E153 Trilho das brandas (Arcos de Valdevez)

Información técnica da ruta en SUDANDO BOTAS





Descripción do percurso e mapa

Domingo, 20 de decembro de 2009

Exactamente pasou un ano e un día dende que un feixe de aguerridos eivadiños ascenderamos á Serra do Soajo na procura das pegadas dos lobos arraianos, ou máis exactamente das primeiras neves dun inverno no que moitas cousas estaban por mudar, iniciándose outro deses ciclos vitais que nunca rematan, pois é sabido que a espiral é o destino das nosas existencias, as veces semella que estamos outra vez no punto de partida, máis so é unha ilusión pois nin tan sequera nós somos os mesmos.

Daqueles que chegamos ó lugar de Rouças, na freguesía de Gavieira, enclavado no corazón do parque natural de Peneda-Gêres, naquela ocasión, e con idénticos obxectivos, só repetíamos Miguel e máis eu, insistindo nesa teima dos tres últimos anos. Georgia e Xaime, aínda que non son moi partidarios de adiantar en dúas horas a nosa convocatoria, viñan animados polas prediccións meteorolóxicas, que daban a posibilidade dunha nevarada. E tamén alentadas co feitizo das montañas brancas viñan Fany, Cari e Bego. Un alento fresco o que traen estas mozas ó noso grupo e que fainos presaxiar unha boa semente de pegadas, sorrisos e palabras para o ano que comeza.

Polas estreitas rúas da inverneira subimos ó carón do río Grande, que tributa as súas augas o da Peneda, que da nome a todo o val, comezando un tortuoso ascenso que ía por a proba ós novatos e ós veteranos, xa que dende os primeiros metros do camiño carreteiro que zigzaguea cara á serra tivemos que extremar as precaucións polas abundantes capas de xeo que cubrían amplas zonas do mesmo.

Como compensación a este esforzo estaban as marabillosas panorámicas do val que acadabamos na subida, e a calidez dun ceo azul que recortaba as montañas das serras do Soajo e da Peneda e que axudaba a combater as baixas temperaturas que solidificaran a auga sobre as pedras. O Miguel impuxo, unha vez máis, o ritmo eivadiño, e dende as primeiras costas Georgia quixo demostrar que xa levaba un bo feixe de saídas na mochila, e seguiu o seu rebufo. O resto do grupo seguimos con decisión ¡non había outra! sorteando as placas de xeo que, especialmente nas zonas sombrías, puñan en apretos a máis de un.

Embutidos nas nosa roupas e calzados hidrófugos contrastabamos fortemente cunha vella arraiana que baixaba polo monte enloitada e con botas de goma, chimpado tras dunha vaca a que chamaba Mimosa. Eu xa advertira no inicio da ruta que non quería mimos no monte, e ninguén chistou máis da conta quizais porque o desnivel que tiñamos que sortear non lles permitía abrir a boca máis que para mandarlle unha trabada o aire xeado que viña dos cumios máis pretos.

Así dimos en chegar a pista que ven de Gavieira, onde o terreo perde verticalide, e na que media ducia de tenreiras de raza barrosa nos franqueaban a entrada na branda de Gorbelas. Xaime fixo un amago de tourealas, pero nin coa axuda da súa chaqueta vermella conseguiu que se lle acercaran. Durante xeracións, este pequeno poboado só estaba ocupado durante a estación estival, cando as xentes de Rouças subían co gando, familia e ata mobles, en busca de pastos máis frescos.

Era cousa habitual nesta zona que os seus habitantes dispuxeran de dúas vivendas: unha para os meses máis quentes, nas brandas da montaña, e outra para os máis fríos, nas inverneiras do val. E aínda persiste, aínda que minguada, esta tradición, a pesares de que moitas brandas acabaron por converterse en poboacións estables.

Atravesamos a branda admirando a peculiaridade dunha arquitectura arcaica, onde parece que se parou o reloxo da historia, e un par de vellas asoman ás fiestras con curiosidade, mentres inzamos un balbordo de cans do Leboreiro, raza fera de pastores que é quen de enfrontarse ó lobo. Os nosos bandullos ouvean como en noite de lúa chea, e decidimos facer un alto no camiño á saída da branda, nun lugar soleado onde damos conta das tortillas e da empanada que trouxemos de Puxeiros.

Con forzas renovadas reemprendemos a marcha acometendo un forte desnivel por un estreito camiño de laxas que se abre entre o penedío no que temos que estremar as precaucións, xa que o xeo cubre zonas cada vez máis amplas. Gorbelas vaise facendo cada vez máis pequeno e non tardamos en ver a branda a vista de paxaro, pouco antes de chegar ó Poulo da Seida. Este lugar é unha vella e abandonada branda de gando, esquecida no tempo e na memoria, a cal permitía unha pernocta máis segura ós pastores e os rabaños, para protexerse do frío da noite e da ameaza dos depredadores.

So nos resta un pequeno esforzo máis e xa estamos no Couto da Redonda, a 1268 metros de altitude, onde comezamos a seguir a liña dun dos muros do Fojo do Lobo, unha estructura singular onde se acurralaban e se daba caza a estes mamíferos que chegaron a atoparse en perigo de extinción. A calivera dunha vaca testemuña que non foi así nesta zona, e na baixada unha velliña nos confirmará que aínda andan algúns exemplares vagando ceibes por esta serra.

O Xaime escoita aquí os ouveos dos seus afíns, e unha vez no foxo trátase de imaxinar, coma todos nos, o sufrimento destes animais unha vez que caían na trampa. O resto do grupo non se atreve, nin tan sequera, a inzarse ós muros gastados polo paso do tempo, pois xa teñen dabondo con sortear as laxas xeadas do camiño.

Aquí remata o sendeiro, e ó tratarse dunha ruta lineal teríamos que facer a volta polo mesmo itinerario de subida, pero decidimos, como fai un ano, baixar cara a branda de Gorbelas directamente dende o foxo. O desnivel que sorteamos é importante e polo menos teño constancia dunha caída, a de Fany, aínda que despois me contan que Bego tamén deu co cu no chan.

Pese a estes contratempos e as queixas de Georgia, que confía pouco na capacidade de improvisación do guía, chegamos a un camiño carreteiro que, sorteando un mosaico de campos cubertos por unha fina capa de xeada, condúcenos con rapidez á branda, aforrándonos un bo treito de camiño. As temperaturas baixan co descenso do sol, e o descenso cara o val multiplica o tormento da subida, pero as tropas eivadiñas aguantaron ben o tipo, sen que cundira o desánimo cando vimos a unha vellas choutar con rapidez polas pedras e charcos que nós sorteabamos con extrema precaución.

Chegamos a Rouças xa cando as tebras comezaban a cubrir o val da Peneda, xa cun alento de neve, e para rematar tomamos uns cafés na taberna, onde asistimos a toda unha declaración de intención dos seareiros que alí se atopaban. Por unha parte dicían que nin por un milleiro de ouros subirían ata o foxo en tal día coma este, de seguro por tódalas veces que por forza tiveran que ir co gando cara os pastos que se atopan o abrigo do alto da Pedrada, e doutra fixeron afirmación da súa pertenza á raza galaica, orgulloso que os lusos de alén do Douro se refiran a eles coma “os galegos”.

E así, coa lembranza de esa Gallaecia que aínda perdura no subconsciente dos que quedamos a un e a outro lado da fronteira, emprendemos o regreso á metrópole, máis sabendo que é unha despedida provisoria, xa que moi pronto, xa no próximo ano, volveremos a estas terras que sentimos como nosas.