E144 Máis alá das brandas de Sistelo (Arcos de Valdevez)

Martes, 29 de setembro de 2009

Durante un feixe de anos estiven soñando un territorio sementado de lendas, un val agochado entre montañas onde os homes deseñaran estrañas xeometrías, onde aínda as bestas pacían salvaxes alleas ó paso incesante dalgúns intrépidos que se aventuraban a adentrarse en camiños e fragas milenarias. Unha vez albisquei ese soño dende o camiño dos mortos, e sentinme tan preto del que pensei que o arrecendo dos toxos que me rodeaban estábanme a secretear o rumbo cara esas terras enfeitizadas.

Non sabía o preto que estaba entón da Porta de Alvite, a derradeira fronteira que atravesar antes de ingresar nese marabilloso mundo que deron en chamar “o pequeno Nepal”. Daquela vez estaban comigo o Ramón e o Zalo, que habían de ser os meus iniciadores nas congostras do val do Vez, e despois de tanto tempo soñando guiáronme por elas con tan bo acerto que non puiden menos que namorarme de todo o entorno de Sistelo, a capital deste reino.

Tanto tempo agardando e neste mes xa era a miña terceira incursión na zona, tamén esta vez das mans de Ramón e de Yuka, que xa case poden herdar o título de vizcondes do Vez, e que están preto de coñecer cada recuncho da escarpada orografía desta réplica do sudoeste asiático. Máis desta vez non saímos, como nas anteriores, do seu centro neurálxico, senón algo máis arriba, do pequeno pobo de Padraô, onde deixamos o coche á carón das tapias do seu cativo cemiterio.

Ía calor dabondo para estar a piques de entrar no mes de outubro, e por iso botamos protector solar, collemos a toalla, e cargamos con boas provisións de auga. Deseguida démoslles as costas ó val e comezamos a ascender por un camiño carreteiro que zigzagueaba cara o ceo.

Eu, para non achicarme, a pesares de que aínda estaba arrefriado e dos efectos secundarios do concerto de Dar Baird & Homenade Sin (ex compoñentes dos Georgia Satellites), imprimín dende o primeiro momento o “ritmo eivadiño”, pese a que Ramón me advertira que nesta xornada era moito o que tiñamos que subir.

Seguindo o camiño das brandas non tardamos moito en chegar á primeira delas, a do Alhal, a 740 metros de altitude, á que se acede por unha estrada empedrada que a fai accesible incluso para vehículos a motor. A robustez, a cantidade e a boa conservación da maioría das súas casas, fai deste enclave montañés un centro importante na economía rural do val de Vez, e deixando constancia deste feito atopamos unha grande cantidade de gando diseminado polos seus campos.

Atravésavo-la branda e a piques do seu remate, tomamos un camiño á dereita, e despois de atravesar as Corgas de Lourenço e Saramanqueira entramos nunha fraga salazarista, como ben apunta Ramón, un deses sitios que de tan bonitos importa pouco se son autóctonos ou invasores. Tsugas, bidueiros, abetos, carballos e salgueiros mestúranse nesta mancha forestal, na que nos invaden as lembranzas dos primeiros eivadiños, os eternos ausentes destas xornadas de pegadas e palabras.

Tras atravesar este bosque enfeitizado achegámonos a branda do Río Covo, que se atopa nun estado de total abandono, e mesmo algunhas das súas cardenhas están agochadas entre as silveiras e os toxos. Non sei moi ben porque motivo está sinalizado tan notablemente no mapa topográfico e mesmo cunha grande sinal na entrada de Sistelo, pero espero que algún día se resolva o misterio.

Porque aínda se me presentan máis dubidas ó abandonar o trilho das brandas, e continuar por un camiño empedrado que baixa ata un regato, que non se chama Covo, senón Corga das Cavadas. Sexa como for pensamos que non era momento de resolver o enigma, e dimos por mergullarnos nunha pequena poza que hai á carón da senlleira pontella que o cruza.

Desta vez bañámonos o grupo ó completo, e unha vez refrescado volvemos ascender cara a seguinte braña, a do Baragal, ata onde nos guiaban unha sucesión de mariolas. Neste enclave sérrano, tamén en desuso, decidimos dar boa conta das nosas provisións, e repartímonos a tortilla baixo a sombra dun carballo, onde puxemos a secar as camisetas enchoupadas de suor.

Coa roupa seca e o bandullo cheo continuamos a ascensión enlazando estreitísimos pasos abertos entre os toxos e os fentos polo gando, sen máis referencias que as que Ramón gravara no seu disco duro: árbore seco, xestas altas, regueiro, penedo. Deseguro que non volvería atopar a dirección correcta eu só. Sempre cara arriba, atravesamos un outeiro pedregoso por unha portela onde fan garda un feixe de vacas de grandes cornamentas, máis ou menos (interpretando o noso mapa) polo lugar chamado Esganadinha.

O Ramón mirábame de esguello pensando que, dun momento a outro, ía pedir papas, pero a pesar do arrefriado sentíame campión nas subidas, e non me importaba seguir subindo ata onde fora. Cando chegamos á branda de Lamelas xa superábamos os mil metros de altitude, un desnivel considerable se temos en conta que Padraô está a so cincocentos sobre o nivel do mar, é ademais de senlleiras cardenhas atopamos alí enormes túmulos de pedra sinalando o cumio. As vistas sobre as serras que rodean Sistelo eran realmente asombrosas dende alí, e sentámonos un rato para descansar e admiralas.

Antes de retomar o camiño recollín a calivera dun cabalo que conservaba intacta toda a dentadura, e decidín adoptala como mascota dos Eivadiños.

Mentres Ramón e Yuka valoraban se seguir subindo o comezar o descenso. O final quedamos en baixar, aínda que tampouco era tan sinxelo, porque tiñamos que dar un gran rodeo para facelo. Tivemos que buscar un sitio axeitado para cruzar varias corgas, a máis importante a de Beai, que baixan ó encontro do Vez, para engrosar o seu caudal, e intentar manter a cota de altitude ata atopar o sitio máis axeitado para descender.

Os meus amigos do Casal de Sistelo, que xa teñen bastante experiencia na zona, non tardaron en dar co camiño que nos ía levar cara a branda do Arieiro, da que tivemos unha boa panorámica aérea para constatar a súa importancia, xa que parecía en bo uso, un mosaico de campos delimitados por valados ou por árbores e un bo feixe de construccións, a meirande parte delas en boas condicións de uso. Cara ala baixamos a escacha pexegueiros, ata dar cun camiño empedrado polo que se accedía á branda.

Ó chegar o camiño tiñamos dúas alternativas, unha delas seguir subindo máis ala do Arieiro, e outra descender cara o Alhal, e despois de botar contas das horas que levabamos invertidas na andaina e as que nos restaban decantámonos por atender ós razoamentos de Yuka e seguir descendendo cara a nosa primeira e derradeira branda, para completar o círculo e, dende aquí, continuar ata Padraô.

A bo ritmo fomos descontando metros de altitude por un camiño carreteiro que non ofrecía dubida algunha, pasando polo Chá de Alhinha e cruzando en dúas ocasións a corga do Porto Novo, e sen máis novidades que na segunda vez, xa baixando a Costa do Menjoeiro, preto da branda de Alhal a Ramón se lle antollou tomar un aire para mergullarse nunha poza que, segundo el, pagaba a pena, pero non logrou convencernos nin a Yuka nin a min.

En troques decidimos apurar o paso para chegar canto antes a Padraô, e facer en coche a distancia que nos separaba de Porta Cova, para baixar ó río do mesmo nome, onde xa me mergullara na miña primeira visita ó pequeno Nepal con Zalo e Salomé. E así o fixemos, despois de ter feito máis de seis horas de pateada, nunha desas xornadas que me animan a continuar con esta teima dos Eivadiños.

Bañámonos baixo a ponte nunhas augas fresquiñas de máis para a hora que era, xa que o sol estaba xa agochado, definitivamente, entre as nubes e pouco lle restaba para desaparecer entre as montañas.

Aínda nos quedou tempo, no camiño de volta, para tomar un café cun feixe de lambetadas na praza de Monçao, e despois para cear no Eido Vello, onde comemos todo o que nos puxeron no prato, e máis se houbera.

So me resta agradecerlle ós meus anfitrións o haber deseñado unha ruta tan interesante para este día, por compartila comigo e, por si fora pouco, por facerme un mapa polo que guiarme nesta crónica. Grazas, meus queridiños.

E143 Trilho do río do Couço (Arcos de Valdevez)

Domingo, 27 de setembro de 2009

Onte foi un deses días nos que me apetecía renderme á preguiza, recuperarme dos excesos da noitiña, que foron algúns, e dos síntomas do arrefriado que persistían. Non tiña nin idea de onde dirixir os meus pasos, e os daqueles que, non sei moi ben por que estraño motivo, persisten en seguirme: os meus fieis, como o Migueliño, con quen quedara na véspera. Pero nestas soou o teléfono e me arrincou dos brazos de Morfeo, que adquirira nesta ocasión a semellanza dunha moreniña agarimosa que tentaba, medio en broma, de que non o collera.

Ó outro lado do satélite escoitei a voz doutro coleccionista de carreiros, un destes incansables descubridores de sendeiros que se agochan baixo as curvas de nivel, e as súas propostas soaron na dirección axeitada: ¡Por fin Ramón e Yuka ía descubrirme os mellores segredos de Sistelo!. Así que chimpei da cama e detrás miña, outra vez dicindo que non pero si, viu a moreniña coa curiosidade de internarse nesa terra misteriosa que algún día, afortunadamente, alguén nomeou como o “Pequeno Nepal”.

Os amigos do Casal de Sistelo resolvéronme a papeleta de ter que improvisar xantar e ruta, e non fixo falta que me convenceran para parar en Puxeiros e aprovisionarnos alí de tortilla de patacas e filetes empanados para gañar tempo e buscar novas fórmulas para engadir ás nosas tradicións. E con estas saímos cara o Val do Vez, nunha desas mañás onde o verán parecía que non ía rematar.

Ó chegar á Porta de Alvite, fronteira natural do Pequeno Nepal, boteille unha mirada de esguello a Georgia, e mirei esa sucesión de campos dispostos en socalcos, tinguindo de esmeralda a súa pupila, e sentín que xa tiñamos o día gañado. Tamén Miguel, para quen era a súa primeira vez, tiña os ollos soñadores cando chegamos a Sistelo, e non fixo falta preguntarlle para saber que xa o tiña sumado o seu imaxinario particular.

Atravesamos a parte alta do pobo, entre estreitas rúas á sombra das parras inzadas de acios de uva tinta, e enchemos as nosas cantimploras coa previsión de que o sol seguira arreando os derradeiros lóstregos do verán. Esto nos levou a que, unha vez que saímos do núcleo rural por un camiño carreteiro, non tardaramos nada en buscar un sitio a sombra onde xantar e refrescarnos.

O lugar elixido foi nas beiras do río do Outeiro, onde dimos conta da tortilla, dos filetes e o Miguel máis eu démonos unha breve mergullada para refrescar os coiros. Apetecía botar unha boa sesta debaixo dun carballo, pero como somos aguerridos de máis onde nos botamos foi ó camiño, que ascendía por unha calzada empedrada por onde eran visibles as marcas do GR que conectaba Sistelo e Soajo. Marcouse outra vez o ritmo eivadiño, e houbo quen fixo a promesa de non volver se o Ramón facía outra vez de guía, aínda que coa intención soterrada de rompela.

Antes de completa-la ascensión decidimos combater outra vez os rigores do calor no río do Couço, que sentiamos cada vez máis preto, xa que o camiño discorría paralelo a el, e despois de cruzar unha senlleira pontella o sector masculino volveu espirse e probar as frescas augas do afluente do Vez. Esto deunos novos alentos para volver ó camiño e, despois dun breve treito de costa, chegar ó lugar de Poços, onde atopamos os restos dalgunha construcción, seguramente por atoparse alí algunha branda que facía anos que estaba en desuso.

Xa fora do itinerario marcado polo GR, avanzamos entre xestas, toxos e algunha silveira, e todas foron buscando as pernas de Georgia, que era a única que levaba pantalón corto, mentres Ramón guiaba con firmeza e Yuka dáballe voltas ó mapa por se o seu home se equivocaba. Eu, pola miña parte, aproveitei para retratar a fauna local, dende as vacas barrosás ata as arañas que tecían as súas redes entre o monte baixo.

Comezamos o descenso, con ánimo de pechar un círculo que deseñaran os amigos do Casal, e chegamos a Boucinhas, onde fixemos unha improvisada sesión fotografía cos grandes cornos que atopamos na porta dun alboio, nunha finca na que entramos a curiosear. Magoa que non me deixaron traelos para casa, porque eran os axeitados para facer un casco viquingo.

Alí papamos tamén o Miguel e máis eu uns filetes empanados que sobraran do xantar, e fixemos unha pequena parada antes de completar a baixada. Esta discorreu por un camiño carreteiro no que se vían as profundas fendas deixadas polo tránsito agora esmorecido. Con man firme Ramón guiounos por esta calzada empedrada ata conectar outra vez co Río do Outeiro, preto de onde nos mergullaramos pola mañan.

Aproveitei a luz do atardecer para quitar unhas panorámicas de Sistelo, mentres os meus amigos apuraban o paso para refrescarse no bar. E alí rematamos tomándolle unhas cervexas ou unhas colas, que xente pervertida hai en tódolos lados, e despedímonos ata outra.

Georgia e este que cronista tiveron que partir, cada quen cas súas obrigas, e o resto do grupo quedaron a darse o derradeiro baño no río Vez, para darnos envexa. Detivémonos un chisco antes de chegar a Porta de Alvite, para encher os ollos coa visión impresionante do Pequeno Nepal, non íamos tardar moito en volver...

E142 Trilho da Carvalheira de Abedim (Monçao)

Domingo, 20 de setembro de 2009

Entendo moi ben o que é sentirse eivado, de sentir as túas forzas limitadas, ou que de xeito circunstancial ou permanente te vexas privado dalgún dos teus recursos, xa que foi esto o que nos levou ata aquí, a este taller de montañeiros doentes, tanto física como emocionalmente. Durante os derradeiros tres anos probaron da nosa fórmula algún a quen o Club de Camiñantes, o noso irmán maior, resultáballe demasiado esixente nun momento no que estaban a se recuperar de esguinces, tendinites ou dalgunha relación atormentada, que de todo houbo. E viñeron outros que tiveron entre nós as primeiras experiencias na montaña, traendo tamén cadansúa eiva, porque no fondo eivados estamos todos.

Así que cando a Yoli, aínda sufrindo as consecuencias daquela terrible caída no Kilimanjaro, me dixo que quería medir as súas forzas, e ver se era quen de facer algún sendeiro con nós, aledeime. Ninguén máis que ela para elixir o momento, para probarse, e a min so me restaba elixir algo axeitado, sen demasiado desnivel nin lonxitude, para facilitarlle a tentativa. Viu acompañada de Flores, esa rapaza simpática e faladeira (xa eran dúas), e entre os tres sumábamos unha resaca considerable, desas que veñen acompañadas dos síntomas de manual: formigas pastando na cabeza, cruxir de galletas nos xeonllos e demais. A culpa foi dos Alfeizar que tentaron durante a noite en levarnos a guarida do amor.

Pedimos unha e media de arroz tamboril e trouxéronos dúas de arroz de marisco, pero comémolas sen chistar. Aínda que Yoli, nerviosa pola proba ou convalecente do concerto, picoteou catro graos de arroz, disque para que a dixestión non lle restara forzas. Quizais facía un algo de calor de máis, pensaba eu mentres íamos cara Monçao, e buscaba mentalmente algunha poza no camiño, sen atopala. Flores non chegou esperta ó monumento a Lindbergh, e cando chegamos á freguesía de Abedim, íamos os tres caladiños de máis, cada quen mascando os seus pensamentos.

Yolanda estreaba botas, e tiña ganas de darlles uso, así que case non nos deu tempo de facer uns estiramentos, mentres un vello, seguramente membro da junta da freguesía, nos indicaba que se levara o rotulo do inicio do trilho para pintalo, e da localización dunha fonte de auga potable. Comezamos ascendendo por unha estrada asfaltada, e xa nos primeiros metros a cousa pintaba regular, Yoli quedaba atrás e tiñamos que baixar o ritmo para que nos collera, máis cando non levabamos completado o primeiro quilómetro, xusto cando remataba a costa, reclamounos unha parada, descalzouse e tentou amañar o apaño que levaba adosado o pe. Pero o tornelo seguía a molestarlle e tivo que recoñecer que non lle era posible continuar.

Consideramos abandonar a andaina, e ir os tres dar unha volta por Monçao, pero a brava montañeira animounos a completalo sendeiro mentres ela botaba unha sesta no coche. Así que nos despedimos dela e atravesamos a bo paso as rúas de Abedim para internarnos na fraga. Unha fermosa calzada de pedra atravesaba as terras fértiles do pobo, onde se alternaban os campos de millo, as vides e os prados utilizados para pasto, arrendados por valados de pedras centenarias.

Ca nosa compañeira malograda presente, no pensamento e na conversa, imprimímoslle o ritmo eivadiño na subida ó monte, aínda que Flores se queixaba da noite de troula que, todo hai que dicilo, sufriramos todos. O chan xa está colonizado polos cogomelos, anunciando un outono que está a volta da esquina, e o orballo aínda persiste na herba, que nos molla o baixo dos pantalóns. Cando remata o ascenso xa estamos inmersos na Carvalheira de Abedim, un deses paraxes que ben merecen un pequeno esforzo para coñecelos. A humidade é grande neste recuncho do paraíso, e as edras trepan polos troncos destas nobres especies, que conviven con sobreiras, acevos e castiñeiras. Danos coraxe que a nosa amiga non nos acompañe no disfrute, pero sabemos que máis pronto que tarde ha de facelo.

É un recorrido máis corto do que quixeramos, xa que ó pouco desembocamos en Grandachâo, un núcleo rural afastado do mundo, onde temos a recompensa de atopar unha maceira enchida de mazás máis vermellas cas dos contos, que metemos no saco co sorriso cómplice dos cativos que fomos ¡que ben sabe a froita roubada!. Co botín ben agochado nas nosas mochilas para non espertar as suspicacias dos veciños, atravesamos a aldea serrana, onde non atopamos máis que un par de vellas que levan gravadas nas súas frontes toda unha vida de duro traballo no campo. Polo camiño que nos leva a darlles as costas ás derradeiras casas temos unha boa panorámica da Carvalheira de Abedim que resalta entre unha mancha forestal bastante máis ampla onde reinan os piñeiros, baixo ela os campos dispostos en socalcos que se precipitan cara o Val do Gadanha, cara onde nos diriximos.

O camiño carreteiro intérnase noutra fraga, onde conviven especies autóctonas e foráneas, e desemboca nunha pista forestal que seguimos ata o cruzamento do Río Gadanha. Este discorre paralelo a unha estrada dende onde observamos, na distancia, o Castelo da Penha da Rainha, aínda que do castelo non se vexa nin os restos no medio dos xendarmes de granito que coroan o monte. Por sorte o tramo asfaltado é curto, e non tardamos en enlazar cunha congostra escavada na terra, aínda que antes de avanzar por ela facemos unha pequena parada debaixo dunha viña onde a Flores se lle antollou coller un acio de uvas.

Non tardamos en divisar, dende o alto, o pobo de Abedim, e démonos presa para reunirnos coa nosa amiga Eivadiña (si, con maiúsculas), aínda que a tarefa estaba xa case rematada, porque só nos restaba descender cara a estrada, e dende alí á junta da freguesía, onde tiñamos aparcado o carro. Pero, cen metros antes de chegar ó final da nosa andaina, pasamos ó carón dunha finca cun feixe de árbores frutais, e algún deles era sinxelo acceder as súas polas dende a mesma estrada. Así que abrimos outra vez o saco e alixeiramos o peso de maceiras e pereiras ¡aínda lle estabamos facendo un favor, de tan cargadas que estaban!. Non lle debeu parecer tal ó dono da finca, que saíu na nosa procura con cara de poucos amigos. Apuramos o paso e chegamos ó coche xusto a tempo para fuxir antes de saber pola intención do paisano. Aínda botamos unhas risas.

A que non estaba para moitas risas era a nosa Yoli, que vira frustrada a súa saída montañeira, así que decidimos ir a dar unha voltiña a Monçao, a tomar un café e aproveitar o que quedaba de tarde. Estaba especialmente bonito o pobo miñoto, e cunha grande afluencia de paisanos nas súas terrazas, tanto que non puidemos sentarnos nas do Escondidinho, como é a tradición, e tivemos que conformarnos con facelo nun pequeno café ó carón da igreja. Tamén a visitamos despois dos cafés e das natas (que de todo houbo), e levamos unha boa sorpresa coas mostras de arte sacro que alí se atopan. O día non deu para máis, pero tampouco foi para menos, así que regresamos á metrópole a facer balance: este é o meu.

E141 Sendeiro Panorámico: P.F. Bembrive-Monte Alba (Vigo)

Domingo, 13 de setembro de 2009


A galaxia senderista anda de celebracións. A tropa de Congostra, os aguerridos andaríns do Casco Vello, celebraron o sábado pasado o seu octavo aniversario na Illa de Ons. Nós, os Eivadiños, fixemos tres aniños o día seguinte, xa que comezamos a camiñar tamén no primeiro domingo de setembro, e o festexamos cun pateo bonito en Sistelo, no Pequeno Nepal. Os Nómadas, os máis cativos, xa fixeron un aniño. E antes de que remate o ano será o Club de Camiñantes, o noso irmán maior, o que faga o décimo aniversario.

En medio de todo un inventario de festexos, o CdC ten programado retomar a súa andaina inicial, que os levou naquel entonces dende Puxeiros ata o Monte Alba, seguindo o segundo tramo do Sendeiro Panorámico de Vigo, e a Zalo, home previsor e xeneroso cos seus, se lle antollou facer unha camiñata previa polo mesmo cunha vangarda, a nosa, para facer unha evaluación do estado no que se atopaba o G.R.

Non me pareceu mala idea, porque tampouco tiña o día para mover moito a neurona, danada sen dubida dos moitos decibelios soportados no Caos Emergente, un festival de metal extremo que nos levou a Recarei, un pequeno lugar ás aforas de Porto. Aínda coas melodías brutais de Behemoth zumbándome na orella erguinme, sorrindo ás negativas de Georgia, a quen o corpo non lle obedeceu. Dixo que desta non viña, pero ó rato xa estaba vestida de exploradora. Cousa bonita de muller, pero ¿quen a entende?.

Reunímonos co Zalo e co resto do grupo, Isabel e Adrián, e saímos cara Puxeiros para repoñer forzas no Xantar, un dos comedeiros habituais do de Paramos, onde nos había convidar a un menú composto por almexas, mexillóns, zorza e chipiróns. Non houbo queixa, e non podía habela cando o anfitrión tirou de chequeira e fíxose cargo da conta. Eso si, a relación entre calidade e prezo era a correcta, e o Mencía, do que baixamos dúas botellas, estaban ben bo.

Podíamos saír camiñando do mesmo restaurante, pero decidimos aforrar os dous quilómetros de estrada que nos afastaban do Parque Forestal de Bembrive, para non desanimar a tropa. Non é o mesmo comezar pisando asfalto que facelo por un camiño de terra, e máis coa sombra dos carballos animándonos os primeiros pasos. Facía un calor de carallo, e era cousa de agradecer os tramiños acubillados que puideramos atopar.

Xa ó abandonar o parque forestal comezaron os primeiros atrancos, pois ó atravesar a estrada que vai cara ó Monte das Lagoas, onde está a medrar a Cidade Universitaria, perdemos o rastro do sendeiro, e andivemos para adiante e para atrás por unha fraga de carballos e castiñeiras onde, para compensar, algúns probamos as primeiras castañas adiantadas ó outono.

Tivemos que recuar e finalmente apareceron as marcas na estrada, preto dunhas pintadas do M.R.A., que quizais fixera unha coñecida de Georgia ¡xente rariña que se coñece pola noite!. Ós poucos deixamos o asfalto e mergullámonos nos montes de Bembrive, onde medran os piñeiros e os eucaliptos, e en menor medida as especies autóctonas. O desnivel é insignificante, e avanzamos a bo ritmo cara o Chan da Cus, cruzando novamente a estrada a altura dos viveiros de Adoa.

Nas proximidades do Club Mercantil volvemos a ter atrancos para atopar os sinais, e Zalo empezou a albergar dubidas sobre o éxito da empresa que tiñamos entre mans, máis aínda cando as que atopamos estaban tapadas con pintura gris. Mentres Isabel ría polo baixo pensando en que sempre que se suma ás convocatorias eivadiñas temos algún problema de localización, pero desta non: o Zalo sabía o terreo que pisaba, con marcas ou sen elas.

Pasamos ó carón das verxas do Mercantil, no lugar de A Estrada, onde se pode contemplar unha desas mostras de surrealismos típicas deste país: unha anta no medio dunha illa de herba rodeada de asfalto, preto do aparcamento. ¡Galicia, sitio distinto!, ata o noso patrimonio arqueolóxico está privatizado.
O máis curioso é que nun folleto antigo do G.R. , patrocinado polo concello e por un organismo que se da por chamar “Patrimonio Histórico e Medio Ambiente” está a súa fotografía na portada, e nin tan sequera podemos achegarnos a anta...

Deixando atrás esta aberración ascendemos polo lugar de As Pereiras, un desnivel pronunciado que nos fai botar suores e algunha maldición, máis que nada ós que decidiran vir a última hora e que aínda podían estar en cama, e chegamos a Pedra da Cruz onde, preto dun vértice xeodésico, se nos plantexou a posibilidade de tomar dúas direccións: unha cara o parque forestal de Zamans, e outra cara o parque forestal de Beade.

Escollemos a primeira por ser a máis axeitada os propósitos iniciais do noso guía, nun deses exercicios de democracia interna que nos caracterizan, sen precisar votacións nin caralladas.

Descendemos durante un par de quilómetros polo monte ata o enclave rural de Cidáns, onde atopamos algunhas mansións de certo poderío, un lavadoiro vermello que serviu para nos refrescar, e outro tramo asfaltado que levounos a atravesar a estrada que baixa dende o Alto de San Cosme cara á Pasaxe. Cruzamos tamén o minguado Río Amial, e comezamos outra vez a ascender cara o parque forestal de Zamáns.

Alí a Zalo se lle antollou un xeado, e non tardamos en secundar a idea, pero no chiringuito non tiñan e tivemos que conformarnos cunhas cervexas, que tampouco estaba mal, que nos subvencionou Adrián e que se nos antollou gloria bendita. Aínda non estabamos a metade de camiño, así que unha vez que rematamos o refresco botamos as mochilas ó lombo e collemos outra vez o camiño.

Camiñamos ó carón de prados que nos mostran a face máis rural de Vigo, que semella estar a anos luz de este entorno bucólico e pastoril, e ós poucos comezamos unha forte ascensión entre piñeiros que coidabamos nos levaría ata o Casal de Abade, e dende alí a base do Coto Mediodía e do Galiñeiro, máis non foi tal.
Nun cruce de camiños tomamos á dereita cando, a bo seguro, tiñamos que tirar pola esquerda, e esto nos levou a facer algúns quilómetros por unha pista forestal que conectaba ca parroquia de Zamáns.

Aquí tiñamos a opción de buscar algunha pista que nos levara cara a nosa ruta, máis non íamos ben de tempo, así que decidimos continuar internándonos no núcleo rural, bordeando ó encoro para chegar canto antes á Pasaxe. Por estes camiños, entre innumerables mostras do feísmo arquitectónico, volvemos atopar marcas, pero seguramente non pertencían á nosa ruta, senón o Sendeiro das Greas, outro GR que pasaba por alí.

Aínda tivemos outro momento de incertidume cando tentamos atopar o camiño que nos levara a un túnel de pluviais que atravesa a autoestrada, para aforrar un bo rodeo, e atopamos os pasos cubertos de maleza. Entre ela avanzamos, a adrenalina liberada no paso soterrado e a suma dos moitos calores e suores da xornada fixeron que ó chegar ó Bugus, xa en Vincios, tivesemos unha deserción masiva: Georgia, Isabel e Adrián quedaron a tomar cañas mentres Zalo e eu facíamos o tramo final do sendeiro.

Despois dun anaco urbanizado, cemento, asfalto e máis asfalto, ascendemos a “ritmo eivadiño” cara o Alto do Cepudo, sen apenas falar, nin tirar fotos, nin parar para botar unha mexada o tomar folgos. Un deses broches de ouro que lle dan un valor engadido á camiñata, aínda que outra cousa pensarían os que quedaron ala abaixo de acometer tremendo desnivel. Faltounos subir o Monte de San Bartolomeu, e visitar a Ermida da Nosa Señora do Alba para disfrutar das marabillosas panorámicas, pero non había tempo nin ganas, así que saímos a lume de carozo, descendendo o quilómetro que nos separaba do lugar onde tiñamos o coche.

Non houbo máis, e si houbo non me lembro. E se alguén ten algo que dicir, que o diga...

E140 Polas escarpas do Vez (Arcos de Valdevez)

Domingo 06-09-09.

En qué demos andaba pensando eu cando lle aceptei ó Anxo isto de facer a crónica desta saída de Evadiños tan especial?. Solo podo dicir ó meu favor que son unha desas que lle custa moito dicir que non ós amigos e por Anxo sinto unha afinidade especialmente condescendente, será por esa maneira súa de ser e por esa valentía que tanto me gusta del á hora de expresar os seus estados de ánimo, sempre me atraeu a xente que non oculta a cara oculta do sorriso ou dos bos momentos e se atreve a amosar tamén aquelas partes de un que non son tan bonitiñas de cara á galería. Así é como me vexo nestes momentos, como unha aspirante a cronista que sempre fuxiu destes mesteres porque o meu xeito é a percepción e o sentir, cando estou niso de patear camiños o que sae é o sentimento dos meus pasos pisando a terra disfrutando co meu avance, o aspecto dos diferentes e sempre marabillosos ambientes que se van ofrecendo e como repercuten nese microambiente que son eu mesma en sintonía cun todo sendo tan solo unha parte, pero unha parte que se torna completa e que se recoñece. A inspiración das brisas que me regalan frescura ou o impacto das calores sufocantes que inundan o meu espírito. Así que non sei que fago eu aquí tentando relatar técnicamente a nosa andaina sabendo que a miña tendencia vai ser encamiñarme por outros atallos linguísticos, amén das miñas dificultades para memorizar os lugares polos que pasamos, e a pesares de que o Anxo me ía dicindo : tomas nota cronista?, e eu alzaba o polgar confirmando que si, o certo é que, por acordar, non me acordo de tan sequera unha opción das tres que tiñamos acordado para poñerlle título a esta crónica. Menos mal que o Anxo sabe todo iso e así, coma quen non fai nadiña, envioume un correio no que medio disimulou o título, " Polas escarpas do Vez ", que si non recordo mal, que todo pode ser, era a terceira opción.

O que si podo dicir é que me sinto afortunada con este fin de semana experimentado a tope, non me quedou sabor de perde-lo tempo, non señor, senón polo contrario, un sentimento de habelo ocupado con vivencias moi saborosas e aromáticas, incluso as dos suores compartidos. O sábado celebraba cos meus compañeiros de Congostra o noso octavo aniversario e o domingo quedaba con Anxo e con Zalo para celebrar o terceiro aniversario de Eivadiños. Anxo tiña un par de roteiros elixidos, entre eles Froufe e o roteiro " entre ambos ríos ", pero o de Paramos tiña un día atípico e indeciso, non estaba pola labor de moitas calores nin de moitos esforzos, quería algo lixeiriño, pensando en baños e en pozas con augas acolledoras, e optaba por cambiar espazos aéreos por camiños con sombras que acompañaran a nosa andaina. Pero o tema non era tan sinxelo, tratábase do aniversario e iso é algo importante, o noso roteiro tiña que ter algo, algo bonito, algo especial, algo que deixara un sabor doce nas nosas memorias, e non era cousa de escoller calquera cousa.

Si hai unha zona que nunca decepciona ( polo menos a esta que escribe ), esa é Sistelo, aldea situada ó norte do concello de Arcos de Valdevez, na Serra da Peneda, lugar máxico por moitos e diferentes motivos, cada paraxe promete sorpresas á vista e aos sentidos, vales e penedos exclusivos e xentes sinxelas e de miradas francas e abertas. E ese sería o noso destino definitivo, non sen as queixas do noso querido Anxo que sentía que estaba a facerlle unha traizón aos nosos amigos Ramón e Yuka pois unha vez lles dixo que cando fose coñecer Sistelo sería baixo a acollida destes dous exploradores pioneiros da zona, grandes coñecedores de tódolos recunchos destas terras marabillosas. Pero xa se sabe que somos democráticos e por riba facemos práctica delo sempre que podemos, así que gañou a maioría e por fin puxemos rumbo cara o " pequeno Nepal " como o bautizaron os montañeiros celtas segundo nos contaba Zalo, debido ó moldeamento do terreo que durante décadas e mesmo séculos foron facendo os aldeáns para traballar a terra, formando escalóns de terra que baixan ó longo de todo o val dándolle ese aspecto tan diferente e peculiar que lle valeu ese apelativo con que todos os que visitamos esas terras nos abraiamos, un pequeno Nepal que se nos mostra impresionante dende calquera ángulo polo que fagas ascenso á montaña.

O día, moi fermoso, Lorenzo ben presente nos anunciaba compañía si ou si. Os nosos estómagos cheíños de arroz malandro e un recordatorio para Alex que estaba nun hotel o que ninguén lle gusta visitar e menos facer estancia nel, un hospital de Vigo cun diagnóstico de cólico nefrítico, ui!, cousa con mala pinta. Os nosos mellores desexos para el e de algún xeito acompañounos porque fixemos mención máis dunha vez a este eivadiño que desta vez polo menos estaba a facer honra ó nome. Sería o seu xeito de solidarizarse con este aniversario?, xa se sabe, " los caminos del señor son misteriosos e inexcrutables.... ".

Si hai algo que caracteriza a Sistelo son as súas subidas, escollas a rota que escollas comeza subindo, ascensos paulatinos e con desniveles considerables que te fan apreciar aínda máis a beleza deste entorno. Pero como o de Paramos estaba nesa especie de letargo de camiñante desganado comezamos a nosa aventura no centro mesmo do pobo, saíndo dende a súa fonte que non sei como se chama pero ben podería chamarse a fonte dos xemelgos por ter dúas saídas de auga iguais separadas por unha estrutura en pedra vertical e rematada nun círculo amplo tamén en pedra, que deixa fluír o líquido vivo e transparente co seu contido manando abundancia. Unha fonte moi fermosa e grande na que se intúen moitas reunións das xentes da aldea ó redor dela, punto de unión para diálogos e xuntanzas ao remate do día nas épocas estivais ( será a miña fértil imaxinación que gusta destes pensamentos? ). Empezamos pois en plano para ir facendo pouco a pouco ascenso ata a aldea de Padrão, aldea de xentes amables e hospitalarias, faladoras e curiosas que habitan casas que mesmo parecen suspendidas perigosamente e a punto de caer ó val que as acolle, un val cheíño de millo e de espigueiros que amosan un estilo de vida duro pero de ritmos máis acordes coa natureza propia e de todos. Por un camiño antigo e empedrado, coas pegadas dos carros incrustados nas pedras polo devir do tempo, desgastadas de tanto uso deles, recordatorio constante do que xa non temos polas nosas terras e conciencia de que somos afortunados de presencialo porque as xeracións novas para continuar con estas labores son bastantes improbables pois as aspiracións cambian ata en Sistelo. Carreiros estreitos e bonitos, rodeados de verde, de uvas sedutoras no camiño e de terras traballadas polos paisanos que habitan nelas, así íamos deixando nós tamén as pegadas da nosa propia esencia. Por moito que visite ese lugar sempre me sorprenden as distintas tonalidades de verde que presenta, e eses balcóns que lle deron o apelativo tan exótico mostrándonos un val eternamente soleado e fértil, unha paisaxe que hai que vivila pois por moitas explicacións que deas ningunha palabra pode encher todo o contido do entorno. Solo me queda visitalo nevado, iso ten que ser un espectáculo máximo.

Cruzado Padrão con parada a repoñer os nosos sedentos organismos, fixemos desvío cara o río Vez para darnos un dos baños máis agradecidos deste tardío verán. Aínda que xa estivera baixo a ponte da Estiveirinha máis dunha vez (as xentes de Padrão denominan a esta ponte a ponte dos mouros, vai tí a saber por qué!!) por fin me estreaba probando as súas augas, era moita a calor e demasiado tentador como para resistirse. Un dos moitos momentos especiais e gratos desta pateada de celebración, o tempo que compartimos nos baños quedará grabado no recordo dun precioso recordo nesta aprendiz de cronista pola cantidade de sensacións e de sentimentos que se deron en mín. Tal me parecía que estes dous compañeiro e máis eu formábamos un trío que nalgún momento se transformou en unidade compacta e indivisible sen deixar de perder por iso cada un a súa propia unidade. O Zalo foi o primeiro en mergullarse e debeulle coller o gusto porque repetiu e repetiu e repetiu...., mentres o fotógrafo " pofesional Anxo perspectiva " lle sacaba fotos de saltos olímpicos que por certo non lle quedaron nada mal. Os tres disfrutamos deses momentos de baños compartidos baixo as calores do día e dos raios do sol, que xa non parecían tan ameazadores preto da frescura das augas limpas e transparentes do Vez.

Xa se sabe, as cousas boas case sempre son breves, por iso de que non da tempo a aburrirse delas. Así que nos preparamos de novo para seguir coa nosa andaina. Decidimos seguir monte arriba, por un camiño empedrado e guiados máis que polo coñecemento pola intuición unida a unha pretendida lóxica xeográfica do lugar. O Zalo, con toda a experiencia que ten tanto dos camiños como da zona, miraba as montañas tratando de ubicarse. Dous carreiros para escoller, o da esquerda nos levaría a Paço do Monte, e o da dereita " quen sabe onde... ", e escollemos o da dereita, que seguía subindo, co cal acabamos nun cruce de camiños que as xentes do lugar chaman portela de Marcos e que vai dar o outro lado do val, e aí tocounos decidir cara onde seguíamos. De fronte o máis probable era chegar ata Arado, a pista que ía a dereita nos levaría a San Antonio, e si collíamos a esquerda volveríamos ata Portela de Alvite para baixar de novo a Sistelo, e esa foi a nosa elección. Aí naceu unha das opcións como título desta crónica, " entre ambos vales " ( ou algo así ). A min gustábame o título pero gañou o que encabeza esta aspiración a crónica. Contentos os tres por saírnos ben a cousa da nosa exploración intuitiva, non sempre se ten esa sorte, enfiamos os nosos pasos cara a esquerda facendo un regreso a Sistelo coa promesa dunha cervexa fresquiña esperando por nós. O noso fotógrafo estaba enchendo a barriga da cámara de tanta cousa bonita por inmortalizar. Atopámonos cunha grea de cabalos e por uns momentos deixámonos mergullar polo silencio que solo os que se funden co entorno poden chegar a sentir. Son ese tipo de silencios que te fan parar, ata o movemento do corpo se ralentiza, é como entrar noutra dimensión do tempo, do ritmo e do espazo. Os cabalos deberon de percatarse de que nós tamén eramos natureza porque non se molestaron nin se asustaron das nosas presenzas. Anxo puido achegarse moi preto deles e fotografalos mentres Zalo e máis eu ficabamos parados no camiño, cada un sentíndose ao seu xeito e gardando para si a súa experiencia do momento.

E de aí a pouco do rumbo elixido empezamos un descenso que nos levou directamente á Portela de Alvite e as cervexiñas que esperaban por nós, fresquiñas e deliciosas, degustadas entre a sombra reguladora da nosa temperatura e as conversas dos paisanos que estaban nas mesmas que nós. Quedábanos a derradeira etapa da nosa andaina de aniversario, cara o río Vez de novo, volvendo aos camiños empedrados, o sol que de cando en vez nos regalaba verde frondoso como alivio, ata que chegamos a unha ponte nova de madeira que anunciaba a parte de abaixo de Sistelo. Eternas escaleiras de pedra agardaban os nosos pasos andaríns, agasallándonos con restos de historia que tiñamos a fortuna de seguir pisando. Unha, dúas, dez, vinte, trinta......, non as contei pero foi un bo ascenso de escalóns mil veces pisados antes que nós, bonito, grato de subir, e.... Sistelo. Bebemos das augas da súa fonte acolledora dos nosos suores, auga rica e fresca para estes intrépidos Eivadiños de celebración. Anxo e máis eu non resistimos transgredir un pouquichiño e pedir prestadas dúas laranxas da árbore que había nunha casa que daba á estrada. E alá nos enfíamos cara a Salvaterra a agasallarnos cun xelado como colofón e bó remate de festa de aniversario. Nos xardíns de Salvaterra nos tumbamos no céspede a miralas vir, O Anxo e o Zalo moi pertiño o un do outro, tiñan unha " posturita " que había que retratar e deixar en constancia para a posteridade así que lles saquei unha foto coa miña cámara e outra coa de Anxo. Tan bonitiños eles!!!, como dúas ninfas do bosque retozando etéreas con natura. Digno de ver, esa imaxe había que inmortalizala, jajajaja...., tan relaxadamente laxos os dous, tan amiguiños.

Chegada a Vigo e o mundo cruel, que despois dun día así parece menos cruel. Repletos dun día que polo menos a esta que escribe, lle fai sentir a beleza e a realidade do propósito auténtico da vida, vivila sabendo e sentindo que a estás a vivir.

E colorín colorado, esta aventura xa ten o seu tempo contado.

Salo.

E139 Ruta sur da Illa de Ons (Bueu)

Venres, 3 de setembro de 2009

Estivo chovendo arreo pola noite sobre a nosa illa, pero amenceu un ceo con nostalxia de agosto que nos fixo abrigar esperanzas sobre o que nos depararía a xornada, a pesares de que Habibi e a Criatura baixaronó pobo con prendas de abrigo, porque non se fiaban nin de Santiago Pemán. E xa no almorzo xurdiron as primeiras diferencias, non só porque uns tomaran café e outros cacao, senón porque eu insistía en completa-las rutas ó redor do arquipélago mentres o de Ameixeiras se decantaba por estomballarse nos areais de Melide. Ó final houbo desempate e o Xaime se me sumou no meu ánimo de non deixar recuncho da illa sen explorar.

Despedímonos do colega helitrópico e camiñamos pola praia de Area dos Cans, aínda deserta de bañistas, e aproveitando a baixamar aventurámonos a cruzar ó illote onde se atopa a Laxe do Crego, un sarcófago antropomórfico que data da alta idade media. Saltando de pedra en pedra conseguimos inzarnos á rocha branca onde se atopa a tumba, e so demoramos o tempo indispensable para tirarlle un par de fotos e saír pitando. Pero xa comezaba a subir a marea, e algunhas das pedras polas que pasaramos estaban baixo a auga. O Xaime quitou as botas e mollou os pes, eu non as quitei e tamén os mollei.

Volvemos ó camiño, pasando sobre a praia do Canexol, a carón das casas senlleiras dos insulares, que en 1955 censaban máis de cincocentos habitantes, aínda que hai constancia de poboación anterior á romanización, como o testemuña o castro soterrado baixo o monte que se atopa por riba desta praia. Tamén aquí existe un pequeno cemiterio, cunha capela, que non visitamos por atoparse fora da nosa ruta.

Curiosos son os canastros onde se garda o millo, que aínda se cultiva arreo nos campos fértiles de Ons, a meirande parte pechados na súa base e pintados con vivos cores. A agricultura de subsistencia constituíu o modo de supervivencia dos seus seareiros, cultivándose tamén centeo, trigo, patacas e feixóns, ata mediados do século XIX, cando a actividade pesqueira pasou a ser a principal fonte económica.

Non tardamos en chegar á Fonte de Pereiró, onde podemos refrescarnos da canícula que, a esas horas xa está caendo sobre nós, e que nos da folgos para ascender a carón das instalacións do campamento xuvenil onde vivín o meu primeiro verán na illa. Lémbrome dos meus colegas do Comando Maldito, e daquelas mozas que espertaron os meus primeiros desexos adolescentes: a Eléctrica, a Italiana...

Quizais para lémbrame a aquel que fun saíunos ó paso un lagarto das silveiras, o meu animal totémico, que nos sinalou o camiño cara o punto máis ó sur. Algúns pequenos bosques de piñeiros asómbrannos mentres nos achegamos ó Miradoiro de Fedorentos, inzado sobre a enseada do mesmo nome.

Este é un dos puntos máis concorridos da nosa ruta, xa que aquí se atopa unha magnifica atalaia sobre a Illa de Onza, que está a un tiro de pedra, e sobre boa parte da franxa costeira das rías baixas. Recoñecemos Monteferro, Punta Couso, Cabo Silleiro, o facho de Donón... é impresionante a visión que ofrece este lugar.

Volvendo sobre os nosos pasos, xa que este é un aire do sendeiro, sufrindo os lostregazos do Lourenzo que deu por desfacer a débil oposición das nubes que aínda resistían o seu embate, desbotamos a baixada ata a Punta do Rabo da Egua, e continuamos ata o Buraco do Inferno. Esta enorme fenda que se abre preto dos cantís, e que chega ata o mar, é sen dubida o destino máis desexado é aínda temos sorte de poder admiralo en soidade, xa que chegamos cando un nutrido grupo está a piques de facer o camiño de volta.

Outra vez no sendeiro principal so nos afastamos del para ter unha panorámica das Freitosas, un illote pedregoso onde se atopa unha área herbosa o suficientemente grande como para que se nos antolle habitable, un deses lugares onde fundar unha minúscula república independente. Algo máis adiante bordeamos a Enseada de Caniveliñas, onde as ondas foron labrando escarpados cantís no granito durante séculos, e que completan ó noso arquivo dixital. Xa vai facendo algo de fame, así que apertamos o paso e, por un camiño salpicado de sobreiras, non tardamos en atopar o enlousado que ven dende o Curro.

Chegamos ó bar do Checho con cinco minutos de adianto sobre a hora convida co Habibi para xantar. Hai unha morea de xente, pero nin rastro do noso amigo. Menos mal que atopamos unha mesa libre, e que o chamamos para indagar sobre onde anda (e grazas a que decidiu fai pouco pasarse a telefonía móbil), porque o moi badulaque quedara durmido nas areas de Melide. O certo é que debeu vir polo aire, porque en menos de vinte minutos xa está na mesa para continuar coa nosa dieta de empanada de zamburiñas e caldeirada de polbo (a verdade e que non había moito máis que rascar).

Pola tarde fomos os tres de volta a Melide que se atopaba ateigada de textís, lonxe daqueles tempos en que era estraño vez a alguén bañándose con “pañal”. Nós bañamos unha, dúas e ata tres veces, en coiros, por suposto, e tomamos o sol ó carón dunha serea de rastas que a máis de un lle fixo soñar con imposibles.

Pola tardiña viu Nuria nun barco ateigado de alcohólicos anónimos con ganas de non deixar durmir a ninguén pola noite. A boa fe que o conseguiron. O Xaime marchou para cumprir coas súas obrigas laborais. E eu marchei cedo para a tenda coa esperanza de que non me caira ningún intoxicado en riba. O día seguinte tiña cita cos colegas de Congostra para darlle unha volta completa á illa. Pero eso xa e outra historia...

E138 Ruta norte da Illa de Ons (Bueu)

Xoves, 3 de setembro de 2009

Durante anos acariñei as lembranzas desta xeografía amable, que semella un cetáceo varado nun recuncho do Atlántico, mesturadas coas das sereas, musas, ciclopes, princesas e guerreiros que se foron engadindo ó meu imaxinario adolescente, e aínda que afastado das cóxegas das súas areas níveas e do arrecendo da súa brisa durante máis dunha década nunca esquecín aqueles capítulos da miña biografía que transcorreron alí, dende aquela primeira vez no ano setenta e nove, cando aínda era un neno.

Por iso afrontei o reencontro con inquedanza, e na mesma tarde do embarque, mentres xogaba á ruleta rusa cuns pementos de Padrón, baixo unha parra na ribeira de Aldán, cos meus camaradas Habibi e Xaime, non deixaba de remexer no caixón dos fantasmas e pensaba na posibilidade de que a illa envellecera tan mal coma min.

Os prognósticos meteorolóxicos non eran propicios, pero nós decidimos apostar unha vez máis, e collemos o catamarán acompañados por media ducia de rapazas que subiron canda nós á cuberta superior a pesar do ceo cuberto, e que tardaron pouco en resgardarse en baixo en canto comprobaron o alento xeado do mar. Os tres, coma vellos mariñeiros, aguantamos na proa os pantocazos que daba o “Pirata de Ons” mentres ía o acercándose ó arquipélago.

Cando puxemos un pe no peirao comezou a orballar, e tiven que aprazar o inventario de lembranzas, porque urxía facer os trámites para inscribirnos nas oficinas do Parque das Illas Atlánticas e subir ata Chan da Pólvora, onde está situada a zona de acampada. Pese ós esforzos por reducir a equipaxe, a mochila pesaba de máis e o traxecto se nos antollou longo de máis, pero tivemos sorte de monta-las tendas antes de que a chuvia comezara a caer con forza.

No pequeno enclave mariñeiro pouco había que facer nestas circunstancias, así que tomamos cañas no Acuña e no Checho, ata que chegaron as tebras e decidímonos a mandarlle algo máis contundente no último, unha tortilla de patacas que tiña o aprobado raspado, un godello que era notable e unha empanada de zamburiñas indiscutiblemente sobresaínte.

O que seguiu foi outro reencontro, o de tres vellos amigos que facía tempo que non tiñan unha xuntanza en petit comité, e que axudados polos caldos inxerido e por algunha herba medicinal deron en facer antoloxía de anécdotas escatolóxicas e eróticas, ríndonos de nós mesmos e quitándolle ferro a algúns capítulos certamente escabrosos das nosas biografías.

Aínda nos respectou o ceo e deunos unha tregua para que ascenderamos cara Chan da Pólvora polo atallo, en medio de grandes gargalladas provocadas pola suma de procacidades que saíran nas horas recentes das nosas bocas. Pola noite choveu arreo, pero non foi quen de turbar o noso soño, polo menos o meu, que durmín como se volvera a ter vinte anos.

Amenceu co ceo cuberto da véspera, idóneo para os que preferíamos camiñar a tirar toda a mañá estomballados na praia, e despois de un almorzo frugal no Acuña, a base de café, cacao e tostadas con marmelada e manteiga, abandonamos o pobo en dirección norte, deixando a nosa dereita a pequena igrexa e a nosa esquerda “O Pirata” e a casa que alugaban meus vellos para pasar longas estancias estivais cando era cativo.

Algo afastados da costa constatamos o desarborado da illa, colonizada maiormente por toxos, urces e carrascos, con algunhas manchas forestais de piñeiros, eucaliptos e acacias, aínda que nalgúns tramos como o do inicio desta ruta, con algún recurso acuífero que aflora nos meses máis chuviosos, podemos debagar a carón dunha agrupación de salgueiros. Esto tróuxome a lembranza daqueles veráns en que Ons ardía polos catro costados, e non lograba atinar con que clase de fillos de puta podían ter interese en queimar este anaquiño do paraíso.

Nas proximidades da Praia de Melide está unha das máis importantes fragas do arquipélago, formado case en exclusiva por especies foráneas, e por ela descendemos ata o mar, que atopamos en retirada. O areal estaba colonizado por un exército de gaivotas e corvos mariños, e a nosa presencia os inqueda, máis aínda cando o Habibi me alentou a botar unha carreira espido, antes de me mergullar, para quitar unha desas series de fotos que despois nunca vemos. A auga estaba fresquiña de máis, pero non era quen de achantar ó capitán Mortinato.

Outra vez na pista forestal tomamos un aire da ruta, o que leva a Punta do Centolo, e que ten o acceso restrinxido dende mediados de febreiro ata finais de xullo, xa que é unha zona de nidificación da avifauna mariña. Alí seguimos un sendeiro que vai máis preto da costa, desprezando o que sube ata o cumio, seguindo a Xaime, que vai seguindo un rastro de cadáveres. Por algunha razón que se nos escapa atopamos un feixe de gaivotas aínda xoves en estado de descomposición, e ademais o sendeiro remata abruptamente, polo que o Habibi bufa e maldice cando temos que volver sobre as nosas pegadas.

Pouco a pouco van desfacéndose as nubes, e no ascenso ó outeiro empezamos a suar un chisco, pero o esforzo ben paga a pena polas vistas impresionantes que atopamos sobre o Centolo Grande, un illote pedregoso e inaccesible, ideal para que aniñen as colonias de patiamarelas e cristados. Alí fixemos unha pequena pausa para recuperar folgos e afrontar con ben o Alto da Cerrada, un dos puntos máis altos da illa, a pesar de que non ten moito máis de cen metros de altitude.

Bordeando a Enseada da Pociña comezamos a recorrer a cara oeste da illa, dominada polos cantís, zonas de escaso substrato enfrontadas a fortes ventos cargados de salitre, onde soamente sobreviven as plantas máis adaptadas, como o pirixel de mar, a herba de namorar e a macela mariña.

Enfrontada á Punta do Centolo, e pechando a enseada, atopase Punta Xubenco, e pareceunos ben baixar un chisco ata ela para adquirir unha boa panorámica do litoral rochoso labrado polas caricias do mar, aínda que non a todos, xa que Habibi decidiu seguir ata o Faro, na convicción de non tardariamos en reunirnos con el.

Baixamos a Criatura máis eu ata a metade da lingua de terra que abría unha fenda nas augas atlánticas, e alí atopamos unha magnifica atalaia para contemplar a Enseada da Pociña, máis tamén a Enseada de Bastión de Val, unha impresionante sucesión de cantís que se estende ata Punta Estripeiral. Quizais un das mellores postais de todo o arquipélago e que, a pesares de tódalas veces que o recorrín no pasado, era un recuncho inédito para mín.

Aínda demoramos uns bos quince minutos quitando fotos e gozando destas paisaxes, co valor engadido de que o sol conseguira esnaquizar un bo anaco de nubes e as esmigallara polo ceo. O resultado foi que cando volvemos á pista forestal que bordeaba a costa xa non había nin rastro do noso colega, nin escrutando o lonxe, ata onde nos acadaba a vista.

Subindo o Faro de Ons, o punto máis alto da illa con 128 metros, esperabamos atopar a nosa vangarda, pero tampouco: era como se o tivese tragado a terra, e nós empezamos a sospeitar. Despois dunha breve visita ó entorno do cativo edificio que alberga o sinal marítimo, confirmamos as nosas sospeitas, cando recibimos unha chamada do Habibi, que xa estaba agardándonos na do Checho. Cousa non vista dende Correcamiños. Bip, bip.

Nós non quixemos tomar atallos e continuamos a nosa ruta atravesando a matogueira, divisando ó lonxe Punta Liñeiros, ata onde estivemos a punto de baixar senón fora porque xa había fame e dábanos un pouco de envexa imaxinar o noso amigo tomando cañas coa vista perdida máis ala do peirao, vagando pola franxa azul que nos separaba do continente.

Pasamos por Chan da Pólvora para cambiar de roupa, e dende alí descendemos a bo paso polo camiño enlousado que leva ata o Curro, onde se atopa o pequeno núcleo mariñeiro. Para celebrar o fin da ruta e o reencontro co disidente pedimos empanada de zamburiñas, caldeirada de polbo e unha boa xerra de cervexa, menú que ía a constituír a nosa dieta básica nos próximos días.

Pola tarde houbo sesta na Praia de Canexol, uns espidos e outros ata co forro polar, para demostrar que somos tropa pero xente diversa, e ata nos entretivemos recollendo anacos de coral espallados pola area. E, a pesares de que volvera a pecharse o ceo, tamén houbo quen se bañou.

O día rematou como o da véspera, choveu a esgalla, bebemos un feixe de cañas e algún chupito de licor café, ceamos malamente no Acuña, contamos algunha porcallada e rematamos na discoteca. Unha desas xornadas para engadir á lista de favoritas nas miñas lembranzas da illa.