E24 Trilho dos Miliarios (Paredes de Coura)

Descripción do percurso e mapa

Domingo, 18 de marzo de 2007

Certeiras na búsquea da dor, un millón de diminutas agullas se instalaron nos puntos máis sensible do meu cerebro, e os gritos do espertador se me antollan insoportables, como se fosen os tambores dunha guerra que perdese de antemán. O síndrome da soltaría dominical, máis coñecido co vulgar nome de resaca, amañece no meu corpo, froito de entregarme ós encantos dese líquido negro e espeso que temos como bebida nacional: o licor café. Tamén as gaitas do fúrancho de Matamá –arroupadas polos máis variados instrumentos de percusión: latas de aceite, botellas de anís, tamboriles, cunchas e pandeiretas- onde celebramos na véspera o cumpleanos de Petete, parecen contribuír a este espertar, no que busco con urxencia un analxésico e medio litro de auga.

Con estes antecedentes é fácil caer na tentación de envolverse nas sábenas, despois de baleirar a vexiga, e comprobar que o que expulso é un veleno escuro e denso, e que as miñas pernas volveron a envellecer outros dez anos nunha noite, polo que me desplomo baixo as miradas indulxentes de Bianca e Sierra, que me susurran unha nana, e me arroupan para que espere a que o barbitúrico faga o seu efecto e venza a cefalea que se instalou na miña cabeza. Só quero descansar dez minutos máis, consciente das miñas obrigas, para amortiguar o tránsito entre as pantasmas que xeraron os vapores etílicos e os que me agardan na rúa, agochadas nas esquinas para que pague o que me corresponde polos meus crimes.

O resultado de todas estas sumas é bastante previsible: quedo profundamente durmido e me espertan os pitidos estridentes da telefonía móbil, anunciándome que xa teño ós meus fieis impacientes no punto de reunión habitual, co que teño que improvisar un triple salto mortal antes de tropezar coa alfombra e estrelarme contra o deshumificador que, a xeito de protesta, cuspe ós meus pes. Non me queda tempo nin para maldecir, só para encher a mochila con algo de roupa de reposto e cubrirme as vergoñas cos trapos arrogados que atopo sobre a cadeira, que aínda cheiran a furancho.

Baixo un sol primaveral me reciben, cos esperados reproches por renderme ós brazos de Morfeo, algúns incondicionais: Zalo (a pesar de que só se nos una ó xantar), Nacho, Montse e Isabel (aínda que a Brujita manteña as súas reservas con esta indisciplinada tropa), ós que temos que sumar a Ramón, que pese ó incidente da cadela decidiu repetir nestas citas gastronómico deportivas.

Pecho os ollos durante o traxecto que nos separa do noso restaurante favorito, para evitar máis comentarios desfavorables á miña conduta desordenada, e así ganarlle uns minutos ó sono que se acumula nas pálpebras, coas súas pesadas teas de araña. No meu estómago xa non queda rastros do cocido da noite anterior, e a malandremia acada niveis altísimos, así que non vexo escusa para comulgar con entusiasmo, e recompoñer un chisco as febles estructuras que me manteñen. Non como Tesorito, que se empeña na insurrección, aproveitando que non son quen de impoñer a pouca autoridade que puidera ter, aínda que non deixo de sinalar as consecuencias funestas que podería traer a súa actitude rebelde.

Grazas ós efectos balsámicos da cociña do Stop esvaecen as dores, aínda que intúo que a xornada non vai ser de todo afortunada, xa que me esquezo os mapas en casa e so temos medianamente claro o punto de partida. Así que nos despedimos do Caudillo, que vaise camiño dunha sesta de pixama e penico, e poñemos rumbo ás terras do Coura, para insistir na súa xeografía, e na súa extensa rede municipal de percursos pedestres.

O trilho dos miliarios iniciase na maxestosa igrexa de Cossourado, situado na freguesía do mesmo nome, cun sol que se estrela contra as cápsulas de plástico dos viveiros que ocupan os terreos continuos ó recinto sagrado. Antes de comezar utilizamos as escaleiras da casa rectoral para os nosos estiramentos e, como soe ocorrer nesta congregación de eivados, ó que non lle chiscan os xeonllos, lle berra a cadeira. A pesares destas queixas dos nosos esqueletos, e dándolle as costas ó cemiterio, acometemos o ascenso do outeiro onde se asenta, encaramado o punto máis alto do noso itinerario, o Forte da Cidade.

Este punto constiue unha parada obrigatoria, non só polo seu valor paisaxístico, xa que é unha atalaia privilexiada do val, dende os 376 metros que sinala o seu vértice xeodésico, senón tamén polo seu indiscutible valor arqueolóxico. Nesta cima atópanse vestixios dun poboado que testemuña a presencia da cultura castrexa do noroeste peninsular, en forma de muros circulares o cadrados sobre os que levantaban vivendas, graneiros e cortes, e incluso un par destas construcións están reconstruídas para que nos fagamos unha idea do aspecto orixinal deste conxunto. Polos paneis informativos nos enteramos que se trata dun poboado fortificado datado na idade de ferro, que podo ser abandonado antes da romanización, e que recibe o nome de Cividade de Cossourado.

En canto abandonamos o poboado prerrománico empezamos a ter as primeiras dificultades, xa que non atopamos máis marcas cas que vimos na ascensión, polo que nos internamos no único camiño que atopamos, difuminados entre os cascallos dunha tala masiva de piñeiros (que Ramón moi habilmente achaca á insistencia de Zalo en pedir palitos despois do xantar), mentres Tesorito continúa polo cumio buscando os prezados sinais. Como avanzamos un bo treito e desaparece o estreito e incerto sendeiro, e o noso compañeiro dende as alturas tampouco atopa o rastro, decidimos volver sobre os nosos pasos, cos comentarios sarcásticos de Isabel, desafiando unha vez máis o criterio deste cronista.

Preto da igrexa onde iniciamos a ascensión cara o castro, atopamos a continuación da pista forestal que recorre a aba do Monte da Sé, e nela os sinais do trilho, así que nos reagrupamos e avanzamos confiados en avanzar sen máis contratempos: pero non. Non tardamos moito en atopar novos cruces e cando volvemos atopar a dirección correcta, descendendo por un camiño pedregoso e polvorento, volven sucederse as opcións e a ter que separarnos na búsquea.

Nesta ocasión é infructuosa, e guiámonos so por un instinto: o meu, camiñando por unha pista que bordea un outeiro pelado, ós seus pes monte, pobos e val. O astro rei, como un monarca despótico e cruel, azóutanos coa súa lingua de lume, e fainos fraquear o ánimo, polo que en máis dunha ocasión plantexamonos si non será mellor retirarnos a tempo, para conseguir unha victoria. Aínda así decidimos continuar por unha ampla pista durante un centenar de metros, hasta que en outro dos desvíos atopamos unha indicación do sendeiro, en sentido descendente, e aliviados nos internamos nel, avistando as primeiras casas do pequeno núcleo rural de Souto, onde entramos co peito sudoroso e nu os mais desvergoñados do pequeno continxente de camiñantes cegos.

Tampouco aquí nos sorrí a sorte, xa que atopamos un deses establecementos onde poder saciala sede a cambio dunha moedas, o sexa: un bar, pero pechado a cal e canto, que é o mesmo que non atopalo. Así que temos que continuar coa sede intacta, atravesando un pobo onde as casas habitadas son unha mostra gráfica do feísmo, e as construcción abandonadas, coas paredes devoradas pola maleza, unha postal de certo encanto do gusto da arquitectura popular do século pasado.

Atravesamos o lugar de Castanhal, por unha serpenteante liña asfaltada, observando a fertilidade desta terra na que se alternan os campos de labranza e de pasto, onde pacíficas vacas barrosâs mordisquean un puzzle de infinitos tons verdes, e tamén un enorme edificio señorial, cara onde nos diriximos. No traxecto Isabel fai amizade cun seareiro, polemizando sobre si é máis bonita a paisaxe da costa ou do interior; o home non lle atopa demasiada beleza a este territorio onde naceu, onde transcorren e finalizarán, de seguro, os seus días.

Estes pequenos agrupamentos humanos forman parte do lugar de Antas, pertencente á freguesía de Rubiâes, onde se alza o edificio que viramos ó lonxe: a Casa Grande, unha impoñente quinta en ruínas que debeu levarse boa parte do patrimonio do home que a soñou. Nós tamén soñamos ó recorrer á sombra dos seus muros, por onde trenzan distintos tipos de enredadeiras, un vestido vexetal que ameaza con devorar as súas descoloridas formas, e durante un tempo indefinido concluímos que pagou a pena erguerse da cama para vir ata aquí.

Fronte a esta construcción impoñente atopase outra máis modesta, pero bastante curiosa, unha pequena ermida, onde podemos apreciar vestixios da presencia romana, xa que o seu frontal descansa sobre dous miliarios, os que lle dan o nome á ruta. Os marcos miliarios, dos que tamén hai mostras a ambos lados da estrada, indicaban as millas romanas da vía militar dezanove, do itinerario de Antonino.

Despois de fotografar dende tódolos ángulos posibles estas mostras de arte, atravesamos o pobo seguindo os sinais, que nos acercan ó río Coura, onde se perden. Andamos cara adiante, cara atrás, cara a esquerda e a dereita, coa mesma sorte: ningunha. Así que despois de atravesar campos, montes e camiños, volvemos á ermida, onde intentamos indagar a boa dirección. Cando o conseguimos é demasiado tarde, e so nos queda emprender o retorno.

Bordeamos outra vez a montaña, co Coura ós nosos pés, ata chegar a Nogueira, onde mudamos terra por asfalto, no derradeiro tramo do noso periplo. Teremos que volver a insistir neste sendeiro, cando non nos traicione a noite.