Domingo, 7 de xuño de 2008
Esperto instalado na provisionalidade, nun estado incerto, no que non existe o futuro, nunha sucesión de presentes na que non entran as previsións, agás das meteorolóxicas. Por certo, o ceo é unha inmensa bóveda de chumbo que ameaza con derramarse sobre a metrópole. Pero, ¿que outra cousa somos senón presente?. As lembranzas, ese inventario de momentos fugaces que vivimos, son un feixe de mentiras, onde é imposible discernir o que pasou en realidade. Dóeme a cabeza, claro, pero non vou facer balance dos meus síntomas, así que collo a mochila e salto pola fiestra, so por escoitar o ruído do estoupar dos meus osos contra a rúa. Non estou para ninguén, ninguén me pensa, e só teño ganas de votarme ó monte e ouvear como os lobos.
Teño preguiza de máis para facer quilómetros ata a fronteira, así que diríxome a periferia, os arredores da Serra do Galiñeiro, territorio recorrente, obsesivo e enfermizo, dos meus soños. Como estou só coma un can decídome por comer un bocadillo de tortilla no mesmo sitio onde celebrabamos con cervexas e cacahuetes as tardes de escalada, aínda que agora cambiou de dono e de nome. Mentres despacho este frugal xantar consulto os mapas da zona, para debuxar un itinerario axeitado ás circunstancias. Entre bocado e bocado vou deseñando un círculo, unindo o PRG-98, un lineal que vai do Alba ós Outeiros, cun tramo do GR-53, o sendeiro panorámico de Vigo.
Afórrome a subida a pé ata o Alba, porque comeza a chover e porque me peta, e deixo o coche preto do merendeiro, que non sei moi ben porque se chama sanatorio, onde hai unha morea de seareiros papando churrasco e cousas así. Teño clara a dirección a seguir, xa que fixen este mesmo itinerario un feixe de veces cando era aficionado á bicicleta, e ó pouco de pórme a andar crúzome con un ciclista, como se fose un espello daquel que fun.
As marcas están agochadas entre a maleza, á beira da estrada, ou medio borradas, e na súa procura avanzo por unha pista que non abandono ata chegar a Presa de Lapela. Esta é a máis antiga construcción da parroquia de Chandebrito para o almacenamento de augas salvaxes, e a construcción, limpeza e mantemento está a cargo da comunidade, e os usos e reparto da auga son regulados por un sistema non escrito, pero aceptado por todos durante xeracións.
A poucos metros de aquí atópanse uns módulos etnográficos, a carón do Muíño das Chans, utilizado como apoio didáctico para os escolares que o visitan, e de onde parte un sendeiro que recorre os lugares máis emblemáticos de Chandebrito. Entre os paneis hai un que esperta a miña curiosidade, con un pequeno inventario da flora local: xesteira, pata de galiña, herba de Vigo, pé de paxaro, colle merendas, figueira do demo, herba das andoriñas.
Este lugar é unha autentica encrucillada de sendeiros: o PRG 9, que vai do Alba ós Outeiros; o sendeiro das Greas, GR-58, que recorre tódolos municipios da Mancomunidade de Vigo; o PRG 61, cara a Prancís e Rozadas, ou ben en dirección á Fraga dos Muíños de Rodas; e o GR 53, o sendeiro panorámico de Vigo, cara A Pasaxe ou cara Coruxo.
Tamén aquí se testemuña a dependencia da auga e das colleitas, xa que atópase preto do muíño un cruceiro de pedra, cara onde se dirixían en procesión a altura de marzo co patrón San Xosé, especialmente en tempo de seca, dende a igrexa parroquial, seguindo un viacrucis do que só queda esta. Esta tradición, como outras, está hoxe desaparecida.
Cara o Monte do Castro me levan as marcas, seguindo unha canle de pedra, camiños polos que as augas chegan á aldea, dando vida a uns muíños sen río, demostrando a fama dos canteiros de Chandebrito. Estes son os Muíños do Regueiro, que non só actuaban como motor económico do pobo, senón tamén como elemento primordial no desenrolo do tecido social, xa que nas muiñadas se transmitía unha forte tradición oral en forma de contos e cantigas.
Este grupo composto por media ducia de muíños pertencen ós denominados “de cubo”, axeitados para cando a auga é pouca ou irregular, xa que estas entran do alto e almacénanse no cubo, aproveitando toda a forza da caída, e foron construídos pouco despois da caída da República, o que levou ó abandono de outros situados máis lonxe, como os de Rodas.
Subo ó outeiro onde en tempos existiu un castro, do que non quedan pegadas, seguindo un camiño recuperado polos veciños e acondicionado con pasarelas de madeira, e despois de votar unha vista de paxaro sobre o núcleo rural baixo ó carón dos muíños, por unhas escaleiras de madeiras que me fan pensar en que outro galo nos cantaría se no resto das parroquias da periferia metropolitana se tomasen tan en serio o integrar patrimonio e paisaxe. Este fermoso conxunto remata nun lavadoiro, outro punto central na vida da vila.
Atraveso a aldea polo barrio das Tomadas, constatando que a súa riqueza etnográfica é moi variada: canastros, alpendres, pombais e fontes. E que aquí aínda se mantén o sabor do mundo rural, hai campos sementados e viñas coidadas, medas enchidas de palla e gando pacendo.
Non tardo moito en deixala atrás e en introducirme outra vez nun monte baixo de toxos e queiroas, por onde trotan cabalos ceibes, por un camiño forestal que me leva a outro dos atractivos da parroquia: o Petroglifo do Chan da Rapadoura. Aquí si que existe un panel onde están debuxados os labirintos característicos desta manifestacións do arte megalítico para facilitar a súa busca na pedra, e adico uns minutos á tarefa.
Satisfeito por atopar as pegadas dos nosos antergos continuo cara o Outeiro Grande, pescudando nas beiras do camiño na procura de sinais que me confirme que estou na boa dirección. O que atopo, nun cruce de camiños, son indicacións doutros sendeiros, o PRG 60, que sinala cara o Parque Forestal e cara Priege, e o PRG 61, cara á Fraga dos Muiños de Rodas e Chandebrito. Como non atopo o meu decido seguir o meu instinto e coller o que non está sinalizado, na dirección que penso máis correcta, que descende levemente, penso que cara Fragoselo.
Camiño un bo anaco por unha pista forestal que se interna no monte, eucaliptos e piñeiros maiormente, onde non atopo máis referencias que a da Fonte Abilleira de Arriba, onde se constata que estou nos terreos comunais de Coruxo. E non volvo atopar máis indicios do PRG ata que chego a unha estrada forestal que discorre entre unha fraga de acacias, e que deseguida recoñezo como unha das que soben ó Parque Forestal dende Fragoselo, e dende alí non tardo en chegar ó campo de fútbol.
Entre este punto e o núcleo rural atopo cantidade de marcas do meu sendeiro, que me levan a pasar pola Pena da Moura, outra estación megalítica que se atopa nun estado de completo abandono. É curioso que precisamente a asociación de veciños se chame así e que nin sequera se ocupen de limpar de maleza o lugar.
En Fragoselo volvo perder as marcas, e ademais cae un chaparrón que me obriga a buscar acubillo baixo un alpendre. Cando despexa volvo ás miñas tarefas de búsquea, e atopo un par de rapaces despistados que están buscando o camiño das Covas do Folón.
Hai ben anos que fixen un breve recoñecemento dunha das entradas a este complexo granítico, cos meus caros amigos do Club de Camiñantes, pero non teño máis que unha vaga idea de por onde quedan. Os rapaces veñen pertrechados con material de espeleoloxía e dinme que xa estiveron no seu interior pero que agora non saben moi ben onde deixaron o coche. Simpatizo inmediatamente con eles e despois de consultar o mapa facemos un treito xuntos, falando de montañas e covas, e o tramo asfaltado polo que me levan as sinais, que penso son as do GR-53 cara ó Alba, fáiseme máis amable.
Non tanto cando me despido deles, xa que as marcas volven a agocharse entre o bosque de piñeiros, ou desaparecen, e non me queda outra que seguir pola estrada que vai ascendendo ós poucos. Chego a un cruce e tiro, un pouco por inercia, á dereita, saíndo a Paraxe de Canteiro de Cubiles, nos montes veciñais de Valadares. Aquí esvaécese o rastro do sendeiro, e no me queda outra que seguir avanzando polo piche, cruzando os dedos para que apareza algunha indicación. O que aparece é a chuvia, como sempre en mal momento, e a piques estou de renderme, se non fora porque non me serviría de nada.
Despois dunha penosa ascensión, sen deixar por un momento a estrada, e sen atopar nin marca nin marco, durante un tempo impreciso que se me antolla unha hora ou máis, chego a uns terreos que identifico como o antigo vertedoiro do Zondal, onde pacen un feixe de vacas e cabalos. Dende alí aínda me queda un bo anaco, pero xa o fago co Cepudo á vista, cara onde me dirixo, algo mollado e bastante canso, con máis ganas de rematar que nunca. Aínda teño un algo de sorte, pois unha vez no coche a poalla transformase nun verdadeiro diluvio, deses que so se disfrutan no monte se estás en compaña.
En definitiva, unha ruta para non repetir, agás o tramo de Chandebrito, que é a zona que máis paga a pena. Pero así é o tema: unhas veces se gaña e outras se perde. Desta tocoume perderme. Veremos na próxima.
Esperto instalado na provisionalidade, nun estado incerto, no que non existe o futuro, nunha sucesión de presentes na que non entran as previsións, agás das meteorolóxicas. Por certo, o ceo é unha inmensa bóveda de chumbo que ameaza con derramarse sobre a metrópole. Pero, ¿que outra cousa somos senón presente?. As lembranzas, ese inventario de momentos fugaces que vivimos, son un feixe de mentiras, onde é imposible discernir o que pasou en realidade. Dóeme a cabeza, claro, pero non vou facer balance dos meus síntomas, así que collo a mochila e salto pola fiestra, so por escoitar o ruído do estoupar dos meus osos contra a rúa. Non estou para ninguén, ninguén me pensa, e só teño ganas de votarme ó monte e ouvear como os lobos.
Teño preguiza de máis para facer quilómetros ata a fronteira, así que diríxome a periferia, os arredores da Serra do Galiñeiro, territorio recorrente, obsesivo e enfermizo, dos meus soños. Como estou só coma un can decídome por comer un bocadillo de tortilla no mesmo sitio onde celebrabamos con cervexas e cacahuetes as tardes de escalada, aínda que agora cambiou de dono e de nome. Mentres despacho este frugal xantar consulto os mapas da zona, para debuxar un itinerario axeitado ás circunstancias. Entre bocado e bocado vou deseñando un círculo, unindo o PRG-98, un lineal que vai do Alba ós Outeiros, cun tramo do GR-53, o sendeiro panorámico de Vigo.
Afórrome a subida a pé ata o Alba, porque comeza a chover e porque me peta, e deixo o coche preto do merendeiro, que non sei moi ben porque se chama sanatorio, onde hai unha morea de seareiros papando churrasco e cousas así. Teño clara a dirección a seguir, xa que fixen este mesmo itinerario un feixe de veces cando era aficionado á bicicleta, e ó pouco de pórme a andar crúzome con un ciclista, como se fose un espello daquel que fun.
As marcas están agochadas entre a maleza, á beira da estrada, ou medio borradas, e na súa procura avanzo por unha pista que non abandono ata chegar a Presa de Lapela. Esta é a máis antiga construcción da parroquia de Chandebrito para o almacenamento de augas salvaxes, e a construcción, limpeza e mantemento está a cargo da comunidade, e os usos e reparto da auga son regulados por un sistema non escrito, pero aceptado por todos durante xeracións.
A poucos metros de aquí atópanse uns módulos etnográficos, a carón do Muíño das Chans, utilizado como apoio didáctico para os escolares que o visitan, e de onde parte un sendeiro que recorre os lugares máis emblemáticos de Chandebrito. Entre os paneis hai un que esperta a miña curiosidade, con un pequeno inventario da flora local: xesteira, pata de galiña, herba de Vigo, pé de paxaro, colle merendas, figueira do demo, herba das andoriñas.
Este lugar é unha autentica encrucillada de sendeiros: o PRG 9, que vai do Alba ós Outeiros; o sendeiro das Greas, GR-58, que recorre tódolos municipios da Mancomunidade de Vigo; o PRG 61, cara a Prancís e Rozadas, ou ben en dirección á Fraga dos Muíños de Rodas; e o GR 53, o sendeiro panorámico de Vigo, cara A Pasaxe ou cara Coruxo.
Tamén aquí se testemuña a dependencia da auga e das colleitas, xa que atópase preto do muíño un cruceiro de pedra, cara onde se dirixían en procesión a altura de marzo co patrón San Xosé, especialmente en tempo de seca, dende a igrexa parroquial, seguindo un viacrucis do que só queda esta. Esta tradición, como outras, está hoxe desaparecida.
Cara o Monte do Castro me levan as marcas, seguindo unha canle de pedra, camiños polos que as augas chegan á aldea, dando vida a uns muíños sen río, demostrando a fama dos canteiros de Chandebrito. Estes son os Muíños do Regueiro, que non só actuaban como motor económico do pobo, senón tamén como elemento primordial no desenrolo do tecido social, xa que nas muiñadas se transmitía unha forte tradición oral en forma de contos e cantigas.
Este grupo composto por media ducia de muíños pertencen ós denominados “de cubo”, axeitados para cando a auga é pouca ou irregular, xa que estas entran do alto e almacénanse no cubo, aproveitando toda a forza da caída, e foron construídos pouco despois da caída da República, o que levou ó abandono de outros situados máis lonxe, como os de Rodas.
Subo ó outeiro onde en tempos existiu un castro, do que non quedan pegadas, seguindo un camiño recuperado polos veciños e acondicionado con pasarelas de madeira, e despois de votar unha vista de paxaro sobre o núcleo rural baixo ó carón dos muíños, por unhas escaleiras de madeiras que me fan pensar en que outro galo nos cantaría se no resto das parroquias da periferia metropolitana se tomasen tan en serio o integrar patrimonio e paisaxe. Este fermoso conxunto remata nun lavadoiro, outro punto central na vida da vila.
Atraveso a aldea polo barrio das Tomadas, constatando que a súa riqueza etnográfica é moi variada: canastros, alpendres, pombais e fontes. E que aquí aínda se mantén o sabor do mundo rural, hai campos sementados e viñas coidadas, medas enchidas de palla e gando pacendo.
Non tardo moito en deixala atrás e en introducirme outra vez nun monte baixo de toxos e queiroas, por onde trotan cabalos ceibes, por un camiño forestal que me leva a outro dos atractivos da parroquia: o Petroglifo do Chan da Rapadoura. Aquí si que existe un panel onde están debuxados os labirintos característicos desta manifestacións do arte megalítico para facilitar a súa busca na pedra, e adico uns minutos á tarefa.
Satisfeito por atopar as pegadas dos nosos antergos continuo cara o Outeiro Grande, pescudando nas beiras do camiño na procura de sinais que me confirme que estou na boa dirección. O que atopo, nun cruce de camiños, son indicacións doutros sendeiros, o PRG 60, que sinala cara o Parque Forestal e cara Priege, e o PRG 61, cara á Fraga dos Muiños de Rodas e Chandebrito. Como non atopo o meu decido seguir o meu instinto e coller o que non está sinalizado, na dirección que penso máis correcta, que descende levemente, penso que cara Fragoselo.
Camiño un bo anaco por unha pista forestal que se interna no monte, eucaliptos e piñeiros maiormente, onde non atopo máis referencias que a da Fonte Abilleira de Arriba, onde se constata que estou nos terreos comunais de Coruxo. E non volvo atopar máis indicios do PRG ata que chego a unha estrada forestal que discorre entre unha fraga de acacias, e que deseguida recoñezo como unha das que soben ó Parque Forestal dende Fragoselo, e dende alí non tardo en chegar ó campo de fútbol.
Entre este punto e o núcleo rural atopo cantidade de marcas do meu sendeiro, que me levan a pasar pola Pena da Moura, outra estación megalítica que se atopa nun estado de completo abandono. É curioso que precisamente a asociación de veciños se chame así e que nin sequera se ocupen de limpar de maleza o lugar.
En Fragoselo volvo perder as marcas, e ademais cae un chaparrón que me obriga a buscar acubillo baixo un alpendre. Cando despexa volvo ás miñas tarefas de búsquea, e atopo un par de rapaces despistados que están buscando o camiño das Covas do Folón.
Hai ben anos que fixen un breve recoñecemento dunha das entradas a este complexo granítico, cos meus caros amigos do Club de Camiñantes, pero non teño máis que unha vaga idea de por onde quedan. Os rapaces veñen pertrechados con material de espeleoloxía e dinme que xa estiveron no seu interior pero que agora non saben moi ben onde deixaron o coche. Simpatizo inmediatamente con eles e despois de consultar o mapa facemos un treito xuntos, falando de montañas e covas, e o tramo asfaltado polo que me levan as sinais, que penso son as do GR-53 cara ó Alba, fáiseme máis amable.
Non tanto cando me despido deles, xa que as marcas volven a agocharse entre o bosque de piñeiros, ou desaparecen, e non me queda outra que seguir pola estrada que vai ascendendo ós poucos. Chego a un cruce e tiro, un pouco por inercia, á dereita, saíndo a Paraxe de Canteiro de Cubiles, nos montes veciñais de Valadares. Aquí esvaécese o rastro do sendeiro, e no me queda outra que seguir avanzando polo piche, cruzando os dedos para que apareza algunha indicación. O que aparece é a chuvia, como sempre en mal momento, e a piques estou de renderme, se non fora porque non me serviría de nada.
Despois dunha penosa ascensión, sen deixar por un momento a estrada, e sen atopar nin marca nin marco, durante un tempo impreciso que se me antolla unha hora ou máis, chego a uns terreos que identifico como o antigo vertedoiro do Zondal, onde pacen un feixe de vacas e cabalos. Dende alí aínda me queda un bo anaco, pero xa o fago co Cepudo á vista, cara onde me dirixo, algo mollado e bastante canso, con máis ganas de rematar que nunca. Aínda teño un algo de sorte, pois unha vez no coche a poalla transformase nun verdadeiro diluvio, deses que so se disfrutan no monte se estás en compaña.
En definitiva, unha ruta para non repetir, agás o tramo de Chandebrito, que é a zona que máis paga a pena. Pero así é o tema: unhas veces se gaña e outras se perde. Desta tocoume perderme. Veremos na próxima.
No hay comentarios:
Publicar un comentario