E123 Caminhos do Paô, Caminhos da Fé (Arcos de Valdevez)

Domingo, 31 de maio de 2009

Descripción do percurso e mapa.

¿Como explicar a quen non ten a necesidade, a dependencia, a obsesión polos camiños? ¿Como facer entender que esa colección de pegadas ten vocación de infinito, e polo mesmo non entende de climatoloxía, de estacións, de tendencias sociais? ¿Como conseguir a simpatía, senón o contaxio, de esta afección que me navega polas veas, e que me leva unha semana si e outra tamén a botarme ó monte, como guerrilla?.

Tódolos intentos foron estériles, quizais as miñas facultades para comunicarme estaban minguadas ou non existiron xamais, pero aínda así a miña fe no proxecto seguía intacta, porque só ou en compaña de outros estaba decidido a seguir camiñando. Tal vez sexa o meu traballo sedentario, o habitar no corazón da metrópole, ou as lembranzas que o meu corpo ten do granito, do barro e da espuma, tal vez sexa que non coñeza outra que os sendeiros e as palabras para combater a loucura. Sexa como for amenceu outro domingo e desfíxenme do abrazo cálido dos soños amables para seguir soñando.

As derrotas, ás veces, suceden só nas hipóteses, e velaí que o mediodía desta xornada primaveral, cunha canícula que tentaba con licuar o asfalto, xuntámonos media ducia de eivadiños, das primeiras e as últimas fornadas, e intentámonos poñer de acordo cun recorrido que estivera a gusto de todos. Eu xa tiña medio convencidos a Alex, Georgia e Miguel, máis ou menos, de facer unha ruta ás beiras do Tea, dende Ponteareas ata Mondariz, cando os meus amigos do Casal de Sistelo, Ramón e Yuka, ofrecéronnos a súa guía para coñecer Tibo, escenario dunha das derradeiras saídas do CdC.

A crónica que o Zalo fixera desta andaina espertara a miña cobiza, e pareceume ben o cambio de plans, máis botamos contas e dábanos xusto para o retorno, así que decidimos seguir co plan inicial. Máis estes rapaces non teñen por costume renderse, e contraatacaron con outro plan atractivo: un pequeno trilho no Soajo, con posibilidade de baño, nun lugar agochado que non saía nos mapas.

Así que botamos contas por segunda vez, e desta saíu que si. E para non seguir dándolle voltas marchamos cara o “Eido Vello”, onde pensabamos xantar dende o principio. Era cedo e collíanos de camiño, así non tardamos en chegar o comedeiro, algúns con máis fame que outros.

Eramos os primeiros en tomar posesión dunha mesa, así que fixemos os nosos votos: empanada de millo con zamburiñas, calamares rebozados, pementos de Padrón, churrasco de porco e xurelos (máis ben xureliños). Comemos coma abades, e algúns como abades mitrados, mesmo os que almorzaran facía pouco, e mesmo os máis lambóns deron conta de flans, tartas e xeados. Coma sempre nesta bendita casa, todo foi bo, bonito e barato. E ás dúas e media xa estabamos saíndo cara Portugal.

Antollóuseme lonxe de máis o que tivemos que recorrer para chegar ó Soajo, aínda que dende San Pedro da Torre non nos levou máis de media hora de asfalto, quizais debido a que a agulla do meu depósito estaba nos mínimos, e non se vía ningunha estación de servicio polo camiño. Menos mal que, no peor dos casos, tiñamos o coche dos rapaces do Casal para auxiliarnos, aínda que chegar chegamos, outra cousa era a volta.

O Lourenzo lostregaba sen piedade nas rúas empedradas da poboación enclavada no Parque Natural da Peneda-Gêres, e o grupo saíu desexoso da praza maior, onde deixamos os vehículos, máis de darse un bo mergullo que de facer quilómetros. Aínda que o trilho tampouco era para terlle medo, porque non tiña máis de cinco, así que collemos auga nunha fonte, botamos as mochilas o lombo, e marchamos tras o Ramón, que dirixía o asunto.

O percurso ten un curioso nome: Caminhos de Paô, caminhos da Fé. Este fai referencia a que polas calzadas empedradas que forman o trilho, e ó longo dos séculos, pasaron varios ritmos de vida e de festividades relixiosas, resultantes do sincretismo entre as divinidades e a loita pola supervivencia. O ciclo do pan, acompañou, de xeración en xeración, o ritmo da vida e reflíctese nestes camiños, na paisaxe e na diversidade de ecosistemas que se complementan, nomeadamente a cultura do millo e a crianza do gando, tal como reza o folleto que publicita a ruta.

Xa dende os primeiros metros, afastándose dun pobo pragado de espigueiros, podemos constatar estes antecedentes, avanzando ó carón de campos de cultivo, viñedos e pastizais, dispostos en socalcos e separados por valados de pedra. E levadas que dende o río derivan a auga cara un feixe de muíños e tamén cara os terreos sementados, por unha intricada e eficaz rede de carreiros de granito. O entorno é de tal fermosura que case esquezo a canícula que está caendo sobre nós. Case...

Porque o certo é que se o ascenso non é para afurricar, e que as vistas a Serra do Soajo son espectaculares, polo monte que avanzamos non hai unha cobertura vexetal suficiente para nos asombrar, e levamos os aguillóns do sol cravándose nas nosas calugas, aínda que conforme vamos sumando metros vaise espesando a fraga, e a sombra dos carballos vainos dando un respiro.

Sempre encaixados entre dous valados e deixando as nosas pegadas no camiño carreteiro, e pasando ó carón de varios tramos da levada que vai cara Teixo, facemos un treito por onde adoitaban pasar os romeiros que ían cara o Senhor da Paz, a Senhora da Peneda, San Bento do Cando e, mesmamente, a Santiago de Compostela.

Nós temos fe no Ramón, para que nos conduza a un lugar axeitado para o baño, e cando chegamos ó cruzamento dun ribeiro, onde se atopa unha pequena poza, a punto estamos de bicalo. Pero non, nin bico nin baño, porque a pesares de que daba para pegarse unha boa chapuzada, o noso guía asegúranos que máis adiante había mellores e máis grandes pozas. Así que facémoslle caso, remollámonos un pouco e continuamos o camiño, cruzando por unha pontella de grandes lousas.

Algo máis adiante vemos, un cento de metros debaixo de nós, uns campos dispostos en socalcos, media ducia de casas e un río que xa é digno de chamarse así, e abandonamos o sendeiro sinalizado para dirixirnos cara ala, por un estreito camiño que os amigos do Casal de Sistelo parecen coñecer ben, a pesar de que está algo tapado, quizais porque as vivendas teñen todo o aspecto de estar deshabitadas. Esta congostra desemboca no río, que xusto nesta zona forma varias pozas que identificamos rapidamente como as prometidas.

Así que, sen pensalo dúas veces, espímonos e nun abrir e pechar de ollos estamos todos na auga. A verdade que é un anaquiño do paraíso, ou parécenos por efecto do calor tan esaxerado que está a facer nesta xornada dominical. Mergullamos repetidas veces, uns máis que outros, xa que non todos temos o mesmo vicio, e cando estamos no mellor xa temos que volver a vestirnos para tomar o camiño de volta ¡que pouco dura o bo!.

Abandonamos o lugar con certa nostalxia, e ben seguro que volveremos outro día con máis tempo. E a morriña acentúase comezando a ascender, porque o Lourenzo segue sen dar tregua, empeñado en adiantar as estacións.

Volvemos a enlazar co recorrido curto do noso trilho (xa que ten outra variante sensiblemente máis longa) e seguimos subindo, quizais máis do que esperabamos, pero como non estamos sobrados de tempo tiramos para arriba sen queixarnos demasiado, a pesares de que a algún houbo que empurralo para que non quedara atrás. E sempre polo camiño empedrado, entre valados (imposible perderse, e máis co guía que levábamos), chegamos a Branda de Murço, outro dos puntos atractivos do percurso.

Afortunadamente este é o punto máis alto, e tamén onde conectan as dúas variantes do trilho, e podemos recuperar os folgos, botar uns traguiños de auga e admirar o conxunto etnográfico polo que nos internamos, con máis campos en socalcos, onde atopamos algún exemplar da raza cachena. Tamén aquí atopamos un par de paisanos, que van o veñen dalgunha tarefa rural (non creo que estiveran de paseo ca canícula que estaba caendo), e que nos miran como se estivesemos tolos. Quizais non estaban moi errados.

Xa descendendo pasamos ó carón dos Moinhos da Cruz, conectados por unha levada empedrada, e un chisco máis adiante podemos deternos a admirar unha boa panorámica do Soajo. Quizais non era o día máis axeitado para facer o camiño, pero esta visión ben pagaba a pena, coa serra recortando un ceo dun azul intenso (velvia, como diríamos nos vellos tempos), e o pobo alfombrado de campos verdescentes (e case fluorescentes). Baixamos pola Calçada da Pena Curveira a bo ritmo, e algúns como Alex e Georgia xa estaban a facer plans para tomar un fino ou un panaché, pero tiven que lembrarlles que antes era máis urxente encher o depósito do coche, e case teño que atallar unha rebelión.

Non foi a cousa a maiores, e despois de atravesar o casco urbano logreinos convencer para que se deran presa, eso si despois de volver a beber da Fonte da Barreira, e saímos do Soajo cruzando os dedos para chegar canto antes a unha gasolineira. E chegamos, xa preto de Arcos de Valdevez, onde o Miguel, Ramón e Yuka decidiron alongar a xornada e buscar outra poza onde refrescarse novamente. O resto marchamos cara a Galiza, cada un a cumprir coas súas obrigas.