E114 Ruta de A Cova (Santalla d’Oscos)

Venres, 10 de abril de 2009





Rompemos o silencio do albergue de Veiga do Carro cunha treboada matinal, sen dubida polos efectos secundarios das potaxes da véspera, mentres saltamos das liteiras con ganas de troula, cada quen espreguizándose dos derradeiros restos dos seus soños, e poñémonos os nosos disfraces de cebola, una capa tras outra, porque fora tamén parece que ameaza a tormenta, aínda que non sexa quen para botarnos para atrás e volver ó abrigo dos sacos.

A cociñeira magrebí xa está no comedor para nos dar o almorzo, e abre moito os ollos cando ve a velocidade con que Alex e Miguel devoran tostadas con manteiga e marmelada, e como toman unha e outra taza de café con leite. Eu sorrío, bebendo de penalti o colacao, despois de mollar unha tostadiña e dúas galletas, mentres busco novas xeografías, novos topónimos cos que encher as nosas historias, mentres van chegando outros hóspedes máis preguiceiros.

Saímos a enfrontar os rigores climatolóxicos, e baixo un miúdo pero persistente mollaparvos conducimos ata Santalla, onde mercamos pan como complemento ó queixo e ó embutido que levamos na mochila, e tamén auga mineral, xa que onte tivemos as tripas algo revoltas, e sospeitamos que foi por beber da fonte de Barreiras. Con estas provisións chegamos ó inicio do noso sendeiro, ou eso cremos, porque confundimos Ferreira con Ferreirela, aínda que grazas a esta confusión podemos escoitar a unha señora falándonos na cantareira lingua dos Oscos, que tanta ledicia nos da.

Unha vez desfeito o entorto chegamos ó pobo onde se inicia a Ruta da Cova, e aparcamos a carón do cartel que explica as características do recorrido, no que temos que salvar douscentos cincuenta metros de desnivel. Aproveitando que deixou de poallar comezamos a andaina, seguindo as marcas que nos levan cara o Río Agüeira, que cruzamos por una pequena ponte de pizarra tallada, e polo que se accede a unha área recreativa.

De seguida dámoslle as costas ó río e iniciamos un forte ascenso, onde atopamos a primeira sorpresa: un albar, nesta zona dinlle “cortín”, un recinto circular de pedras superpostas, dunha altura que pode acadar ata os tres metros, o que se accedía por medio dunha escaleira ou ben por unha estreita porta. Estas construcción están pensadas para impedir o paso dos osos cara as cólmenas, que se dispoñen no seu interior en filas sobre escadas de pedra.

O Miguel, que cargou as pilas a gusto no almorzo, sube pola carballeira arriba como un foguete de feira, seguido de preto polo Cachorro, mentres que eu utilizo a escusa das fotos para ir máis a modo, xa o di o refrán: “sube como un vello para chegar como un rapaz”. Inda subimos de carallo, ata que a paisaxe vai mudando nun espeso piñeiral que ocupa a parte alta do monte e chegamos a un sendeiro máis horizontal, que se interna no Canón do Agüeira. Dende aquí vemos, fronte a nós, o pobo de Ferreira, e un cento de metros máis abaixo a conca fluvial describindo fermosos meandros en medio dunha fraga exuberante.

Non se pode dicir que o sendeiro sexa monótono, pois a cada volta mudan os panoramas, e alternamos carballeiras e piñeirais con abundantes soutos de castiñeiros centenarios, mentres debuxamos unha liña que atravesa Pena Rubia, confundindo as nosas pegadas cas de outros camiñantes ocasionais, non tantos como para quitarlle maxia ó lugar, que tamén decidiron botarse ó monte a pesar de que a poalla, por veces, transfórmase nunha chuvia máis que insistente.

Tamén temos un par de tramos delicados, sendas pedreiras de pizarra e caliza que se desprendeu da montaña, formando un torrente pétreo no que debemos extremar as precaucións, xa que as pedras están bastante esvaradías e non temos ganas de mancarnos. Facéndolle un aire cara un balcón natural sobre o abismo que abre a conca fluvial o Miguel pega un esvarón e, pese a que é o único que leva bastóns, bate co cu contra a pedra, pero é forte este home para queixarse e deseguida ponse en pé e nos segue comandando.

Alternamos así mesmo as fragas con sendeiros aéreos, que non teñen nada que envexar a algunha desas rutas populares de Picos de Europa, co aliciente engadido de que todo o que vemos ó noso redor é natureza, nin unha soa construción, por cativa que sexa, se atopa dentro do Canón do Agüeira.

Como curiosidade, e a pesares de que a ruta este ubicada no concello de Santa Eulalia, un bo anaco, no que o río enchese cas augas dos seus tributarios, os regos de Casais, da Pena e da Coba, transcorre polo limítrofe concello de San Martín. E, despedíndonos do Canón, descendemos ata o poboado de Coba, xa no concello de Grandas de Salime, que incluso se atopa fora da comarca dos Oscos-Eo, por onde transcorre un cuarto deste sendeiro sinalizado como PR AS 153.

Na aldea atopamos outra alvariza, esta aínda cunha ducia de colmeas, e despois de pasar as catro casas que aínda están en pé, conectamos cunha pista forestal e dámoslle as costas o río, e tamén á chuvia, porque o sol logra un vitoria parcial sobre as nubes e mándanos os seus raios cálidos para nos secar. Dende aquí saímos a unha estrada dende onde temos un bo treito asfaltado, entre bosques de piñeiros abatidos polo furacán Gordon, unha desfeita que hai que estar aquí para vela e crela, algún deles non aplastou, de puro milagre, as casas do lugar de Penedo, e quedaron deitados nas paredes ou no teito.

Chegamos a unha zona de campos verdescentes, onde pacen vacas e cabalos, e de seguida vemos a cativa Igrexa de Santa María, no pobo de A Coba, e cara alí nos diriximos, pensando se non sería bo momento para dar conta das nosas provisións, xa que calculamos que debemos levar recorrido a metade da ruta. Pero eu insisto en camiñar un chisquiño máis, e despois de unha breve visita á aldea, que aínda conserva algunha casa de certo avoengo, avanzamos cara o Río Allonca, que ven dende a Galiza administrativa para sumar as súas augas ó Agüeira.

Uns metros antes de que se xunten os dous ríos decidimos facer o xantar, xusto na ponte que cruza o Allonca antes de que perda o nome. As madeiras aínda están secas, así que sentámonos nelas e procedemos a quitar queixo, xamón, chourizo e pan, pero antes de que comecemos ca pitanza empeza a chuviscar, primeiro a modiño e despois máis arreo, e vémonos obrigados a atopar refuxio nas ruínas dun muíño.

Cando remite o augaceiro seguimos a nosa marcha, buscando un lugar máis axeitado para xantar, e despois de pasar pola confluencia do Allonca e o Agüeira decidimos parar, outra vez ca bendición do sol, na ponte que cruza os cauces sumados. Damos boa conta dos víveres, e mentres o facemos decatámonos, dándolle outra volta máis ó mapa, que estamos a facer a ruta do revés, así que aínda nos queda o tramo máis duro, os trescentos cincuenta metros de desnivel que separan este punto de Nonide. Despois da paparota, e antes de que nos colla outra vez a chuvia, botámonos ó camiño, facendo equilibrios sobre a raia que divide as fronteiras das comunidades autónomas, e ós poucos o terreo vaise facendo máis e máis vertical, arrancándonos suores, maldicións e algún peido, quizais para axudar no ascenso.

Para engadir máis sufrimento ó desnivel que temos que afrontar empeza ¿tiña que ser agora? a darnos nas costas un sol de primavera deses que arrinca suores con só pensalo, e só nos alivia as panorámicas que gañamos conforme subimos. Atopamos unha aldea en ruínas, que nin tan sequera aparece nos mapas, a metade da subida, perdida nun océano de toxos, breixos e xestas, e por ese mesmo océano zigzagueamos, o Miguel a cento vinte, o Alex a cen, e eu a sesenta, mentres as nubes van cubrindo outra vez o ceo.

Cando estamos chegando ó alto do outeiro empezan a caer catro gotas, e despois catro máis, un alento xeado barre as terras altas e mentres miramos cara o val, satisfeitos de rematar co ascenso, intensifícase a chuvia e mesmo ponse a sarabiar. O terreo amabilízase, perde verticalidade, conforme avanzamos por un souto onde a follasca empeza a tinguirse polo xeo, mentres recuperamos a visión do canon do Agüeira e parte do camiño recorrido na serra enfrontada a nós. Por se non tiveramos suficiente con esa estraña transición de sol, nubes, chuvia e sarabia en algo máis de media hora, empezan a caer folepas de neve, e de seguida atopámonos camiñando baixo unha intensa nevada.

Cando chegamos a Nonide, despois de salvar os últimos desniveis, mollados e cansos, coméntolle a Alex que con gusto me tomaría un café con leite e descansaría un rato, e como por arte de maxia, unha muller que nos ve pasar diante da súa casa sae fora e ofrécenos pasar a tomar algo quente. A “Casa de Tomas” (aquí hai costume de por o nome da casa na porta) é unha construción certamente señorial, de teitos enormes, tan grandes como os corazóns dos seus habitantes.

Porque a señora non quere que nos quedemos na cociña, aínda que veñamos cas botas e roupas enchoupadas, e fainos pasar a unha sala, mentres no interior da casa hai un rebumbio de xentes afanados en tarefas de rehabilitación. Sentámonos á mesa e sobre ela empezan a poñer un biscoito recen feito, doces de chocolate, un queixo enorme e uns tazóns de café con leite como para facer revivir a un morto.

E por si esto fose pouca cousa a habitación enchese de mozas simpáticas e faladeiras, que nos fan compaña e nos preguntan sobre a nosa aventura. Unha delas ata se nos antolla cun certo parecido a Ariadna Gil, cousa bonita de muller, así que por momentos cremos que subimos de máis e estamos no ceo.

Cústanos abandonar este refuxio, pero facémolo, despois dunha eternidade, e para seguir sumando agasallos o sol fai a sua aparición, lambendo as rúas de Nonide, e fronte a Igrexa da Nosa Señora dos Remedios se suma o noso grupo un novo amigo, un can dócil e bonito que pensa, quizais, que lle vería ben un cambio de aires. Así que descende canda nós cara Ferreira, coa seguridade de ter feito este camiño un cento de veces, a pesares de que o Alex empéñase en que dea volta cara a súa casa. Eu xa coñezo o teimudos que son algúns cans cando se empeñan en acompañarte polo monte, así que decido bautizalo, non por que espere que me faga caso, senón polo gusto de escoitar o nome, e o rato xa estamos todos a chamalo: ¡Thor!.

O sendeiro está pragado dun feixe de obstáculos naturais, árbores derribados polo furacán que temos que sortear como ben podemos, e compénsanos as vistas ó val no que levamos camiñando boa parte do día, algo máis de cinco horas, ou cando nos internamos en soutos alfombrados pola follasca e os ourizos dos castiñeiros, entre valados de cachotes ou “chantos” de lousa, descubrindo as derradeiras alvarizas, unha constante no noso debagar por estas terras que xa levamos gravadas no noso imaxinario colectivo.

Chegamos, sen máis, os catro a Ferreira, e o noso amigo canino desaparece, pensamos que ulindo a algunha femia da sua especie, e danos algo de envexa a facilidade que teñen algúns para solucionar. Non sei como hai quen nos di o de “andades de cans”, cando o máis correcto sería “andades como cans”. O certo é que o pobo é ben fermoso, e entretémonos quitando as ultimas fotos a unha vida rural que aínda subsiste, máis mal que ben.

Como recompensa merendamos uns anacos de chourizo e de queixo con pan e ímonos a Santalla a festexar o éxito da xornada cunha botella de sidra, como manda a tradición, pero escanciada cun trebello de fabricación china, mentres o sol vai esvaecendo, e as tebras estenden o seu manto por toda a xeografía dos Oscos.




No hay comentarios:

Publicar un comentario

Archivo del blog

Seguidores