer do mundo un domingo calquera, de agocharme nas sombras dos montes calcinados, para que so as miñas pegadas sexan quen de interromper os meus soños, se por algunha estraña alquimia aparecesen.

Quizais nin así esvaecese a melancolía, a nostalxia de non sei moi ben o que, esas tebras que non desaparecen cando abro os ollos a un novo día. Quizais non sexa outra cousa que un inventario de circunstancias, dos efectos secundarios da resaca, e só precise dun café ben cargado, negro como os meus pecados, e unha pílula que desencadee un ataque termonuclear na miña cachola, para desfacerse da orquestra de mariachis que anda a desafinar con insistencia.

Hoxe non me apetece camiñar, non máis alá do baño para desfacer as durezas que se me acumulan entre as pernas, non me apetece falar con ninguén, e moito menos insistir nos argumentos estúpidos da véspera, e nin tan sequera teño ganas de abandonar ese revoltallo de sábenas onde naufraguei nas derradeiras horas. Pero nos pregues desas sábenas habitan un feixe de fantasmas, ofrecéndome unha nova remesa de pesadelos, e postos a sufrir prefiro escoller os meus escenarios, así que, tarde, mal e, certamente, arrastro, chimpo da cama e prendo o teléfono móbil para me conectar co mundo.

Outra vez é a miña cobertura emocional a que me rescata, aínda que persista a tentación de renderse, de deixar esmorecer o camiño cara outro luns, cara outra suma de sucesos repetidos. Quedamos sen outra intención que xantar, para recompoñer os nosos corpos doutras privacións, e algo máis tarde do que aconsella a prudencia estamos as portas do Eido Vello algúns dos, máis ou menos (dependendo da temporada), incondicionais: Alex, o noso cachorro, Miguel, o home libre, e este cronista abocado a xestionar os seus tsunamis. E como grande sorpresa un dos fundadores, o Nacho, aquel tremendo pavo que algún día dimos en alcumar como Tesorito, que ven acompañado pola súa moza Tania, a que xa tiñamos algo de ganas en coñecer.

A comida é do agrado dos meus padais, e vai directa a esa formigoneira onde se mesturan xugos gástricos, rumor de bolboretas e rancores titilantes, e a conversa dos meus queridiños faime brotar os sorrisos, salpicados ca uva mencía ben fermentada. De tal xeito que despois da sobremesa xa son quen de argallar un plan alternativo para que as nosas pernas sexan outra vez terra e vento, para formar parte desa xeografía amable que, ós poucos, anda a estragar esa trama terrorista que segue insistindo en reducir as cinzas o noso país.

Despedímonos da parella e recollemos á Criatura na súa cova, sen máis pretensión que as de subir cara o macizo do Galiñeiro e tentar aproveitar o que resta do día. Guíanos o tontón do Miguel, un aparello que aínda non aprendeu moi ben os camiños e máis que tontón semella un chisco parvo, (e nós semella que tamén estamos algo tolos por facerlle caso). De tódolos xeitos, chegamos preto do refuxio dos Montañeiros Celtas, pola estrada que ven dende A Pasaxe e que vai cara o Aloia, e deixamos o coche no inicio da pista que sube ó Lombo da Raposa.

O ceo está totalmente cuberto por unha pátina gris e case é de agradecer, pois de outro xeito, en pleno agosto e a estas horas, sería case suicida aventurarse por esta pista na que, ós poucos desaparecen os piñeiros, e as rochas, os toxos e os carrascos van colonizando o terreo. Seguimos durante algún tempo o rastro do PRG-2 que transcorre entre o Galiñeiro e o Aloia, baixo a visión impoñente do cresterío do primeiro, disfrutando da visión da Ensinada de Baiona, franqueada polo Monteferro e polas Illas Estelas, e máis aló, gardando a ría, as Illas Cíes.

O ascenso ó Lombo da Raposa arríncanos os primeiros suores, especialmente ós que maltratamos o corpiño na véspera, que fomos maioría, e eu lembro outras sales que liberou o meu corpiño cando era outro, fai algo menos de dúas décadas, cando aínda cría noutro mundo posible. Quizais o mundo mudou dende entón, pero para mal, e xa non quero acadar utopías nin outros horizontes que os que están na miña man.

No cumio atopamos a dous vixías na súa torre, esperando un novo ataque dos bárbaros. A tarde non parece proclive para novos lumes, pero aínda así bótannos unha ollada de desconfianza, como se fosemos unha vangarda irmandiña a prol da destrución da súa torre. Nós miramos ó lonxe, e entre a néboa divisamos o Val do Louriña a un lado, ó outro o Val Miñor, e ós nosos pés o Chan de Prado e os montes de Víncios.

Baixamos fuxindo da néboa, e cando chegamos á pista que rodea o Galiñeiro, deunos por buscar unha subida dende a súa cara sur, a máis accesible, e demos con ela entre un océano de fentos que medra baixo un pequeno bosque de piñeiros. Un estreito carreiro de pedras soltas que vai cara o cresterío, e por onde descendín fai cinco anos, máis ou menos, co Zalo e máis con Samuel, cando este aínda era un cativo de dez. ¡Que feixe de lembranzas se agochan entre estas rochas, e case todas boas!. Tamén este día se grava na miña memoria, con Alex e Miguel subindo a bo ritmo, con sede de outro cumio, espallando un rastro de pegadas e de sorrisos.

Non tardamos en divisar un vértice xeodésico e mentres a Criatura máis eu íamos ben a modo, recuperando os folgos que nos restara a noite, os dous mozos que nos acompañan xa estaban a facer sinais e a botar berros dende o alto do monólito de cemento. Cando chegamos ó seu carón quitamos outro feixe de fotos, como se ascenderamos a un pico, poño por caso, dos Pirineos. Tanto foi así que tiven que insistirlle para que non se demoraran neste punto, pois aínda quedaba camiño por facer.

Fomos sorteando penedos, entre toxos queimados pola escaseza de chuvias, e ás veces semellaba que eramos unha troupe de equilibristas, tentando manter a cota de altitude, ata acadar o Cumio Sur, onde interrompemos os aloumiños dunha parella que non contaba que, nun día gris e neboento como este, aparecera ninguén por alí. O Alex mandou unha foto por vía satélite, para que os que quixeran souberan da nosa fazaña.

¿Cantas veces estaría pendurado nestas pedras? ¿Con cantas xentes que esvaeceron como fume? Sexa como fora alédome de vivir este momento, con estas xentes da miña primeira división, dos que agora son xeradores de lembranzas, de eses anacos da miña biografía que, grazas a eles adquire algún sentido. Pero outra vez, si ou si, teño que insistir para que os meus bulan, para que non se demoren no descenso cara o refuxio.

Boto contas e non me da o tempo para darme unha ducha e encher o estómago con calquera cousa, antes de iniciar a miña xornada laboral nocturna, pero aínda así detéñome cando paso por algunhas desas pedras nas que, dalgún xeito, tentaba buscar escaleiras ó ceo. Douradulla, Flores, Cornus... zonas dunha escola na que aprendín tantas cousas sobre min mesmo.

Ao pe da placa dos Cornos do Demo facemos unha derradeira parada, algúns fuman un xaroto para espesar á néboa que cubría a cidade, ós nosos pés, e outros aínda tentan subir uns metros pola parede, como se fosen lagartos, desafiando á lei da gravidade e a gravidade do paso do tempo. Parecía deterse, quizais baixo os efectos do tabaco, ou o que levara mesturado, pero deseguida caín na conta de que non me daban as contas, e tivemos que baixar a escacha pexegueiros polo sendeiro, entre penedos e a pouca vexetación que quedou despois dos últimos incendios.

Dende o refuxio enlazamos outra vez co PRG 2, que comunica o Galiñeiro e o Aloia, e non tardamos nin un chisco en chegar ó coche do Cachorro, que aínda nos botou unha boa bronca por mancharlle o maleteiro coas botas. Gustaríame ter tido o tempo para facerme perdoar diante dunha xerra de cervexa, pero o día rematara, e eu tiña quenda de noite, así que so nos restou baixar cara a cidade e darnos as catro palmadiñas na chepa de despedida.

E178 Ruta da pedra e da auga (Meis-Ribadumia)

Información técnica da ruta en SUDANDO BOTAS

Luns, 16 de agosto de 2010

Tres días consecutivos de Revoltallo deran en converter o meu corpiño nunha mestura de dores intermitentes, que ían dende o calcañar ata a cachola, e a pesares de ser día feriado espertara con certo síndrome do luns, como se me pesaran un chisco máis que de costume os collóns. Aínda que o que me pesaba de certo eran as poucas horas que durmira, coa única compaña que os meus fantasmas incondicionais, e as moitas que adicara a andar a pechar bares, despois dunha inxestión, penso que masiva, de cervexa. Outro síndrome, o de Peter Pan, levarame a unha noite máis sen máis senso que a exaltación da amizade, despois dun feixe de concertos que non me aportaron gran cousa, recorrendo os tugurios da cidade onde xa temos o titulo de habituais.

A pesares de que me custou erguerme do meu cadaleito, e abandonar as reparadoras tebras, acudín a reunirme con Ramón e con Alex, outro que viña máis ou menos coma min, para seguir insistindo nesta empresa que, en breve, vai cumprir catro aniños. Xentes coma eles, dos bos e xenerosos, fixeron que o soño de Eivadiños seguira xerando soños, e que dalgún xeito incomprensible camiñara, pegada a pegada, cara as duascentas saídas os montes de Galiza e Portugal, e mesmo alén das nosas fronteiras naturais, nos Pirineos ou nos Apeninos, con vocación dunha certa continuidade.

Desta volta o Sr. Botas non tiña ningunha bala na recamara (ou polo menos non fixo ademán de disparala), así que pareceulle ben que foramos de “exploración” ás beiras do río Armenteira por onde, segundo me comentara a miña carísima Salomé, transcorría un sendeiro sombreado e sen moito desnivel. Xusto o que precisaba para un día como este, no que non estaba na mellor forma.

Aínda que non tiñamos mapa nin folleto da zona, confiamos no tontón de Alex para achegarnos ata alí, e non tivemos moita perda en chegar ó concello de Meis, despois de atravesar o monte Castrove. No descenso polo val de Armenteira pasamos ó carón do inicio da ruta, máis seguimos cara adiante para buscar un chiringo onde almorzar. Preguntámoslle a unhas vellas e indicáronnos varios en Barrantes, que estaba ben preto, e ala fomos, baixo un sol que non daba tregua, seguindo a tónica deste verán abafador. O “Tío Benito” resultou un comedeiro acolledor, baixo a sombra dunha enredadeira que semellaba, a primeira vista, un tupido emparrado.

O Alex mandoulle unha de cordeiro, e Ramón máis eu unhas fabas con ameixas e partillamos tamén unha de polbo con cachelos, un pementos de Padrón cos que xogamos á ruleta rusa completaron o menú. O seu era tomar un viño de Barrantes, pero non tiñamos o corpo para máis alcohol, así que bebemos auga como se viñesemos de facer unha travesía polo deserto. Tardaron en trae-la conta, e non foi tan barato como en Portugal, pero aínda así ficamos satisfeitos.

A eso das tres e media estabamos aparcando a beira do Mosteiro de Armenteira, de onde sae a Ruta da Pedra e da Auga, nomeada así porque discorre a carón do río Armenteira, no que se atopan, en diversos estados de conservación, un total de 33 muíños. Os primeiros atopámolos nada máis saír ao camiño, que polo seu ancho semella máis ben unha estrada a piques de asfaltar. Pola cantidade de pasarelas de madeira, podado das árbores e acondicionamento do firme decatámonos de que a deputación fixo un gran investimento no sendeiro.

Xa dende o comenzo acompáñanos a sombra das árbores que crecen co alento do río, o principal protagonista e o ameneiro, pero tamén atoparemos, conforme avanzamos, salgueiros, freixos, sabugueiros e tamén carballos e castiñeiros. A madeira do ameneiro é moi duradeira mergullada na auga, e por iso se empregaba nos muíños e nas pontes. Pola primeira que cruzamos ía unha estrada, e esto despistounos do noso itinerario.

A pesares que de seguida nos decatamos de que non estabamos no camiño certo, continuamos avanzando algo afastados do río, xa que ao ser unha ruta lineal semellounos boa idea darlle “un aire” para darlle un valor engadido aínda que, como veriamos despois, a ruta xa tiña valores dabondo para nos sorprender.

Cruzamos unha carballeira onde aínda se escoitaba o cantar das augas, e aos poucos o bosque foi mudando nunha mestura de eucaliptos, piñeiros e fentos tan grandes coma nós. O terreo converteuse así en aventura, e o Alex falaba ledo da súa fase expansiva, onde vai medrando a súa curiosidade por camiños novos, sen presa por coller atallos nin por chegar a outra meta que non sexa disfrutar deses camiños.

Ramón laiábase de non ter a man o seu “neno”, que aínda estaba en talleres, pero aínda así non lle faltou olfacto para enlazar un carreiro con outro e dar co río Armenteira na Ponte do Río Grande. Os efectos secundarios do Revoltallo esvaecían, e un sorriso grande me enchía os beizos, todo auguraba que sería un bo día para espallar pegadas na boa compaña destes afamados Eivadiños.

A pesares de que o cauce ía moi minguado pola falta de chuvias deste verán pasamos á beira dalgunha pociña que daba para mollar o cu e algo máis, aínda que pensamos en deixalo para o camiño de volta, xa que non tiñamos idea do que nos podía levar. Ramón e máis eu competiamos en retratar muíños, pozas e árbores, e os tres sorríamos ante a beleza exuberante dun sendeiro que leva activo, cando menos, dende o século XII, cando foi construído o mosteiro cirtercense.

A actuación sobre este camiño é sobresaínte, xa que a deputación non escatimou nin en facer unha exhaustiva nómina dos muíños con cadanseu nome. Nun dos máis grandes, o da Regueira, atópase unha placa referinte a un feito que alí aconteceu: un veciño de Couso suicidouse neste lugar, din que por mal de amores, lanzándose ao río (que por forza tiña que ir ben crecido, ou ben tirouse de cabeza dende a pontella cércana). A inscrición “REO D AMOR” gravada nunha pedra preto do lugar do suceso lembra a desgracia.

Tras deixar atrás este muíño, e despois de outro tramo ensombrecido de amieiros, carballos e salgueiros, cruzámo-lo río por unha senlleira pontella, e atopamos outro conxunto de muíños, onde ó Cachorro xe lle ocorre que ven se podería montar un complexo turístico de bungalows. Semellábame pequenos de máis, aínda que preto dunha presiña había un ben bonito, totalmente reconstruído.

A presiña, aínda que non tiña moito calado, daba para mergullarse nela, así que, sen consultalo con ninguén, din en espirme e chimpar á auga, que estaba ben boa. Deume o tempo xusto para refrescarme antes de que chegara unha familia, que a piques estivo de descubrir ó monstro do pantano, xa que a poucos metros se atopa unha curiosa área de lecer, chamada “Aldea labrega”.

Esta se atopa nas abas do monte Cabeza de Boi, onde a escola de canteiros realizou unha representación da vida rural galega, con tódolos elementos tradicionais: canastro, carro, forno, cruceiro e ermida, así como os animais domésticos e as xentes realizando as tarefas propias do campo.

Aínda así deixamos para a volta unha inspección exhaustiva do lugar, e visitamos o restaurante que se atopa na entrada a esta aldea de pedra, onde tomamos uns refrescos antes de reemprender o camiño. Xa levamos algo máis de seis quilómetros na chepa, pero antóllasenos que xa temos merecido un pequeno descanso.

Outra vez no camiño seguimos o curso do Armenteira, nun tramo no que os muíños reconstruídos son os máis, e a inexistencia de desnivel, xa moi cativo en case toda a ruta, anima a outras xentes a move-las pernas un chisco. Aquí medran, aínda máis, as facilidades, e hai gran cantidade de pasarelas e pontes de madeira para sortear o río ou afastar o camiño dos campos. Pasamos tamén o carón dun curioso lavadoiro que se nutre coas augas do mesmo río.

Despois dun par de quilómetros chegamos a unha estrada, e pensamos en que aquí remata o noso sendeiro, máis botando unha mirada o mapa decatámonos de que o que remata é o concello de Meis, para entrar no de Ribadumia. Atravesamos a estrada, non sen certo perigo, para afrontar a parte final da nosa ruta, que non ten perda (ou case), xa que basta con seguir o curso do río, ou as farolas que salpican boa parte do camiño (a falta das sinais brancas e amarelas, que non se levan nesta zona). O que si atopamos aquí son vides de Barrantes, e unha sucesión de campos de millo, con algún espantallos curiosos, aínda que non tanto como os que vimos as beiras do Barbeira.

Celebramos o remate do sendeiro cuns xeados, os que non se resiste ninguén. Aínda que rematara a Ruta da Auga e da Pedra, para nós non era máis que a metade da nosa aventura, pois tiñamos que facer o camiño de volta. Xa pasaban das sete da tarde, e tiñamos que darnos un pouco de presa para non chegar de noite ó mosteiro, así que gardamos as nosas cámaras nas mochilas e fixemos uso do “ritmo eivadiño”. Os pouco Alex e Ramón xa me levaban unha boa distancia, xa que eivadiños somos todos, pero uns están máis eivados que outros.

Preto da Aldea Labrega reagrupámonos, e tivemos que quitar outra vez as cámaras, xa que había moita cousa que retratar: dende a porca deitada cos leitóns amarrados as súas tetas, o vello debullando millo, o neno xogando ás bolas, o crego fronte a ermida, can e gato baixo o canastro... en fin, unha boa representación da vida labrega realizada en pedra con mestría, froito do traballo da escola de canteiros da deputación.

Saímos dalí a fumo de carozo, xa que non había tempo para enredar máis. E así foi, máis ou menos, durante os seis quilómetros seguintes, ata que chegamos a Ponte do Río Grande, onde fixeramos o aire de volta, porque este tramo final era, sen dubida, unha boa sorpresa, un bo agasallo que levarnos para os nosos ollos, e para sumar ás nosas lembranzas. Sen dubida o tramo máis fermoso de toda a ruta.

A pesares de que se trata da zona con máis desnivel do sendeiro, e precisamente por elo atopamos aquí unha grande concentración de muíños, disfrutamos de cada paso que damos, xa que o río transformase nunha sucesión de pequenas fervenzas onde Ramón e máis eu tentamos plasmar o “efecto seda” que lle confire algo de maxia ás nosas fotografías. Mentres, o Alex, que semella que ten algunha cita pendente, sácanos vantaxe e sube entre os penedos coma se non tivera ningunha eiva.

Chegamos ó mosteiro de Armenteira pasadas as nove da noite, e aproveitamos que aínda non se agochara o sol para visitar o seu claustro. Foi un broche de ouro para a nosa andaina, paseando a carón dos arcos de pedra mentres escoitabamos os cánticos das monxas, que semellaba algo impresionante incluso para un ateo recalcitrante coma eu. Por un momento sentinme un algo de anxo. Quizais se fixese o milagre e me brotasen ás para voar por novos camiños.

E177 Sendeiro do río Barbeira (A Lama): Crónica e Fotos

Información técnica da ruta en SUDANDO BOTAS

Martes, 3 de agosto de 2010

Na véspera chamara ó Nacho para propoñerme unha pequena ruta, aproveitando que os dous estabamos de vacacións e que, ademais, o Ramón andaba con algo de “mono” dos camiños, así que non tiven máis que dicir si, a pesares de que as previsións meteorolóxicas non eran moi favorables, pois semellaba que ía facer bastante calor, e que tiña que cubrir a quenda de noite, xa que o meu compañeiro de fatigas tiña entradas para ver os Motörhead.

A pesares de que a miña primeira opción era ir cara Meis para facer un sendeiro que parte do mosteiro de Armenteira, os meus amigos decidiron que era mellor tirar cara A Lama, para camiñar ó carón do río Barbeira. Así que convencido, convencín, unha vez máis e non sei moi ben como, a Georgia para nos acompañar, coa promesa dun paseo fresco sen demasiadas dificultades.

Así que á hora habitual partimos do Concheiro, descontando quilómetros cara o interior, mentres barallabamos distintas opcións para almorzar. Ó final decidímonos polo hotel que está na entrada de A Lama, onde tiñan un menú do día bastante apetitoso. Comemos bacallao, lombo de porco e tenreira, cada un o seu, e non estaba malo pero podía ser mellor. No que si acertamos foi na elección do viño, un mencía do Barco de Valdeorras que non coñecíamos.

Alongamos a sobremesa, e mesmo enredamos coa posibilidade de pedir unha habitación para botar unha soneca, pero finalmente saímos, xa preto das tres e media, para completar a nosa ruta. Facía un calor do carallo, pero confiabamos en non suar moito ás beiras do río. Nas do Verdugo deixamos o vehículo, e tamén aquí estivemos tentados de nos mergullar, aínda que ó final conformámonos con tomar un xeado.

Na saída do sendeiro vimos o cartel do itinerario e lemos os nomes das xentes que interviñeron na súa limpeza, entre eles unha cuadrilla de presos do centro penitenciario que se atopa preto de alí, e unha tal Fani de Trabazos, que identificamos rapidamente como a nosa Fani, que seica anda agora por terras asturianas.

Xa dende os primeiros metros atopamos espantallos espallados a beira do camiño, froito dun concurso promovido pola asociación de veciños, o que nos fixo disparar de seguido as nosas cámaras e despistarnos, xa no comenzo, do camiño a seguir. Tampouco era difícil porque marcas non había nin unha.

Facía un calor do demo, e agradecíamos a sombra dos carballos, que franqueaban os camiños carreteiros que nos levaron o lugar de O Peso, onde pasamos o carón do Peto de Ánimas e da Capela. O chegar aquí tivemos que tirar da memoria, xa que as únicas indicacións eran as dun aire cara a ponte de Peso, e pouca tivemos, xa que nin Ramón nin eu fomos quen de dar co itinerario correcto e rematamos as beiras do río Barbeira, moito antes do aconsellado.

O sendeiro de pescadores estaba agochado por fentos e silveiras, e Nacho e Georgia eran partidarios de dar media volta e buscar o sendeiro, ou ben ir tomar unha cervexa e mergullarnos na praia fluvial do Verdugo, pero non Ramón e máis eu tiramos para adiante, seguindo o Barbeira a montante. Non tardamos en divisar os primeiros muíños e esto animounos a continuar, convencidos de que algún camiño habería, e máis aínda cando puidemos cruza-lo río por unha pontella de cemento. Na outra beira non había tanta maleza e ademais puidemos acceder a unha poza de augas cristalinas, onde nos dimos unha boa chapuzada.

Era un deses lugares que invita á preguiza, pero nós tiñamos que facer, e seguimos na procura do camiño ata que o atopamos, un cento de metros máis adiante, saíndo do muíño de Trebello. Polo camiño certo chegamos a un Peto de Animas, e fronte a el a Ponte de San Lorenzo, onde conflúe a ruta de Augasantas. O longo do camiño, sempre ensombrecido polas espesas copas dos carballos, pasamos ó carón de máis dunha ducia de muíños, a meirande parte en moi mal estado de conservación.

A Nacho perseguíao un enxame de tabáns, quizais porque debía ter o sangue máis doce de todo o grupo, ou porque despois do baño esqueceu pór a camiseta e o seu lombo estaba máis apetecible para os pequenos vampiros. Era ata perigoso acercarse a el, xa que en canto o facías algún tabán tentaba mudar de lombo. Pero non había comparación: o del gustáballes máis.

Ó chegar a San Lorenzo Georgia e Ramón foron na procura de auga, pois as nosas reservas minguaran considerablemente, pese a saír con máis dun litro por cabeza nas mochilas. E volvemos atopar outro continxente de espantallos, espallados entre canastros, campos de millo e hortas. O certo é que a iniciativa da Asociación Cultural Río Barbeira semellaba un bo xeito de dinamizar a zona, e de que tódolos veciños participaran na construcción de cadanseu monicreque, como nos tempos anteriores ós desertores do arado.

Internámonos outra vez nos camiños que daquela eran transitados por carros carregados de toxo ou de palla, por burros fariñeiros que sabían de memoria a ruta cara o seu muíño, e de xentes que utilizaban esta vía de comunicación para os seus desprazamentos habituais, nun mundo que semellaba pequeno e senlleiro. A sombra dos carballos acaríñanos, e fainos máis amable o traxecto ata a Poza Negra, onde facemos outra parada obrigatoria.

A pesares da escuridade do fondo, e da frescura das súas augas, ou precisamente por eso, os destemidos eivadiños mergullámonos sen dubidalo, e mesmo o Nacho fixo un par de saltos algo arriscados, e ata houbo sesión de fotos anti-eróticas (porque non penso que os meus coiros dean para alporizar a ninguén). Esto deunos forzas renovadas para afrontar a parte que nos restaba cara o pobo de Barbeira, pero debeunos trastornar dalgún xeito porque desbotamos o cartel que nos indicaba a súa dirección e collemos un camiño que nos levou, despois dun pequeno ascenso, a unha estrada.

Miramos o noso mapa ó dereito e ó revés, e cada un tiña un parecer. O final demos en seguir a Ramón que, si ou si, levounos á entrada de Barbeira, aínda que non chegamos a pasar pola aldea montañesa máis que de refilón, xa que, seguindo o regueiro de Barbeira iniciamos o ascenso do monte, cara á Serra do Cando. O feitizo da Poza Negra fixo que atoparamos o camiño certo, máis non nos decatamos de que estabamos avanzando na dirección contraria, ata rematar cubertos por unha morea de fentos xigantescos, fronte a unha portela de moi difícil aceso.

Bastou con volve-la vista atrás para ver, moi ó lonxe, a Portela dos Acibos, por onde deberíamos baixar cara a parroquia de Covelo. Perderamos moito tempo, máis do que era convinte, e botando contas non nos daban as horas para completa-la ruta e chegar a cubrir a miña quenda de traballo, así que tivemos que tomar unha decisión de emerxencia: volver outra vez polo río.

Baixamos a trote cochinero, a escacha pexegueiros, e mesmo estivemos a piques de arrebolar nalgunha ocasión, tanto foi así que o Nacho botou parte do almorzo, aínda que non sei se as picaduras insistentes dos tabáns, a botella de Mencía que nos baixamos e o moito calor que facía tivo algo que ver. Eu xa cheguei ó Barbeira coxeando, e o resto do traxecto semellóuseme un suplicio, e as máis das veces perdín de vista a Georgia, que marcaba o “ritmo eivadiño”, alternándose cun Ramón máis que afeito a este tipo de carreiras de montaña.

Tivo algo de épico este regreso contra reloxo, e deixamos as conversas para aperta-lo cu e quitar forzas de fraqueza, mentres o sol esmorecía e as sombras colonizaban, a poucos, o sendeiro. Xa non houbo tempo para outra cousa que non fose avanzar, e nun tempo record chegamos ás Chozas, levantando un balbordo de cans que perseguiron, con bastante mala fe, ó Nacho, o noso particular “señor das bestas”, e que a piques estiveron de probar nos seus lombos uns bos vergallazos. Non estaba a cousa para bromas. E aínda así, aínda tivemos un extra cara o Ponte de Peso, porque Ramón non quería renderse nin coller atallos.

Por unhas e por outras chegamos ó coche pasadas as dez da noite, e non houbo nin tempo de estirar, só de beber un par de refrescos que colleu o de Coruxo no bar e de mudar as botas por un calzado máis cómodo. Eu derrubeime no asento traseiro, consciente da noite de terror que me agardaba. Sen posibilidade de darme unha ducha tonificante, nin moito menos de cear e tomar un café, só tiña o tempo xusto de chegar ó curro.

Pero ¡que carallo! a aventura é a aventura, e as veces a sorte sorrí e as veces se agocha, así que non ten senso laiarse. Eso si, temos unha débeda pendente co río Barbeira, e cobrarémola antes ou despois, que aínda mortos non imos rendernos. ¿Non si?.

E176 Ruta dos muíños do río Gato (Cartelle)

Información técnica da ruta en SUDANDO BOTAS

Domingo, 4 de xullo de 2010

A pesar de que organizaramos esta saída con bastante tempo de antelación, para facer coincidir a estancia que lle tocara a Montse na casa rural de Ramirás coa miña axenda lúdica e festiva, non foi ata o domingo que saímos ó seu encontro Georgia máis eu, para tentar coroar, unha vez máis, o Penagache, un dos eixos centrais das lendas arraianas. Por alí seica cruzou, fuxindo das gadoupas da morte, o deputado Alonso Ríos, despois de vagar polas terras asoladas polo terror fascista, baixo a personalidade do Señor Afranio.

Mentres Montse, Nacho e os señores do Casal de Sistelo facían unha boa camiñata ás beiras do río Arnoia, nós estabamos a disfrutar dos derradeiros concertos do Imaxina Sons, o festival de jazz de Vigo, e decidimos en última instancia non durmir en Abellás e madrugar o día seguinte para reunirnos con nosos amigos en Vilavidal para ir todos xuntos o noso punto de partida en Outeiro das Augas.

Fixemos unha pequena parada en Puxeiros para tomar un café e coller provisións, mentres comentabamos que quizais non se cumpriran as previsións de Miguel, que prognosticaba un domingo de lume, e máis nas montañas desarboradas da Serra do Leboreiro. A temperatura era agradable ás nove da mañan, e xa chegando ó Porto dos Padrosos o ceo foi adquirindo unha tonalidade grisacea, que en principio confundimos con néboa, pero que persistiu ata que chegamos a Ramirás.

Non foi fácil chegar ata alí, xa que a ponte de Cortegada estaba pechada, xa que no mesmo día celebrábase alí un rallie e tivémonos que desviar ata Ribadavia, por onde cruzámo-lo Miño, e dende alí continuar ata Arnoia, onde enlazamos unha morea de estradas minúsculas que semellaban rematar no seguinte pobo. Aínda non sei moi ben como fomos dar a Vilavidal na hora convida, pois as indicacións eran escasas e tiven que tirar un pouco do olfacto e un algo máis da sorte para chegar canda eles.

Tanto foi a nosa puntualidade que os eivadiños aínda estaban a almorzar, e nos convidaron a un café mentres recollían a equipaxe e facían contas. Aproveitamos tamén para botarlle unha ollada ó establecemento de turismo rural, que tiña un aspecto sobresaínte e, polo que nos dixeron, o servicio tamén era salientable.

A que non se atopaba no seu mellor momento era Yuka, que tiña algunha molestia de estómago, así que mudamos os plans de ir ó Penagache (os Eivadiños somos así, non temos problema en troca-la folla de ruta), e aceptamos a oferta dun sendeiro de pequeno recorrido moi preto dali, nas parroquias de Sande e Madamas, no concello de Cartelle: a ruta dos muíños do río Gato.

Non tardamos en chegar ó area recreativa de O Toural, onde comezaba a ruta, e cando estabamos a piques de poñernos en marcha chamou unha eivadiña que non sabía dos nosos plans, Iolanda, e que pensaba en sumarse á convocatoria de mantela nos nosos horarios e lugar habitúas. Pero desta madrugaramos, xa que eran pouco máis das once cando partimos, e estabamos ben afastados do Concheiro.

O ceo seguía cuberto, e aínda había quen, como Georgia, tiñan un algo de frío, a pesares de que os nosos anfitrións dixérannos que na véspera amañecera tamén así e despois fixera un calor do demo. Os primeiros metros da ruta non eran moi alentadores, unha pista de terra entre eucaliptos e piñeiros que descendía cara o río Gato, pero conforme nos aproximabamos a el a paisaxe amabilizabase, e a fraga enchíase de carballos, bidueiros, freixos, abeleiras e ata algún acibo. Tamén era salientable, unha vez chegado á conca fluvial, a variedade de arbustos de tódalas cores e a cantidade de bolboretas, escaravellos e saltóns que bulían por alí.

Seguindo o curso do río non tardamos en atopar un aire que ía cara un miradoiro, e mandamos ós do Casal de Sistelo de avanzadilla, por se pagaba a pena, e dende arriba berraron que subiramos. O certo é que era unha magnifica atalaia para contemplar o canón do río Gato e parte do camiño polo que tiñamos que sortealo, especialmente o tramo chamado Mal Paso, un escarpado sendeiro protexido con pasarelas de madeira.

Pasamos ó carón dos primeiros muíños, o do Augardenteiro, o dos Bandes e o dos Herdeiros, e non quedou ningún sen fotografar, aínda que estiveran todos invadidos polas silveiras, cos teitos vencidos e as paredes descarnadas, porque desta eramos tres a disparar: Ramón, Nacho e máis eu. Tamén estivemos na procura da Pisada da Moura, que seica deixou a súa pegada nunha das pedras do río, aínda que non estivemos certos de atopala. O entorno era realmente fermoso e a cousa prometía máis sorpresas agradables.

O sendeiro foi estreitándose máis e máis e ó pasar polo derradeiro muíño tamén comezou a gañar altura, e agradecemos as pasarelas de madeira, polas que correteaban unhas formigas atómicas, para nos axudar na progresión, imaxinando o penoso debagar dos contrabandistas que en tempos facían este camiño agochados nas tebras para traer tabaco e café dende Portugal. Penso que serían eles os que bautizaron este tramo como Mal Paso, e da fatalidade de dalo, xa que sen as pasarelas é algo arriscado aventurarse por aquí.

Unha vez sorteado este tramo esixente dimos en desembocar outra vez no río Gato, preto das ruínas do muíño de Hermenexildo, e tivemos a recompensa ós nosos esforzos na visión dunha fermosa fervenza que daba paso a unha poza de augas douradas. Eu xa estaba cocido de máis, así que din en pórme a remollo. O resto do grupo dedicouse a fotografarme, como se fose unha especie en extinción, ¡e que xa non quedan valentes coma eu!, nin o Nacho, noutro tempo home destemido, foi quen de mergullarse comigo.

Despois do baño mandeille unha empanadilla, que tamén rexeitou o resto da tropa ¡tiñan o día espartano! que tiñan ganas de volver ó camiño. E volvemos, eu refrescado e co bandullo cheo, pasando ó carón de outros dous muíños cubertos de vexetación, un deles chamado da Ninfa, onde Ramón díxome que eu xa a levaba comigo, e certo era, porque semellaba que a Georgia non lle estaba custando andar a chimpos polo monte, quizais porque durmira (case) as horas regulamentarias. Tamén pasamos preto do paso a Montouto e Sanguñedo, unha pontella bastante tosca por onde, de seguro, debían cruzar os contrabandistas cara á fronteira.

Un chisco máis adiante chegamos á xuntanza das augas do Gato co Arnoia, no lugar do Pozo de Gordo, onde estiven tentado de mergullarme outra vez, aínda que os meus amigos me fixeron desistir, xa que semellaba que había unha corrente algo traidora. Aquí fixemos un pequeno alto para admirar a fermosura do entorno, e para coller folgos para a seguinte etapa, na que tiñamos que volver ascender e ademais sen sombra que nos dera acubillo.

O ascenso ó pobo de Sande resultounos algo penoso e accidentado. Nos primeiros metros perdémoslle o rastro a Nacho, que brincou monte arriba como un correcamiños ¡bip, bip!, e Georgia, que foi tralo seu rastro, tivo que desandar algúns metros para ir pola ruta correcta.

Tivemos que chimpar por riba dunha grande árbore que nos pechaba o paso e, xa reunido o grupo, afrontamos as Escaleiras de Matusalén, que rematamos como si tivesemos máis dun cento de anos, no miradoiro de A Peniña, magnifica atalaia á desembocadura do Gato e o Pozo de Gordo, douscentos metros máis abaixo.

Despois de recuperar os folgos coas magnificas vistas ó río, avanzamos con bo paso entrelazando congostras, carreiros e algunha pista forestal, ata chegar as Adegas de Mogos, onde se atopan unha ducia de construccións dedicadas a fabricación do viño que en tempos ocupaba unha boa extensión das terras fértiles de Sande.

Aquí atopamos a un seareiro atarefado no embotellamento do viño novo, Señor Pepe “Sancristán”, que nos convidou a probalo. Esta personaxe afable e simpática, animounos a probar unha botella do seu branco, un caldo exquisito que seica tiña parte de uva de Xerez, e do seu tinto, un estupendo Mencía que coloreaba cun chisco de Alacante. Tamén se colorearon as nosas fazulas, cando baixamos as dúas botellas, mentres Señor Pepe nos instruía sobre os procesos do viño e nos mostraba a súa adega, unha das poucas que seguen activas.

Agasallounos con catro botellas do seu mellor viño, e despois abriunos unha segunda adega, onde tiña o viño que manda para os seus compromisos de Madrid. Debémoslle caer ben, pois este non era da mesma calidade, aínda que para non facerlle un feo tamén lle bebemos outra botella, mentres as provisións que colleramos en Puxeiros desaparecían como por arte de maxia. Deunos algo de magoa despedirnos do “Sancristán”, o que prometemos visitar noutra ocasión, pero nos chamaba o camiño, e alá fomos.

Entramos algo penecos no pobo de Sande, e como a canícula semellaba apertar máis co alcohol que tiñamos nas veas dimos por tomar un refresco nun dos bares do pobo. Claro que aínda houbo algún que insistiu no bebercio e se tomou unha cervexa ¡e logo nos queixamos do bandullo!.

Quedou sen visitar o Pazo do Outeiro, a Igrexa de San Salvador de Sande, e a Fortaleza Medieval, cunha torre que se divisaba preto de nós, pero tiñamos ganas de rematar coa andaina e irnos mergullar no río. E así foi, non tardamos moito en completar a nosa pequena ruta e coller os vehículos para ir a praia fluvial de Ramirás, onde había algunha xentiña que combatía o calor ás súas beiras.

No traxecto perdemos a Nacho, que nin tan sequera se despediu, pois semellaba que tiña presa por volver a metrópole. O resto camiñamos un sendeiro de pescadores para afastarnos algo da praia e atopar un lugar máis agochado onde poder espirnos (os que non somos moi amantes de bañarnos vestidos), e onde tirarnos un chisco á sombra. E atopámolo, chapuzámonos a gusto, e mesmo botamos unha pequena soneca a beira (ou no mesmo) camiño.

Para rematar a xornada fomos visitar Abellás, onde Tete e Adolfo agasalláronos cunha merenda da que dimos boa conta ¡seica había un algo de fame no grupo!, comemos queixo e embutido, e algunhas conservas, e aínda comeríamos pedras se as puxesen na mesa... Visitamos despois o Casal dos Condes de Cortegada, a Ermida de San Bieito e as Adegas Domínguez, e alí dimos por rematada a nosa xornada lúdica e deportiva, agardando que o próximo camiño sexa tan fermoso e variado como este, e que atopemos xentes tan agarimosas como as que nos acolleron nesta ocasión.

E175 Sendeiro do Almofrei (Cotobade)

Información técnica da ruta en SUDANDO BOTAS

Domingo, 27 de xuño de 2010

Ás veces semella que confío de máis na sorte, eu que nunca crein tela demasiado da miña parte, e a sorte, sempre esquiva, se agocha si ou si, e teño que improvisar cos escasos recursos que teño ó meu alcance. Se a esto lle engadimos que durmín a metade do aconsellado polas autoridades sanitarias, e que xa sumo catro días consecutivos de troula, é case seguro que as cousas teñan que saír, cando menos, regular.

Desta erguinme baixo mínimos, cunha desas resacas persistentes que non lle dan acougo ás dúas neuronas que tiña de servicio dominical, e non me quedou outra que confiar na farmacoloxía e nos efectos secundarios do café, mentres pregaba ó ceo para que os meus amigos do Casal de Sistelo quitaran outro coello da chistera, para quitarme do apuro. Pero tamén foi que non, pois cando nos recolleron a Georgia e a min viñan medio rebotados co seu neno, que seica tiña problemas de memoria.

Así que tiven que mergullarme na miña, e buscar un lugar onde non morreramos de insolación, pois o Lourenzo estaba pegando con ganas, e semellaba que a cousa podería ir a máis. Así que xuntámonos con Alex e Fani, que xa levaban un bo anaco agardando no Concheiro (algunha vez tiña que ser ó revés), e decidín que probaramos sorte nas beiras do Almofrei, onde a sombra e o baño estaban (máis ou menos) garantidas.

Veloces como lóstregos partimos cara Cotobade, onde tiñamos o noso punto de partida: o comedeiro que se atopa fronte a casa consistorial, onde xantaramos na nosa derradeira convocatoria, na que recorremos, por segunda vez, a ruta dos tres vales. Foi ben curioso que atoparamos, unha semana despois, os folletos informativos do sendeiro. Non tardamos moito en sentarnos á mesa e de pegarnos unha boa paparota, a base de empanada de atún e salpicón de primeira, e de segundo cada quen escolleu o que máis lle petou: pescada, raxo e tenreira. Ou estaba rico ou eu tiña moita fame, aínda que houbo a quen lle pareceu algo caro de máis (claro, están acostumados ás tarifas portuguesas).

Onde si nos cortamos, agás Fani, foi no viño e nos licores, porque non tiñamos os corpos (polo menos o meu) para moitos ruídos, e aínda así non nos erguemos da mesa ata pasadas as tres e media, algo tarde para comezar a camiñar, pero é que antes era de suicido, coa canícula que estaba caendo.

Preto do consistorio atopamos un cartel onde había un feixe de rutas, máis sen axuda do tonton (que estaba parvo de verdade), e sen un bo mapa da zona non era moi axeitado aventurarse, e aínda así o fixemos. Non por ningunha ruta sinalizada, senón sinxelamente seguindo o curso do río, en sentido descendente.

A Fani, que presumía de coñecer ben o territorio, xa que vivira nos últimos anos preto dalí, aseguraba que de alí ó Pozo Negro, de onde eu tiña pensado partir en principio, non había máis de dez minutos, aínda que por un camiño que vai algo afastado do río.

Eu fíxenlle caso a medias, e preferín a sombra dos amieiros, aínda que nos levara dez minutos máis. Non si o certo é que a neurona estaba doente de certo... Algo protestaron as tropas, pero o sendeiro ó carón do Almofrei estaba limpo, e o firme era bastante regular, Georgia e Alex acertaran levando pantalóns curtos, ou eso pensaban eles. Eu fixen o primeiro quilómetro algo mosqueado, xa que semellaba demasiado fácil, e a experiencia me dicía que nalgures íase a complicarse.

E foi, en canto perdemos de vista as últimas casas, pois a vexetación medraba ó noso paso, e pouco a pouco invadía o camiño, ata que chegou un momento en que atopamos unha levada soterrada, pola que camiñamos ata unha depuradora. Alí o paso estaba pechado, e o peche ía ata o río, polo que tivemos que seguir a alambrada ata atopar un paso que nos deixara acadar a estrada.

Non puido Alex abrir a cancela, nin Fani, nin Ramón, e aínda tardaron en liberala entre os tres, aínda que máis tempo lles levou pechala de novo. Eu fixen un pequeno tramo de asfalto tres veces, dúas de ida e unha de volta, porque non me decatei que o resto do grupo quedara intentando pechar a cerca.

Baixamos novamente cara ó río, buscando a sombra, e Ramón recoñeceu na baixada o lugar onde pacía un burro agarimoso, que viron cando pasaran por aquí co Club de Camiñantes. Xa chovera dende aquela, e as chuvias déranlle pulos á vexetación, os fentos nos chegaban ó bandullo, e as silveiras comezaron a tomar protagonismo, cebándose coas perniñas dos que decidiran (non sei moi ben por que) facer o traxecto coas pernas descubertas.

Xa pasaran dez, vinte, corenta minutos, e despois dunha hora aínda non chegaramos ó Pozo Negro. As tropas estaban a piques de rebelarse, e ademais non atopabamos ningún sitio idóneo para nos mergullar.

A cousa pintaba mal se en breve non mudaba o camiño, aparecía unha poza bonita, ou chegabamos a algures. Pedinlle axuda o noso señor Satán, que coma nós non descansa nin os domingos, pois algúns xa estaban mandándome ó inferno, e cruzando un regatiño apareceron as beiras do río desbrozadas, unha morea de letreiros que anunciaban o “sendeiro do Almofrei”, e unha chapacuña ó carón dun muíño en ruínas, formando un fermoso salto de auga e un poza que nos daba para mollar o cu. Eu xa estaba espíndome para bautizarme alí mesmo, cando Fani insistiu en que andiveramos algúns metros máis, xa que ela coñecía un lugar moi preto que superaba este conxunto.

Non mentiu, xa que non tardamos nada en chegar ó muíño dos Milagres, cunha pequena fervenza que desembocaba nunha poza ampla e profunda de augas cristalinas. O pero era que estaba ben cerca do Pozo Negro, onde se atopa a piscina fluvial e o muíño reconvertido en chiringuito, e onde había un feixe de seareiros estomballados ó sol, mergullándose e escoitando rancheiras. Non entendiamos moi ben como podían estar tan preto deste pequeno paraíso e preferir o ruído e a aglomeración, pero tampouco pedimos explicacións: a poza era toda para nós.
Así que tomamos posesión, e desapareceron os amagos de insurrección, polo menos de momento. A auga estaba boa de máis, e animaba a pasar o resto da tarde metido nela, ou polo menos deitados na herba, á sombriña, así que tiven que inventar outra argucia para que se afastaran da auga e volveran vestirse.

Unha cervexiña fresquiña, ou un xeado, quen ía resistir a tentación estando tan preto... así que nun pis pas, como diría Yuka, que estivo pendente do seu meniño todo o tempo, estabamos sentados no chiringo, onde nos foron presentadas a farmacéutica e outra rapaciña do lugar, ás que lles debemos semellar ben tolos, por facer a pe o que fai todo o mundo en coche.

Aquí as miñas neuronas xa non atendían nin os servicios mínimos, pois vendo que xa pasaran dúas horas dende que sairamos non quixen dar volta, e animei ós meus para seguir un chisco máis río abaixo, polo sendeiro que, xusto dous anos atrás, fixera co de Paramos, cando andaba convalecente da miña caída nos cantís de Monteferro.

Tampouco a oposición foi moita, xa que a chapuzada e o refresco os deixara nun estado de euforia momentánea, así que despedímonos das amigas de Fani e seguimos co noso.

Máis nos valera quedar canda elas, dar outro baño e coller o camiño de regreso, porque o que viu despois foi unha réplica empeorada do que atoparamos ata agora. Nada máis darlle as costas á civilización comezou a espesarse o bosque de ribeira, composto maiormente por bidueiros e amieiros, ademais dalgún carballo, e os fentos estaban tan medrados que, ás veces, era imposible atopar o estreito sendeiro de pescadores polo que debíamos avanzar.

Ramón e máis eu adiantámonos ata que as protestas esmoreceron entre os fentos reais, as silveiras e os toxos, que de todo había as beiras salvaxes do Almofrei, avanzando con máis velocidade cando pasabamos ó carón dun prado, e aproveitando tamén nestes tramos para asegurarnos que nos seguían, aínda a regañadentes, o resto da tropa. Non nos deixamos coller ata que chegamos a unha pontella, xusto no punto onde tiña previsto vadear o río, e despois de agruparnos collemos, xa noutra beira, o camiño carreteiro que vai cara Loureiro.

Ó chegar ó primeiro cruce de camiños viramos outra vez cara a esquerda, cando xa estamos bastante afastados do río, e temos que atravesar unha lameira onde volven rosmar os eivadiños, ós que semellaba que non estaban a pasalo moi ben. Aínda así non quedaba outra que avanzar si ou si, e o fixemos por un camiño que a poucos estreitouse ata que as xestas o cubriron, nun pequeno tramo, por completo. Eu tiven que poñer cara de Indiana Jones para afrontar todas estas adversidades, pero non convencín nin con esas.

Non tardamos moito en atopar as primeiras casas, no lugar do Facho, na parroquia de Rebordelo, e contemplar algunhas mostras características da súa riqueza etnográfica, xa que aquí vense varios canastros típicos do interior da provincia, de paredes e teito de pedra, ben protexidos para a dureza dos invernos nestas terras.

A poucos metros da praia fluvial de Pozonegro cedinlle o bastón de mando a Fani, que tiña claro dende o principio cal era o mellor itinerario para chegar dende alí ata os nosos vehículos. O certo é que pola pista forestal pola que avanzamos, bastante afastada do Almofrei, fomos descontando metros con facilidade, pero tamén perdemos a sombra do río, cando aínda o sol batía con ganas nas nosas costas.

E así foi, máis ou menos, como lembro ás xentes e ós camiños, e se alguén ten que apuntar ou desmentir algo, que o faga, que aquí hai sitio para escoitar a todos.

E173 Trilho do Monte Carvalho (Valença)

Información técnica da ruta en SUDANDO BOTAS

Perdidos do principio ao final.... E no medio, qué??...

Lúa, 14-06-010.

Abría os olliños nunha mañá de domingo relativamente cedo para ser domingo. Era un deses espertares nos que unha non sabe moi ben qué facer, a onde ir, se quedar, se seguir durmindo ( cousa que sabía bastante improbable ), se coller unha toalla e marcharme sen rumbo a unha praia calquera ou se illarme do mundo e sentirme unha estraña, unha descoñecida terrícola que aterrou neste planeta por casualidade e que non tiña ganas de face-lo esforzo de contactar co resto do mundo. Sabendo que podería facer distintas actividades, quedar con estes ou con estes outros, comer coa miña nai, chamar á miña amiga, mesmo embarcarme na nada apaixonante odisea de seguir facendo limpeza no cuarto pequeno da miña casa que eu din en chamar " a caixa de Pandora ", pola cantidade de cousas que teño aí dentro e que por moito que baleire sempre acaba enchéndose de retallos da miña historia. Un deses estraños días nos que unha non atopa conformidade nin soa nin acompañada, nin fú nin fá; normalmente, cando me acontece iso prefiro quedar comigo mesma a ventilar as miñas inconsistencias en solitario, que ninguén ten a culpa do meu talante, pero este domingo, nin iso me tiña contenta, e moito menos convencida.

Así que así, de momento, un cafeciño, polo menos con iso non tiña dúbidas. Deixeime estar coa camiseta que fixo de pixama e deambulei pola miña casa. Agora saíndo ao balcón e mirando que aspecto tiña este novo día, agora escribindo a crónica da saída nómada, agora outro cafeciño..... Nada!!, seguía descontenta, pensei que cada vez tiña máis de humana e menos de alieníxena, este era un comportamento moi humano, o de non saber qué facer, digo, e acabando por non facer nada. Deixeille unha mensaxe a Anxo dicíndolle que cando espertara ( xa sabemos das nocturnidades deste Anxo ), me dera unha perdida para saber que plans tiñan os Eivadiños, lle dicía do meu estado dubidoso, como anunciándolle que nin eu estaba segura de se ía convencerme algo, tanto se tiñan plans coma se non. Tamén pensei en chamar aos Sudando Botas, pero pensei que hoxe eu non estaba para camiñares exploratorios, en realidade, non sabía para qué estaba exactamente.

Eran as once e media pasadas cando me chamou Anxo, os Eivadiños quedaran no lugar de costume ás doce e cuarto. Vaia panorama!!. Eu en pixama, en Cangas, e tiña corenta minutos para chegar ao punto de encontro, tiña que tomar unha decisión XA!!, e sen pensalo, porque se o penso non vou, metinme baixo a ducha e vestinme de camiñante a toda mecha mentres facía unha chea de cousas ao mesmo tempo : lava-los dentes cunha man, enviando unha mensaxe a Xurxo coa outra (quedara con el en que lle diría o que ía facer...), mentres pola outra banda o cerebro andaba a pensar en que tiña que meter isto na mochila ou isto outro, que se levaba cartos, que non me ía dar tempo a facer gasolina, que se manda carallo coas miñas indecisións para agora correr coma unha tola, que se........ Polo menos, nesta nebulosa de inconsistencias domingueiras, unha sentíase tranquiliña, xa que ía ser un día de inconsistencias, polo menos sé coherente contigo mesma, neniña, o menos que podes facer é darte conta diso....

Din chegado ás doce e cuarto pasadas un chisquiño, que a min non me gusta nada que a xente estea a esperar por min, coa tranquilidade de que polo menos non fun a derradeira en chegar, o Anxiño aínda non chegara. Pero aí estaban os Eivadiños cos que ía compartir xornada : Yuka e Ramón (despois de todo ía compartir con Sudando Botas!!), Xurxo, Xacobe. Iolanda e máis eu chegamos por igual, aí viña un Eivadiño que levaba tempo sen asomar, Xaime, alias a Criatura, coma o chama Anxo. Alex viña un pouco despois cargadiño de bolsas, e alá ao lonxe xa asomaba a figura de Anxo cruzando o paso de cebra encamiñándose cara a nós. Faltaba Georgina, que chegou cando os demais xa estabamos repartidos nos coches e colliamos rumbo ao Stop, alí sabería o noso destino camiñante deste domingo dubidoso que xa estaba empezando a deixar de selo si ou si (pensaba eu!!, pero se ve que eu non era a única perdida neste día!!...).Dez Eivadiños aventureiros, qué nos depararía o día??.

Momento sublime no Stop coas decisións culinarias, o arroz malandro sempre é o rei pero se ve que xa sabemos ben todos das súas consecuencias cando estamos a patear, jajajaja...., así que hoxe perdeu o partido por goleada masiva. Seis pediron arroz tamboril e os outros catro repetimos menú lixeiro, unha pescada con ensaladilla rusa e unhas verduriñas que saben a gloria do ben que as cociñan. Mentres comiamos souben do noso destino, ai que ben!!, non sería moi lonxe, aí mesmo, en Valença, Yuka e Ramón propuñan unha ruta acabada de marcar, apenas había un mes, non moi longo, duns 11 kms, na parroquia de Silva. En apenas vinte minutos xa estabamos no noso destino, iso me tiña contenta, non tiña eu moitas ganas de trasfegar no coche neste día. Cando chegamos á Igrexa de Silva, polo visto o roteiro saía de aí, había preparativos de festa, claro!!, era San Antonio. Parecía unha xuntanza gandeira, os paisanos do lugar ían traendo as vacas, os tenreiros, e ían atándoos ás árbores e levándoos a unha superficie de terra habilitada para a festa. Aí había de todo pero sinais....., desas non había nin unha!!. Percorremos os arredores buscando, Yuka mapa en man recorreu todo o perímetro, eu collín polo outro lado, cara á estrada. Nada, nin unha triste marquiña, aínda que fora vella e despintada. Non sabiamos moi ben qué facer, Yuka considerou por un momento ir a outro destino pero alí a xentiña xa estaba cos preparativos de antes de patear, que si estiramentos, que si poñéndose as botas, comprobando as mochilas. Decidimos ir a aventura, e se tal, inventar o camiño. Así que empezamos a camiñar con Yuka como abandeirada e capitana da expedición, que para Capitana Pechabares xa tiña o título Georgina, como a deu en chamar Anxo agarimosamente.

Empezaba ben o conto!!!. Non levabamos nin vinte minutos de pateada e xa estabamos perdidos, bueno!!, en realidade xa empezamos perdidos. Veña volta atrás!!. O Alex hoxe non estaba para moitos retrocesos, e pedía por favor non sei o qué, porque xa estaba alí e iso non tiña volta atrás. Ánimo Alex!!, lle dicía eu. Fixemos algo moi curioso que Iolanda deu en chamar unha rota de pequeno recorrido, circular, iso si; o tema é que fomos a parar a unha finca e literalmente, o que fixemos foi rodeala para volver a saír, jajajaja. Se ve que hoxe non se levaba nada ben iso de volver para atrás, se hai que volver se volta, pero cara adiante, así que aí andaban dez pipiotas con cara de parvos rodeando unha finca para volver ao mesmo punto. Yuka dicindo : lo siento, lo siento....., e o Anxo dicindo que non nos meteramos con ela. Seguimos perdidos, por suposto. Metémonos entre máis fincas, chupamos asfalto a tutti plen, pero nós, ala!!, para adiante!!. E para adiante iamos, esa é a verdade, o roteiro íase facendo, accidentado, si, pero a cousa ía para adiante. Atopámonos a dous rapaces que viñan entre fincas e preguntámoslles por unha saída á estrada. Un deles díxonos: se me seguen....., e ala!!, Yuka pasou a ser guiada tamén por dous raparigos moi amables que nos capitaneaban entre fincas ata non sei onde, porque para esas alturas eu xa non sabía onde estaba nin quería sabelo. Pasamos por un muíño restaurado convertido en vivenda, precioso entorno. O rapaces pedíronlle permiso ao dono, que estaba sentado comodamente á sombra, parecía un rei satisfeito no seu palacio, eu tamén estaría con esa expresión se esa casa fose miña, mirando divertido coma eses dez pipiolos perdidos seguían a dous rapaces que parecían saber moi ben a onde ir. Dende fora iso debía ser unha escena cómica e extravagante, coma fora de guión. Pero veña!!, qué é Eivadiños sen estas aventuras??, isto era a salsa mandinga da historia Eivadiña. A verdade é que todos tiñamos os talantes ben conformistas neste domingo no que o calor tamén acompañaba.

Os rapaces nos deixaron na estrada e seguimos camiño. Pasamos por Casa Gonçalo e todos tivemos un recordatorio para o noso Gonzalo, sempre presente por unhas cousas ou por outras o de Paramos, e tamén pasamos por un bar con terraza, con cartel de xeados, e pechado!!, merda!!, iso non é de lei, ter diante semellante tentación e ter que pasar de longo, cómo a vida mesma, eh??, para que digan que nos camiños non se aprenden leccións!!. Ascenso cara a non sei onde, pero mentres o saiba Yuka!!, e cando rematamos de subir, alegría!!!, un bar no medio do monte!!, se é que estes portugueses teñen esas cousiñas, no pobo non, pero no monte, pois si!!. A sombra dunha sobreira nunha mesa de pedra bebín a cervexa máis rica que probara nos últimos tempos, si señor, sóubome a líquido máxico e reparador. O Xacobe andaba entretido facendo fotos e queixándose da luz que había hoxe, noutra mesa, Iolanda e Xurxo mantiñan unha conversa que parecía moi amena, os dous enleados no diálogo alleos ao resto do mundo. Yuka andaba ás voltas co mapa, eu creo que hoxe Yuka non se decatou moito in situ de por onde ía pisando, pero ten que ter ese mapa resabido e rexistrado na súa memoria a longo prazo para sempre xamais de tanto que o mirou. Ramón tamén andaba facendo fotos por aquí e por acolá. O Alex seguía esfurricado, Xaime parecía levalo moi ben a pesares de levar un tempiño sen saídas Eivadiñas, o Anxo semellaba feliz da presenza de Georgina compartindo pasos, e en xeral, todos pareciamos ter asumido que non sabiamos onde estabamos, cando chegariamos aos coches, pero tampouco pareciamos desgustados coa idea de sentirnos perdidos, ou sexa, confiabamos plenamente en que a metade de Sudando Botas polo menos si que o sabía, porque a outra metade hoxe tamén estaba a deixar que Yuka levase o temón deste peculiar barco montañés, que de mariñeiro non tiña pinta ningunha.

Seguimos ruta. Acabamos na civilización de novo, pasando outra vez polo bar pechado, que seguía aí, a rirse de nós coa súa terraciña e o seu cartel de xeados, pero agora xa non importaba tanto e pasei por diante del cun sorriso de chínchate!!, que eu xa bebín a miña cervexiña!!, coma se unha cousa aí posta, inanimada, puidese entrarme ao trapo, pero deben ser as tolerías camiñantes, que habelas, hainas tamén. Atopamos unha casa co número 666, o número da besta, e Anxo animou á Criatura a posar para unha foto e deixar inmortalizado ese momento anticristo, moi tenebroso o día non estaba, sinceramente, lucía Lorenzo con ganas e Xaime debatíase dubidoso de si posar coas mans estendidas boca abaixo ou como facer para darlle tenebrosidade ao asunto. Aí quedaron el e máis Alex co tema mentres os demais seguiamos rota. Atopamos tamén un cereixo cargadiño dos deliciosos froitos e algúns se empoleiraron na árbore para comer nelas, un pouquiño máis abaixo atopamos dous máis e o resto fomos dereitiños a por eles. Qué festín!!, que boas e doces estaban. Cando os da árbore de arriba quixeron, se pasaron para a de abaixo para seguir, vaia estampa de rouba froitas!!.

Cos bandullos cheíños de cereixas fomos dar cun tramo do camiño portugués que remataba en Valença, aínda andamos un bo treito por el ata que collemos un desvío ata Silva de novo, onde tiñamos os coches; de repente chegaron as presas pois algúns tiñan que estar en Vigo ás oito, así que lle metemos o turbo ao final, coma case sempre. Parece que esta ruta de dez camiñantes perdidos antes, durante e despois, finalmente tiña bo remate. Seguramente inventamos un roteiro novo, do que estaba sinalizado chegamos á conclusión de que tal vez o estará algún día pero non era este día precisamente. Chupamos sol, calor, fincas sen saída e asfalto para dar e tomar, pero eses momentos perdidos, resultaron ser momentos para nada perdidos, senón que son momentos para darte de conta de que en realidade, acabas atopándote. Nas conversas, nas risas, nas tolerancias, nos cansazos, na convivencia entre amigos, todos da súa nai e do seu pai, pero facendo familia. Digo eu, que ben paga o perderse para atoparse con iso.

Para a volta, Iolanda preferiu vir no coche de Yuka e de Ramón, que non se fiaba un chisco da velocidade que puidesen levar os que tiñan que estar en Vigo ás oito. Alá nos deixaron no concheiro para recoller os nosos coches, eu aínda tiña o regreso ao Morrazo. Todas as miñas dúbidas da mañá estaban fora de combate, finalmente esa foi a miña elección, perderme cos meus amigos para atopar un nivel vencellante máis sólido e forte. Agradecida dos momentos compartidos con todos eles.

Eivadiños, unha máis. Así o vivín e así é como volo conto.

Salo.

E172 Trilho do Mezio - Ribeira de Vilela (Arcos de Valdevez)

Información técnica da ruta en SUDANDO BOTAS

Domingo, 6 de Xuño de 2010


Hai xente á que non lle presta repetir os camiños, pois non se decatan de que os camiños están vivos, de que mudan coas estacións e co paso dos homes e das bestas, quizais porque pensan que o único importante é o destino, e unha vez chegados a este, sexa o cumio dunha montaña ou o regreso ó punto de partida, non paga a pena volver a recorrer as mesmas congostras e carreiros. Cada quen ten o seu xeito de comunicarse coa natureza, uns van cara ela con ánimo de conquista, e outros deixámonos conquistar, unha e outra vez, como quen se deixa engaiolar polo feitizo dos afectos vellos, dos que teñen memoria. Así tamén sucede cos amigos, con esa xente que forma a xeografía que gusto chamar cobertura emocional, e nos que me presta insistir, para compartir con eles camiños nos que xa están impresas as miñas pegadas, xunto cun rumor de pantasmas que, grazas a eles, fun quen de desactivar (ou estou a piques de facelo), para que non me estouparan nun feixe de nostalxias.


Nunha mañá con prognóstico reservado, ceos despexados e unha bafarada de calor que anunciaba queimaduras de terceiro grao ó longo de todo o noso litoral, xunteime con boa parte desa cobertura que, pasiño a pasiño, foi escribindo a historia deste colectivo miúdo pero teimudo, que se deu en chamar Eivadiños. Alí estaban os amigos do Casal de Sistelo, agora xestores desa ferramenta indispensable de Sudando Botas, da que non temos empacho en aproveitarnos; Fani e Alex, con quen compartira a noite anterior na Carballeira de Caldas, escoitando as melodías de Woiza, Moon Cresta e Skunk DF; do outro lado da ría viu a miña queridiña Salomé, cómplice de camiños, letras e segredos, que viña cos efectos secundarios dunha noite de troula; e dende as terras de Arousa e do Val Miñor viñeron Iolanda e Xacobe, xentes que se foron gañando o meu cariño a base de compartir camiños, mesas e concertos.

Celebramos a eucaristía pertinente no comedeiro de San Pedro da Torre, arroz malandro e pescada, mentres Yuka dáballe voltas ós mapas buscando unha ruta axeitada ó noso formato e onde existira a posibilidade de mergullarnos, aínda que foxe parcialmente, pois a temperatura incrementábase conforme avanzaba o día. A sobremesa estendeuse tanto que semellaba que ninguén tiña presa por espallar pegadas polo territorio luso, escenario habitual das nosas aventuras e, ás veces, tamén das nosas desventuras.

A viaxe ata o interior da Serra do Soajo resultoume curta, aínda que para a maioría semellaba que quedaba no quinto carallo, xa que lle mandei unha sesta por fascículos, mentres o Xacobe intentaba non perder o rebufo de Ramón, que tiña o día campión e estaba por adestrar para a próxima temporada de Formula un. A unha ducia de quilómetros do centro de Arcos de Valdevez, e situado no mesmo concello, atopase a Porta do Mezio, e alí mesmo, as portas do Centro de Interpretación do Parque Nacional da Peneda Gêres, deixamos os nosos coches, iniciando ese ritual de quita e pon das mochilas, estiramentos varios, e visitas en procura de folletos (eu so merquei un xeral pois ouro e medio por cada trilho pareceume excesivo).

Nada máis comezar o sendeiro afastámonos un chisco del para aforrarnos un pequeno tramo de asfalto, e internámonos nunha fraga fermosa, onde camiñamos entre bidueiros, piñeiros bravos e silvestres e cedros de Oregón, mentres eu tentaba lembrarme dos tempos en que recorrín estes mesmos paraxes co Club de Caminhantes, cando non levaba máis dunha ducia de pateadas con eles, na primaveira do ano dous. Semella que a paisaxe mudara, pois non era quen de recoñecer os camiños, e aledeime de ser guiado por Yuka, que coa axuda de Ramón, da cartografía e do GPS, sempre nos leva na dirección correcta, aínda que ás veces teñamos que dar máis dunha volta. As marcas estaban agochadas e, a pesares de estar tan preto da Porta do Mezio, o trilho non tiña aspecto de estar en boas condicións, como comprobamos máis tarde.

Pasamos preto da estrada que leva ó Parque de Campismo da Travanca, e volvemos afastarnos do asfalto e tamén lles damos as costas á fraga, para avanzar por unha zona de matogueira, onde non crecían máis que toxos, uces e carqueixas, e onde a sección fotográfica dos Eivadiños dedicouse a dispararlle ás cachenas e gárranos que, en gran número, pacían alleos ó noso paso. Neste tramo tivemos algún momento de incertidume, xa que confluían un feixe de carreiros, pero ó final Yuka resolveu sen demasiados problemas. Comezamos a descender cara o interior do val, seguindo os compases da melodía que presentaba o programa de Felix Rodríguez de la Fuente, e ata Alex tentou improvisar un coro eivadiño para facer nosa a sintonía, aínda que o resultado non resultou regular, por dicilo dalgún xeito. Tamén sería moito que, ademais de camiñar, escribir e fotografar se nos dera por compoñer cantigas.

A paisaxe foi mudando, e a matogueira do planalto deu paso a unha selva de xestas, e estas a pequenos soutos, carballeiras e algunha sobreira illada, ata chegar ó lugar de Vilela de Lajes, que nos recibiu cos característicos campos dispostos en socalcos, onde medraba o millo, as verzas, as patacas, ou sinxelamente a herba empregada para pasto. No que non nos sorriu a sorte foi en atopar unha taberna onde combater os calores, que eran moitos, e tivemos que darlle as costas ás súas casas senlleiras sen refrescar a gorxa con outra cousa que non fora a auga das nosas cantimploras.

Para compensar estes sufrires, internámonos nunha fraga tupida onde carballos, bidueiros e salgueiros movían as súas follas levemente, anticipando a proximidade do río. Seguimos por estreitos sendeiros a nosa guía, escoitando xa os cantares do Ribeiro de Vilela, onde nos prometeran un máis que merecido mergullo. Cruzámo-lo por unha fermosa ponte de pedra, agochada no medio dunha vexetación exuberante, e comezamos a escrutar entre as pedras buscando unha poza axeitada ós nosos anhelos, a Ramón parecíalle ben a primeira, e Xacobe a piques estivo a decidirse por unha que só daba para mollar o cu, pero eu insistín e avanzamos un chisco máis, para chegar ó lugar perfecto.

Á beira do camiño atopamos unha piscina natural onde poder chapuzarnos todos xuntos, ou case, porque Ramón e Yuka seica tiñan celebración aparte, xa que estaban de aniversario, e Salo remollouse algo máis arriba, quizais facendo balance da véspera. Como sempre a Fani non lle importou compartir a poza cos tres eivadiños que restabamos, pois se sabe que esta moza naceu sen medo, aínda que a todos nos semellou que a auga estaba un algo fría. Como colofón tamén a Fani deunos a merenda: cereixas, melón e plátano que levaba na mochila.

Despois do mergullo, xa refrescados, conviñemos en apurar o paso, pois aínda nos restaba un bo anaco do trilho, máis a beleza dos prados e lameiros de Bostelinhos atrapounos, e a sección fotografía sucumbiu ó seu feitizo. A primavera estaba aquí máis presente que en calquera outro punto do recorrido, e unha auténtica sinfonía de cores nos acariñaba os ollos: as flores xurdindo entre a herba, as medas colmadas de palla, e catro nubes de algodón tinguindo a cúpula celeste. Sen dubida, un dos tramos máis agarimosos e máis fotografados da tarde.

Pero algo tarde xa era, e a nosa líder volveunos arengar cando cruzamos por segunda vez o Ribeiro de Vilela, por unha pontella de grandes laxes. Aquí comezamos un tortuoso ascenso, e volveron os calores e fíxose o silencio nas nosas filas para botar o resto polo camiño, non é que fora moito o desnivel, o que non había era moitas ganas de subir. Pero non quedaba outra, e non tardamos en chegar novamente a Vilela de Lajes, onde puidemos encher as nosas cantimploras e refrescarnos nunha fonte de auga cristalina. O pobo aínda conserva algunha construcción fermosa, pero non era o tempo de deterse, así que outra vez nos puxemos en marcha a trote cochinero.

Por camiños carreteiros enlamados, o carón de unha sucesión de socalcos, non tardamos en chegar a Boimo, o derradeiro núcleo rural que nos afastaba da Porta do Mezio, dende onde tiñamos unha panorámica parcial do noso itinerario. A miña patiña esquerda xa estaba a protestar, e para facerlle compaña o meu xeonllo dereito comezou a rosmar, e neses momentos volvía a maldecir a miña sorte, aínda que ver a Iolanda, que estivo boa parte do camiño na cabeza do pelotón, incluso ás veces escapada, e que non se queixou nin un chío, deume azos para continuar.

Atravesamos a estrada e fixemos os últimos quilómetros por unha carballeira fermosa, en medio das negociacións entre Alex e Fani para darlle acubillo á rapaza e o seu innamorato, e pasando a carón de antas, petroglifos e outros vestixios arqueolóxicos das xentes que habitaron aquí fai milenios, aínda que non tivemos moito tempo para contemplalos, pois había quen tiña presa por volver. Así que nada máis chegar á Porta do Mezio estiramos a presa, repartimos apertas e bicos e saímos fungando cara a metrópole.

Aínda rematamos nun chiringo de Teis, Alex, Iolanda, Fani e máis eu, en compaña da Criatura, a que lle dimos un pequeno avance desta historia que agora ledes. Cantámoslle o cumpreanos feliz a Ioli, que semellaba que cumpría anos ó revés, e só lle faltou algo doce para completala celebración. Quizais o camiño semellou un bo agasallo para ela.


Ficha técnica (xentileza de "Sudando Botas")